Historia Rumunii we wczesnym średniowieczu datowana jest na okres od
V
do
X wieku
, pomiędzy inwazją
Hunów
, do ostatniej fazy
wędrówki ludów
.
Ewakuacja Dacji i jej następstwa
Europa
w
450
r. n.e. Linie graniczne przedstawione w przybliżeniu
Przełomowe znaczenie w historii Dacji miały lata sześćdziesiąte III wieku, kiedy to
Cesarstwo rzymskie
, które znajdowało się w stanie kryzysu faktycznie straciło kontrolę nad prowincją w wyniku ataków podejmowanych przez różne ludy
barbarzyńskie
, w tym niepodbitych do końca
Daków
. Północna część
półwyspu bałkańskiego
nawiedzana była w tym czasie przez wojownicze plemiona, które zmierzały ku bogatszym ziemiom na zachodzie i południu, plądrując to, co stawało im na drodze. W roku
275
cesarz
Aurelian
zarządził ewakuację Dacji, przesiedlając ludność na tereny położone na południe od Dunaju.
[1]
W tym czasie tereny dzisiejszej Rumunii, zostały zasiedlone przez napływające plemiona barbarzyńskie i popadły w stan głębokiego
kulturowego
regresu
. Większość populacji zamieszkiwało
wsie
, koncentrując się na
rolnictwie
i
hodowli
zwierząt
.
Część terenów dzisiejszej Rumunii wchodziła w skład imperium
Attyli
ok. roku
450
. Po jego dezintegracji, różne tereny znajdowały się pod kontrolą dackich Karpów,
Gotów
,
Gepidów
,
Awarów
,
Bułgarów
i
Pieczyngów
. Większość z tych plemion nie okupowały w sposób stały tych terenów, ponieważ ich organizacje społeczne miały charakter typowych
nomadzkich
efemerycznych "
konfederacji
".
Jedynym fragmentem obecnej Rumunii, nad którym
Cesarstwo Wschodniorzymskie
zachowało kontrolę były tereny dzisiejszej
Dobrudży
- aż do załamania linii Dunaju w wyniku obalenia
cesarza Maurycjusza
w roku
602
[1]. Region ten ponownie stał się częścią bizantyjskiej prowincji (Paristrion thema) pomiędzy
971
a
1204
rokiem, pomimo że utrzymanie północnej granicy przychodziło z wielkim trudem, z powodu ciągłych rebelii i inwazji.
Dacja w okresie wędrówek ludów
Po upadku władztwa
Attylli
na terenach obecnego
Siedmiogrodu
i
Banatu
zostało utworzone państwo Gepidów, ludu germańskiego, który osiadł tu pod koniec III wieku, po odejściu Rzymian. Państwo Gepidów przetrwało ponad 100 lat. Jednak w
567
[2] Longobardowie sprzymierzyli się z koczowniczymi
Awarami
przeciwko Gepidom i pokonali ich, rozbijając ich państwo. Gepidzi weszli od tej pory w skład kaganatu awarskiego, powstałego na dawnym terytorium gepidzkim, a w rok później i longobardzkim.
W efekcie podboju awarskiego pojawił się napływ
Słowian
. Małe grupy Słowian osiedlały się tam już w
V wieku
, a do
VI wieku
, pojawiło się zwarte
osadnictwo słowiańskie
, zarówno w Siedmiogrodzie jak i na terenach późniejszych Wołoszczyzny i Mołdawii.
W
VII wieku
, na północnym wybrzeżu
Morza Czarnego
pojawił się silny napływ nomadów – Bułgarów, stopniowo podbijających Słowian. W
630
roku powstał związek bułgarskich plemion w dzisiejszej południowo-wschodniej Rumunii i północno-wschodniej Bułgarii (rejon Dobrudży). Rok później Bułgarzy stoczyli walkę z Bizancjum, a w
681
roku
chan
Asparuch
utworzył pierwsze znane bułgarskie państwo. W
IX
i na początku
X wieku
, większość byłej
Dacji
zostało włączone do
Pierwszego Imperium Bułgarskiego
(które w owym czasie graniczyło z dzisiejszymi terenami północnej Grecji na południu,
Albanii
i
Bośni
na zachodzie oraz Rumunii i wschodnich
Węgier
na północy[3].
W tym czasie Bułgarzy nawrócili się na
chrześcijaństwo
w
864
roku, a w
X wieku
, w celu zerwania z wpływami Bizancjum,
Borys I Michał
zastąpił
język grecki
staro-cerkiewno-słowiańskim
, używanym w
administracji
,
literaturze
i
liturgii
, a także zamienił
alfabet grecki
na
cyrylicę
. Literatura słowiańska stała się trzecią co do wielkości w chrześcijańskim świecie, a słowiańska liturgia rozprzestrzeniła się po obszarze całej
Europy Wschodniej
.
W późniejszym okresie Wołosi osiedlając na północ od Dunaju, po długim okresie wierności liturgii greckiej, przejęli liturgię słowiańską.
Ryt
słowiański zachował się do
XVII wieku
, kiedy to
język rumuński
stał się językiem liturgicznym.
Bułgarska dominacja trwała w latach ok.
802
-
1018
. Po osiągnięciu szczytowej potęgi za
cara
Symeona I
, imperium zaczęło stopniowo słabnąć. W
1014
roku bizantyjska wyprawa
Bazylego II Bułgarobójcy
zadała państwu ogromne straty. W
1018
imperium upadło.
W
1054
roku miała miejsce
schizma wschodnia
, która (jak również używanie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego jako języka liturgicznego) miała mieć wpływ na historię Rumunów przez wiele wieków.
Wczesne średniowiecze kończy się ok.
XI wieku
, kiedy to miała miejsce ostatnia fala migracji – inwazja głównie
Madziarów
i Pieczyngów. Wypychane przez tych drugich, plemiona madziarskie pod przywództwem
Arpada
przybyły do Europy w ok.
896
roku i zajęły
Panonię
, którą używały jako bazy wypadowej do wypraw w kierunku zachodnim. Zatrzymani przez cesarza
Ottona I
w
bitwie nad rzeką Lech
w
955
roku, Madziarzy zmuszeni zostali do powrotu na południowy wschód.
Wołosi
Współcześni Rumuni, przynajmniej do pewnego stopnia, są potomkami chrześcijańskich, zromanizowanych
ludów trako-dackich
. Jednakże istnieją dwie teorie dotyczące natury ich korzeni. Teoria tradycyjna mówi, iż Rumuni zamieszkiwali tereny dzisiejszej Rumunii przez całe wczesne średniowiecze. Druga, zaproponowana przez Roberta Rösslera w
XIX wieku
i dominująca dziś teoria, głosi iż Rumuni przybyli na te tereny z obszarów znajdujących się na południe od Dunaju.
Faktem jest, że nie istnieją żadne dowody na obecności żadnych większych grup ludności zromanizowanej na północ od Dunaju między rokiem
300
a
900
. Najstarsze wzmianki we współczesnych źródłach, które niewątpliwie dotyczą Wołochów (np. Kekaumenos) umiejscawiają ich w górskich rejonach współczesych Bułgarii i Serbii. Stamtąd, w X wieku część z nich miała przenieść się bardziej na południe, na obszary współczesnej
Grecji
, zachowując jednak łączność z pobratymcami pozostałymi na północy[4].
Między VIII a XII wiekiem Wołosi występują w bizantyjskich kronikach jako niezbyt lojalna grupa koczowniczej lub półosiadłej ludności niekiedy uznająca zwierzchnictwo Bizancjum, a niekiedy sprzymierzająca się ze Słowianami w działaniach przeciw greckojęzycznemu cesarstwu, między innymi w Tessalii i Bułgarii[4].
Najstarsze i niezbyt pewne wzmianki mogące wskazywać na obecności na terenie dzisiejszej Rumunii grup ludności, które można identyfikować z Wołochami dotyczą wieków X i XI. Gestae Hungarorum, która została napisana ponad 200 lat po opisywanych wydarzeniach wspomina Wołochów walczących z Węgrami podbijającymi Nizinę Węgierską. Jednakże ta wzmianka może przedstawiać współczesny autorowi stan etniczny z XII wieku lub dotyczyć
Panończyków
. Źródła skandynawskie odnosząc się do X i XI wieku wspominają o ludzie Blakumenn na terenie dzisiejszej Mołdawii[4][5].. Jednak bardziej pewne informacje na temat Wołochów na terenach obecnej Rumunii pochodzą dopiero z wieków XII i XIII.
Przypisy
- ↑ Curta, Florin, Southeaster Europe in the Middle Ages, Cambridge, 2006
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona, 2005, Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ss. 57, .
- ↑ Waklinow, Stanczo, Kultura Starobułgarska, Warszawa, 1984.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Florin Curta, Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250
- ↑ Ghyka Matyla, A documented chronology of Rumanian history
Literatura
- Pop, Ioan Aurel, Istoria Transilvaniei medievale: de la etnogeneza românilor până la Mihai Viteazul (Historia średniowiecznej Transylwanii, od etnogenezy Rumunów do Mihaia Viteazula), Cluj-Napoca,
- Christ Atanasoff, The Bulgarians, Hicksville, New York, 1977,
- Hermann Kinder, Werner Hilgemann, The Anchor Atlas of World History, 1, Garden City, New York, 1974.
- Curta, Florin, Southeaster Europe in the Middle Ages, Cambridge, 2006.
- Waklinow, Stanczo, Kultura Starobułgarska, Warszawa, 1984.
Online:
Linki zewnętrzne