Węzeł drogowy (symbol
,
) - krzyżowanie się, rozwidlenie lub połączenie
dróg
na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy.
Podział węzłów drogowych
Rozporządzenie
Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia
2 marca
1999
- w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie dzieli węzły drogowe na trzy grupy:
- węzły bezkolizyjne typu WA (symbol ) - na których nie występuje przecinanie torów jazdy, a relacje skrętne są realizowane tylko jako manewry wyłączania, włączania i przeplatania się potoków ruchu,
- węzły częściowo bezkolizyjne typu WB (symbol ) - na których występuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg; w ramach węzła funkcjonuje wówczas na tej drodze
skrzyżowanie
lub ich zespół, jednak relacje o dominujących natężeniach są prowadzone bezkolizyjnie,
- węzeł kolizyjny typu WC - na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się w różnych
poziomach
, natomiast relacje skrętne na obu drogach odbywają się na
skrzyżowaniach
.
Węzły typu WA
Klasyczną formą węzła drogowego typu WA jest koniczynka. Innymi formami są krzyż maltański, turbina i wiatrak. Jeżeli jedna z
dróg
kończy się na węźle, wtedy możemy mieć do czynienia z trąbką lub gruszką. W niektórych sytuacjach, gdy początkowo planowano przecięcie dwóch
dróg
, ale kontynuacji budowy jednej z dróg za węzłem zaniechano, możemy mieć do czynienia z pół-koniczynką. W przypadku późniejszej kontynuacji budowy stosunkowo niewielkim kosztem można przekształcić ją w kompletną koniczynkę. Stosunkowo rzadko na połączeniach autostrad spotyka się trójkąty.
Skrzyżowanie dwóch dróg
Koniczynka
Węzeł drogowy w formie koniczynki
Koniczynka jest najczęściej spotykaną formą węzła drogowego. Ma tę zaletę, że trzeba zbudować tylko jeden
wiadukt
drogowy. Umożliwia też (poprzez dwa łączniki po łuku 3/4) bezkolizyjne zawrócenie na trasie bez zjeżdżania na inną drogę. Koniczynka zajmuje też stosunkowo niewiele miejsca w terenie. Wadą koniczynki jest fakt krzyżowania się dwóch potoków pojazdów (najpierw wjazd na drogę po łuku 3/4, a później zjazd z drogi po łuku 3/4).
Koniczynka ma kilku wynalazców. W
Europie
jest nim
Szwajcar
Willy Sarbach (
1927
). W
USA
pomysł zgłoszono do
Urzędu Patentowego
w
1917
. Pierwsze koniczynki powstały zaś w Rahwey (stan
New Jersey
) oraz w
Chicago
.
Jako jedyny z omówionych tutaj węzłów krzyżujących dwie drogi, umożliwia zawracanie. Wykonuje się je przez użycie dwóch łuków 3/4.
Krzyż maltański
Węzeł drogowy w formie krzyża maltańskiego, szkic
Na węzeł drogowy w formie krzyża maltańskiego potrzeba jeszcze mniej miejsca niż na koniczynkę. Jego wielką zaletą jest też możliwość utrzymywania większych prędkości (nie ma
łącznic
prowadzonych po łuku 3/4). Jednak w centrum węzła niezbędna jest skomplikowana konstrukcja
wiaduktów
, mająca przynajmniej 4 poziomy, na których odbywa się ruch pojazdów. W skrajnych przypadkach może to być sześć poziomów, z czego z kolei może wynikać różnica poziomów do 30 m.
Turbina
Węzeł drogowy w formie turbiny, szkic
Na węźle drogowym w formie turbiny, podobnie jak w przypadku krzyża maltańskiego, można utrzymywać duże prędkości. W tym jednak przypadku nie ma potrzeby budowy tak wysokiej konstrukcji mostów. Do budowy takiego węzła potrzeba trochę więcej miejsca niż w przypadku koniczynki. Wadą turbiny jest konieczność budowy aż 5
wiaduktów
prowadzących
łącznice
nad drogami głównymi oraz innymi
łącznicami
.
Wiatrak
Węzeł drogowy w formie wiatraka, szkic
Węzeł drogowy w formie wiatraka posiada
wiadukty
dla wszystkich
łącznic
prowadzących w lewo od pierwotnego kierunku jazdy. Za
wiaduktem
droga jest tak poprowadzona, aby te
łącznice
skończyły się przed głównym
skrzyżowaniem
dróg.
Łącznice
te muszą posiadać ciaśniejsze skręty, więc trzeba wprowadzić na nich pewne ograniczenia prędkości.
Formy mieszane
Do form mieszanych można zaliczyć również węzeł Autobahnkreuz Schönefeld
Węzeł drogowy w formie mieszanej (dwie
łącznice
jak w
koniczynce, dwie jak w
wiatraku), zdjęcie węzła "Breitscheid" w pobliżu
Düsseldorfu
w miejscu połączenia
z
W rzeczywistości wiele węzłów drogowych ma formy mieszane. Bywa też tak, że do węzła początkowo zbudowanego jako koniczynka dobudowuje się niektóre
łącznice
(takie jak w przypadku krzyża maltańskiego) dla zwiększenia przepustowości
skrzyżowania
dróg.
Połączenie dwóch dróg
Trąbka
Węzeł drogowy w formie trąbki lewostronnej, szkic
Węzeł drogowy w formie trąbki prawostronnej, szkic
Jest to prawdopodobnie najczęściej spotykane całkowicie bezkolizyjne połączenie dwóch dróg. Wymagany jest jeden dwukierunkowy
wiadukt
oraz tylko w jednym z przypadków zmiany drogi konieczne jest ograniczenie prędkości. W zależności od sytuacji trąbka może być skierowana w dwie różne strony. Najczęściej jest tak zaprojektowana, aby z jazdy po łuku 3/4 koła korzystało możliwie najmniej pojazdów.
Gruszka
Węzeł drogowy w formie gruszki, szkic
Na węźle drogowym typu gruszka wyeliminowana została
łącznica
prowadzona po 3/4 łuku. Dzięki temu możliwe są wszystkie zmiany kierunku jazdy bez dużego ograniczenia prędkości. Jednak takie
skrzyżowanie
wymaga wybudowania dodatkowego
wiaduktu
oraz znacznie więcej terenu pod budowę węzła.
Pół koniczynki
Węzeł drogowy w formie półkoniczynki, szkic
Węzeł w takiej formie występuje w miejscach, gdzie planowana jest rozbudowa kończącej się na węźle drogi. Dzięki takiej konstrukcji węzła jego przebudowa (dokończenie koniczynki) nie jest kosztowna i nie wymaga zamykania czynnych już przejazdów.
Trójkąt
Węzeł drogowy w formie trójkąta, szkic
Chyba najwygodniejsze dla kierowców bezkolizyjne odejście drogi. Stosunkowo łagodne wszystkie
łącznice
. Cały węzeł położony praktycznie po jednej stronie drogi niekończącej się na węźle (możliwy do wykonania, gdy ta droga idzie w pobliżu zbiornika wodnego lub innej przeszkody w terenie). Rozwiązanie to ma niestety też wady: 3
wiadukty
położone na ogół pod ostrym kątem w stosunku do drogi, nad którą przechodzą 3 poziomy.
Węzły typu WB
Węzeł drogowy typu WB z jednym
skrzyżowaniem
(droga pokazana poziomo jest prowadzona bezkolizyjnie), schemat
Jest to węzeł częściowo bezkolizyjny, na którym następuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg. Na tej drodze funkcjonuje
skrzyżowanie
lub zespół
skrzyżowań
. Tory ruchu o dominującym natężeniu ruchu powinny być prowadzone bezkolizyjnie.
Skrzyżowanie
powinno być umiejscowione na drodze niższej klasy lub na drodze o mniejszym natężeniu ruchu w przypadku dróg równorzędnej klasy. Wyjazd z jezdni drogi, na której jest ruch bezkolizyjny, powinien poprzedzać wjazd na nią. Zarówno wyjazd jak i wjazd na tę drogę powinny być usytuowane po prawej stronie jezdni i powinny być wyposażone w pasy wyłączenia/włączenia.
W
miastach
węzły drogowe typu WB często powstają poprzez dobudowanie
estakad
tranzytowych w ciągu jednej z przecinających się
dróg
nad istniejącym
skrzyżowaniem
lub
rondem
.
Większość wjazdów/zjazdów na
autostrady
i
drogi ekspresowe
odbywa się poprzez węzły drogowe typu WB.
Węzły typu WC
Jest to węzeł dwupoziomowy, na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się bezkolizyjnie. Relacje skrętne na obu drogach odbywają się na
skrzyżowaniach
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne