Mury miejskie – historyczne
fortyfikacje
otaczające dawniej
miasta
, chroniąc je przed atakami z zewnątrz.
Początki
Pierwsze mury miejskie budowano już w okresie
starożytnym
. Do historii przeszły mury takich miast jak
Babilon
,
Jerycho
czy
Troja
. Warto tu też wymienić słynne Długie Mury osłaniające
Ateny
podczas
wojny peloponeskiej
. Mury miast starożytnych greckich i bliskiego wschodu budowane były zazwyczaj z nieciosanych wielkich bloków kamiennych, kładzionych jeden na drugim (
Mykeny
) albo powstawały z cegieł łączonych zaprawą (
Babilon
). Mury z ciosanych kamieni łączonych zaprawą to domena
Epoki hellenistycznej
i czasów rzymskich. Sam
Rzym
natomiast przez długi czas nie posiadał murów miejskich. W Europie barbarzyńskiej mury budowały plemiona celtyckie. Miały one formę drewnianego szalunku wypełnionego kamieniami i ziemią (tzw. Murus Gallicus).
Średniowiecze
W średniowieczu mury były bardzo popularne – uważano, że każde większe miasto powinno je mieć. W zależności od warunków topograficznych mury miejskie otaczały miasto w całości lub tylko częściowo (przeszkody naturalne takie jak skały, rzeki i zbiorniki wodne zastępowały wówczas brakujące fragmenty muru). Wjazd do miasta zapewniały bramy. Często mury miejskie zwieńczone były przejściem obronnym z otworami strzeleckimi, niejednokrotnie przejścia te były zadaszone. Czasami mur zwieńczony był jedynie warstwą kamieni spadających w razie ataku na agresorów. Z czasem mury uzupełniano
fosą
, wieżami obronnymi (szczególnie bramy i narożniki), a nawet dodatkowym niższym murem zewnętrznym (międzymurze podzielone było wówczas murami poprzecznymi). Także powstające pod miastem osady otaczano po pewnym czasie murami. Oprócz funkcji obronnej mury miejskie pełniły funkcje reprezentacyjne, co widoczne jest szczególnie w architekturze bram wjazdowych.
Czasy nowożytne
Zadaszone przejście obronne na murach miejskich
Norymbergi
Wynalezienie
broni palnej
pociągnęło za sobą dalsze zmiany w wyglądzie murów miejskich. W ważnych strategicznie miejscach, takich jak bramy i narożniki, budowano masywne
basteje
obsadzone działami. Pozostała część murów nie zapewniała jednak wystarczającej obrony przed ostrzałem artylerii. Z tego względu miasta zaczęto otaczać
bastionami
. Umocnień tego typu nie można było tak łatwo przesunąć na zewnątrz, jak miało to miejsce w wypadku murów starego typu, niejednokrotnie rozszerzanych, a nawet budowanych na nowo. Hamowało to rozwój przestrzenny miast i przyczyniało się do zagęszczenia zabudowy wewnątrz miasta.
Większość fortyfikacji miejskich usunięta została w
XIX wieku
. W niektórych miastach na ich miejscu zakładano parki zwane
plantami
(np. w
Krakowie
).
Miasta z zachowanymi murami (wybór)
Polska
Odbudowana
baszta
przy murach obronnych Opola
Europa
Świat
Zobacz też