Gorczyca biała
Gorczyca biała | Gatunek leczniczy |
| Gatunek trujący |
Gorczyca biała, gorczyca jasna (Sinapis alba) – pospolita przyprawowa roślina należąca do rodziny
kapustowatych
(Brassicaceae). Nazywana była też ognichą. W wielu krajach jest uprawiana. Rozmieszczenie geograficzneRodzimy obszar jej występowania to Europa Południowa (Grecja, Włochy, Portugalia i Hiszpania), Afryka Północna, Azja Zachodnia i Pakistan[2]. Rozprzestrzeniła się gdzieniegdzie również poza tymi rejonami swojego pochodzenia[2]. Obecnie występuje również w Polsce jako
antropofit
zadomowiony[3]. Morfologia-
Łodyga
- Prosto wzniesiona, rozgałęziona i szorstko owłosiona; dochodzi do 0,6 metra wysokości, a na dobrej i odpowiednio wilgotnej ziemi nawet wyżej.
-
Liście
- Ogonkowe, naprzemianległe, słabo owłosione i wszystkie, włącznie z górnymi, pierzastodzielne, o działkach nierówno i tępo ząbkowanych.
-
Kwiaty
- Pachnące, złocistożółte; o 4 działkach kielicha i 4 płatkach korony ułożonych na krzyż (stąd nazwa rodziny), odchylone prawie pod kątem prostym, oraz 6 pręcików (4 dłuższe i 2 krótsze) i l słupek. W czasie kwitnienia wierzchołek kwiatostanu przypomina
baldachogrono
i ma na obwodzie kwiaty w pełni rozwoju, a w środku kwiaty najmłodsze i pączki kwiatowe.
-
Owoce
- Krótkie okrągławe
łuszczyny
, mocno odchylone na zewnątrz i szorstko owłosione. Dojrzałe łuszczyny pękają, odsłaniając błoniastą przegrodę, do której po obu stronach są przymocowane nasiona. Są one okrągłe, koloru jasnożółtego; dojrzałe bardzo łatwo się osypują.
-
Korzeń
- Białawy, rozgałęziony.
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna
. Kwitnie od końca maja do początku sierpnia.
Roślina miododajna
.
Roślina trująca
. ZmiennośćWystępuje w 3 podgatunkach[2]: - Sinapis alba L. subsp. alba (
synonimy
: Brassica alba (L.) Rabenh., Brassica hirta Moench, Sinapis alba var. melanosperma Alef.)
- Sinapis alba L. subsp. dissecta (Lag.) Simonk. (synonim Sinapis dissecta Lag)
- Sinapis alba L. subsp. mairei (H. Lindb.) Maire
Zastosowanie-
Roślina lecznicza
:
-
Surowiec zielarski
: nasiona gorczycy białej – Semen Sinapis albae (Semen Erucae). Zawierają 22-35% oleju, 15-18% śluzu, glikozyd synalbinę, białka, sole mineralne i olejki eteryczne[4].
- Działanie: przeciwzapalne, przeczyszczające, powlekające, pobudzające trawienie[4]. Wodny wyciąg z nasion stosuje się wewnętrznie w chorobach przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit, zaparciach i niestrawności[4]. Zewnętrznie wyciągi wodne są używane do płukania przy zapaleniu gardła i migdałków, a poduszki gorczycowe (woreczek wypełniony nasionami) przykłada się do miejsc z bólami reumatycznymi i bolących stawów[4]. Działa drażniąco na skórę i błony śluzowe.
- Z nasion wytwarza się olejek gorczyczny (Oleum Erucae). Charakteryzuje się on ostrym, piekącym smakiem i zapachem, który pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia trawienie.
-
Kulinaria
. Jest podstawową rośliną, wraz z
kolendrą
,
estragonem
i pieprzem, używaną do sporządzania
musztard
i
pieprzu ziołowego
[4]. Jest bardzo często stosowanym dodatkiem do wszelkich marynat, tłustych mięs i wędlin, potraw z jaj, sera i do różnych sosów[4].
- Rolnictwo: młode rośliny, przed kwitnieniem, są dobrą rośliną paszową. Roślina znajduje się w
rejestrze roślin uprawnych
Unii Europejskiej
. Ze względu na krótki okres wegetacji i spory przyrost masy zielonej często siana jako
poplon
w celu przeorania i wzbogacenia gleby w próchnicę.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-05-13].
- ↑ 2,0 2,1 2,2
Germplasm Resources Information Network (GRIN)
. [dostęp 2010-10-15].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając:
Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski
. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. .
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Teresa Wielgosz: Wielka księga ziół polskich. Poznań: Publicat S.A., 2008. .
Inne hasła zawierające informacje o "Gorczyca biała":
Brescia
...
Brno
...
Władysław Komar
...
Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kownie
...
1972
...
Wittenberga
...
Jura
...
Sedmídolí
...
Studzienna Góra
...
Kowary
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Gorczyca biała":
Teatr grecki (plansza 13)
...
Układ nerwowy (plansza 10)
...
Krew i choroby układu krwionośnego (plansza 6)
...
|