Państwo wczesnokapitalistyczne - organizacja polityczna społeczeństwa kapitalistycznego, typ
państwa
powstały pod koniec XVIII w efekcie rewolucji burżuazyjnej. Na początku występowało w
Europie Zachodniej
,
Ameryce Północnej
, następnie objęło całą
Europę
i
Amerykę Łacińską
. Powstało na bazie rozwoju przemysłowego oraz nowoczesnej technologii.
Nowy sposób produkcji, podbój kolonialny sprzyjał bogaceniu się społeczeństwa, a to ułatwiało zapomnieć o
feudalizmie
. Przełom XIX i XX wieku to czas szybkiego rozwoju państw kapitalistycznych, a okres ten do czasu
pierwszej wojny światowej
nosi nazwę kapitalizmu wolnokonkurencyjnego. Po wojnie państwa kapitalistyczne przyjęły formę kapitalizmu monopolistycznego.
Państwo kapitalizmu wolnokonkurencyjnego nie ingeruje w stosunki między pracownikami a pracodawcami, jak również nie angażuje się w konflikty społeczne. Państwo kapitalizmu monopolistycznego interweniuje w różne dziedziny życia gospodarczego, jak również społecznego. W państwie kapitalistycznym podstawową rolę odgrywa grupa, w rękach której znajdują się środki produkcji(kapitaliści) oraz grupa zatrudnionych w przedsiębiorstwach należących do kapitalistów (robotników).
Zadaniem państwa wczesnokapitalistycznego była ochrona obywateli przed niebezpieczeństwami zewnętrznymi i zagrożeniami ze strony innych
obywateli
oraz ochrona i sprzyjanie
rozwojowi społeczno-gospodarczemu
.
W XX wieku państwo kapitalistyczne zaczęło działać w sferze
kultury
,
oświaty
,
ochrony zdrowia
, opieki społecznej oraz
stosunków pracy
(np. reformy socjalne w
Niemczech
, w
Wielkiej Brytanii
). Państwo by przyśpieszyć rozwój gospodarczy i wzmocnić obronność kraju, rozpoczyna inwestycje w budowę linii kolejowych, wspiera rodzimych producentów, chroni ich nakładając cła przed konkurencją z zagranicy (zauważalne są początki interwencjonizmu państwowego). Państwo nie ogranicza swoich działań do roli "stróża nocnego", interesuje się i wkracza w sferę gospodarczą. Ogromny wpływ na stosunki polityczne mają idee oświecenia, pojawiają się: wybory - zniesiono
cenzusy
, po pierwszej wojnie światowej kobiety mogły głosować, podział władzy, wolności jednostki. Grupą mającą największy wpływ na politykę państwa staje się młoda burżuazja, młodzi muszą się jeszcze borykać np. w Niemczech czy we Francji z arystokracją feudalną, której trudno zaakceptować zmiany. Rewolucja francuska i amerykańska wprowadziły republikańską formę rządów. Republikanizm powoli torował sobie rację bytu. W Europie przyjęto parlamentarny system rządów zaś w Ameryce prezydencki. Władza wykonawcza uniezależniła się od wpływu władzy monarszej. Władza sadownicza stała się w pełni niezależna i podległa jedynie prawu.
Po I wojnie światowej państwo wczesnokapitalistyczne w
Europie
stopniowo ewoluowało w kierunku państwa
liberalno-demokratycznego
.
Zobacz też
Literatura
- Gray John, Liberalizm, Kraków 1994.
- Sartori Giovanni, Teoria demokracji, Warszawa 1994.
- Zieliński Eugeniusz, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2001.