Traszka karpacka (Lissotriton montandoni) –
gatunek
płaza z rodziny
salamandrowatych
(Salamandridae).
Opis
Przypomina wyglądem
traszkę zwyczajną
. Długość ciała 7–10 cm, masa ciała 2–4 g. Głowa mała i płaska,
nozdrza
umieszczone blisko siebie na pysku,
gruczoły przyuszne
słabo wykształcone.
Oczy
duże z okrągłymi
źrenicami
, lekko wypukłe,
żuchwa
i
szczęka
uzębione. Na spłaszczonym grzbiecie ciała dobrze wykształcone fałdy zawierające
gruczoły
. Przez środek grzbietu biegnie niski fałd skórny. Zakończony spiczasto
ogon
jest nieco krótszy od reszty ciała. Kończyny o delikatnej budowie, bez błon pływnych. Grzbietowa powierzchnia ciała ubarwiona na różne odcienie brązu. Występuje na nim charakterystyczne, jasno ubarwione pasmo o nieregularnym brzegu. Oprócz tego na grzbiecie i bokach ciała występują liczne i małe, ciemne plamki, tworzące marmurkowaty wzór. Strona brzuszna ciała posiada intensywny pomarańczowy kolor i jest bezplamista.
Występowanie
W
Polsce
występuje wyłącznie w górach. W wyższych pasmach gór jest liczniejsza, niż u ich podnóża. Granica jej pionowego zasięgu wynosi ok. 1000 m n.p.m. Stwierdzono jej obecność w całym paśmie
Karpat
, w tym również w
Tatrach
, gdzie obserwowano ją w stawkach na
Dolinie Gąsienicowej
i w
Smreczyńskim Stawie
. Występuje często razem z
traszką górską
, wszędzie jednak jest rzadsza od niej. Północna granica jej zasięgu w
Europie
wynosi 50°N.
Introdukowana
w
Bawarii
w
Niemczech
[2].
Biotop
Poza
okresem godowym
przebywa na lądzie. Spotkać ją wtedy można w lasach (zarówno liściastych, jak iglastych). Preferuje lasy z dobrze rozwiniętą warstwą runa leśnego i grubą warstwą ściółki. Występuje też na śródleśnych
polanach
i na stokach gór. Najczęściej spotkać ją można w pobliżu leśnych potoków, źródeł i innych zbiorników wodnych. Unika terenów suchych i silnie nasłonecznionych.
Gody
odbywa w wodzie, w różnego rodzaju stawkach, rozlewiskach górskich potoków, w zimnych leśnych źródłach, w rozlewiskach wody deszczowej, w studniach. W odróżnieniu od innych gatunków naszych traszek może odbywać gody nie tylko w wodzie stojącej, ale również płynącej (o niezbyt silnym nurcie), w tym również w ciekach o piaszczystym dnie i nie zarośniętych roślinnością.
Tryb życia
Podczas przebywania na lądzie wykazuje aktywność nocną. W dzień kryje się w ściółce leśnej, w warstwie mchu, pod kłodami drzewa, dużymi kamieniami itp. W dzień wychodzi z kryjówek tylko podczas deszczu. Jej głównym pożywieniem na lądzie są
dżdżownice
, małe
ślimaki
,
owady
i ich
larwy
. W wodzie, podczas godów odżywia się owadami wodnymi i ich larwami (szczególnie larwami
komarów
), oraz
skorupiakami
. Po zakończeniu godów i złożeniu jaj wychodzi na ląd. W
sen zimowy
zapada w październiku. Spędza go w norach ziemnych. Czasami w miejscach szczególnie przydatnych do zimowania spotkać można dużą ilość osobników tej traszki, często wspólnie zimujących z traszką zwyczajną.
Gody
Dobrze wykształcony
dymorfizm płciowy
. Charakterystyczną cechą w
szacie godowej
, odróżniającą ten gatunek traszki, od traszki zwyczajnej i
traszki grzebieniastej
, jest brak u samca grzebienia grzbietowego oraz występowanie na końcu ogona cienkiej, czarnej nici ogonowej (długości 5–8 mm). Ogon samca jest większy niż u samicy, wargi
kloakalne
bardziej nabrzmiałe, fałdy gruczołowe na skórze lepiej rozwinięte. Powierzchnie stóp tylnych samca oraz wargi kloakalne są intensywnie czarne. W jego ubarwieniu godowym jest dobrze widoczny deseń, plamistość jest bardziej kontrastowa, a brzuch wybitnie jaskrawoczerwony. Traszka karpacka rozpoczyna gody bardzo wczesną wiosną, nawet w wodzie o temperaturze niewiele ponad 4 stopni Celsjusza. Po wejściu do wody samce i samice
linieją
. Godujący samiec wydziela całą serię
spermatoforów
, które zostają przyklejone do jakiegoś przedmiotu w wodzie, lub rośliny, albo też złożone bezpośrednio w kloace samicy. Te spermatofory, które znajdują się w wodzie są przez samicę przejmowane, gdy ociera się o nie brzuszną powierzchnią ciała. Podczas godów samce i samice traszek wykazują charakterystyczne zachowanie godowe; wachlowanie płetwą ogonową, obwąchiwanie i wydzielanie substancji zapachowych.
Rozród
Składanie jaj rozpoczyna się już w kwietniu, jednak głównym terminem jest maj. Samica składa jaja pojedynczo, na roślinach wodnych lub kamieniach i przedmiotach znajdujących się w wodzie. Liczba składanych jaj wynosi 100–250. Po ok. 7–14 dniach z jaj wylęgają się
larwy
. Larwa po wylęgnięciu się z jaja ma długość 6–7 mm i porusza się w wodzie za pomocą płetwy ogonowej (
larwa limnofilna
). Oddycha
skrzelami
zewnętrznymi. Odżywia się stawonogami wodnymi. Jej całkowity rozwój trwa ok. 3 miesiące. Po
przeobrażeniu
wychodzi z wody na ląd.
Ochrona
W Polsce podlega
ochronie ścisłej
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑
Lissotriton montandoni
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
- ↑ Darrel Frost and The American Museum of Natural History:
Lissotriton montandoni
(
ang.
). Amphibian Species of the World 5.3, an Online Reference. [dostęp 28 czerwca 2009].
Bibliografia
- Włodzimierz Juszczyk: Płazy i gady krajowe. Warszawa: PWN, 1974.
Linki zewnętrzne