Posągi Atlantów, dawniej podtrzymujących dach świątyni w
Tuli
Toltekowie – nazwa nadawana przez naukowców mało znanej prekolumbijskiej kulturze ze środkowego Meksyku, wiązanej zwykle z miastem
Tula
z
X w.
, albo – zwłaszcza w ostatnich dekadach – mitycznym po części przodkom
Azteków
i
Majów
z całego szeregu rozwiniętych cywilizacyjnie społeczności ich poprzedników. Niezależnie od powyższych teorii, pod koniec
XX w.
niektóre środowiska z kręgów
New Age
, za przykładem pisarza
Carlosa Castanedy
, Toltekami zaczęły też nazywać osoby, które osiągnęły "wysoki poziom świadomości".
Traktowani jako odrębna
grupa etniczna
środkowoamerykańskich
Indian
, Toltekowie pojawili się w środkowym
Meksyku
ok.
VI w.
n.e. Ich stolicą było miasto
Tula
(Tollan), położone ok. 80 km na północ od obecnego miasta
Meksyk
(w stanie
Hidalgo
). Podobnie jak w
Teotihuacan
, w Tuli istnieją kamienne
piramidy
schodkowe, zwieńczone świątyniami, w których znajdują się ołtarze, służące do składania ofiar z ludzi, co było elementem prekolumbijskich obrzędów religijnych Tolteków. W
X w.
część Tolteków opuściła Tulę – prawdopodobnie na skutek konfliktów wewnętrznych.
Państwo Tolteków przetrwało niespełna 500 lat do czasu najazdu
Cziczimeków
, z zachodu i północy kontynentu w
XII w.
Porzuciwszy Tulę, Toltekowie powędrowali na południe, podbijając m.in.
Cholulę
. Część z nich dotarła na
Jukatan
, odciskając swoje piętno na kulturze
Majów-Jukateków
, niektórzy zaś dotarli aż do
Gwatemali
,
Nikaragui
i
Salwadoru
, gdzie po dziś dzień żyją posługujący się językiem
nahuatl
Pipilowie, uchodzący za ich potomków.
W ostatnich dziesięcioleciach coraz większym uznaniem środowisk naukowych cieszy się teoria, która nie wiąże nazwy Toltekowie z żadną konkretną grupą etniczną, ani okresem historycznym. Zgodnie z tą koncepcją, opisywani w azteckich przekazach Toltekowie traktowani są bardziej jako konstrukcja filozoficzna i jako mityczna – przynajmniej po części – grupa różnych antycznych społeczności i kultur. Miały one poprzedzać cywilizację
Azteków
, charakteryzować się wysokim na owe czasy poziomem rozwoju (kultury, cywilizacji i urbanizacji) i być przeciwstawiane "dzikim" zdecentralizowanym ludom wędrownym regionu.
Zgodnie z tą interpretacją każdy ośrodek miejski ówczesnej
Mezoameryki
mógł być określany Tollan, a jego mieszkańcy – zwani Toltekami. Władcy tak różnych cywilizacji, jak Aztekowie, Majowie
Quiché
i Majowie Itza wywodzili swe pochodzenie od takich mitycznych tolteckich władców-bogów, jak
Quetzalcoatl
czy
Kukulkan
.
Zobacz też