Władysław Witwicki (ur.
1878
w
Lubaczowie
, zm.
1948
w
Konstancinie
) - jeden z ojców polskiej psychologii, filozof i historyk filozofii, tłumacz
Platona
, teoretyk sztuki i artysta.
W latach 1884-1888 uczęszczał do szkoły powszechnej we Lwowie, w latach 1888-1896 do Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa, od 1896 był studentem
Uniwersytetu Lwowskiego
, studiując m.in. filozofię i psychologię. W 1901 r. doktoryzował się na tymże uniwersytecie z filozofii jako przedmiotu głównego i zoologii jako przedmiotu pobocznego, broniąc rozprawę Analiza psychologiczna ambicji. W tym samym roku studiuje kilka miesięcy na uniwersytetach
wiedeńskim
(pod kierunkiem Aloisa Höflera) i
lipskim
(pod kierunkiem
Wilhelma Wundta
). 1 października 1904 r. po habilitacji na podstawie rozprawy Analiza psychologiczna objawów woli został docentem filozofii Uniwersytetu Lwowskiego. W 1909 został wydany pierwszy dialog Platona (Uczta) w przekładzie Witwickiego, z jego wstępem i komentarzami. Tłumaczeniem i objaśnianiem Platona Witwicki zajmował się odtąd do końca życia. W 1919 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1920 r. zwyczajnym psychologii na
Uniwersytecie Warszawskim
[1]. W czasie okupacji Witwicki nie zaprzestał pracy artystycznej, naukowej i przekładowej, nie prowadził jednak działalności psychologicznej. Jego prace i przekłady z tego okresu zostały wydane dopiero po 1956 r.[2]
Uczeń
Kazimierza Twardowskiego
, stypendysta
Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
, profesor
uniwersytetów
we
Lwowie
i w
Warszawie
. Mimo zasadniczo humanistycznej orientacji jego badań zalicza się go do grona myślicieli związanych ze
szkołą lwowsko-warszawską
. Znawca kultury starożytnej, autor wybitnego literacko i głęboko zakorzenionego w polskiej kulturze przekładu niemal całości dzieł Platona (z komentarzami). Przekład ten, mimo niespecjalistyczności filozoficznej i filologicznej, uznaje się za doskonały pod względem psychologicznego realizmu, plastyczności, przystępności, obrazowości i konkretności.
Uważany za jednego z najwybitniejszych polskich psychologów, autor pierwszych, wielokrotnie wznawianych i rozszerzanych polskich podręczników do psychologii, które odegrały istotną rolę w polskiej psychologii
okresu międzywojennego
. Jego oryginalna teoria psychologiczna to
kratyzm
(od gr. kratos - siła), uzasadniająca zmiany stanów emocjonalnych jednostki dążeniem do uzyskania poczucia mocy.
Był ojcem
Janusza
, twórcy
Panoramy plastycznej dawnego Lwowa
, oraz stryjem
Michała
, znanego architekta i konserwatora zabytków.
Twórczość
- Z psychologii stosunków osobistych (1907)
- W sprawie przedmiotu i podziału psychologii (1912)
- Psychologia do użytku słuchaczów wyższych szkół naukowych t. 1–2 (1925–1927)
- Zarys psychologii (1928)
- Wiadomości o stylach (1934)
- Przechadzki ateńskie (cykl audycji radiowych 1939, wyd. 1947)
- Platon jako pedagog (1947)
- O widzeniu przedmiotów (1954)
- Pogadanki obyczajowe (1957)
- Wiara oświeconych (1939, wyd. pol. 1959)
Tłumaczenia
Bibliografia
- ↑
Andrzej Nowicki
"Witwicki"
Wiedza Powszechna
, Warszawa 1982
- ↑
Teresa Rzepa
"Psychologia Władysława Witwickiego" Wydawnictwo Naukowe
UAM
, Poznań 1991