Dzwon Zygmunta, Dzwon Zygmunt – najsłynniejszy polski
dzwon
, znajdujący się na Wieży Zygmuntowskiej w północnej części
katedry wawelskiej
w
Krakowie
. Ufundowany przez
Zygmunta I Starego
.
Historia
Dzwon wykonał w krakowskiej ludwisarni
ludwisarz
Hans Beham z
Norymbergi
w
1520
roku. Na płaszczu dzwonu widoczne są postacie świętych: Zygmunta i Stanisława. Znajduje się tam także godło Polski i Litwy. Umieszczenie na wieży miało miejsce
9 lipca
1521
roku.
13 lipca
1521
Kraków
po raz pierwszy usłyszał jego głos.
Według legendy, powtarzanej nieraz przez dawnych historyków[1], dzwon został odlany z
mołdawskich
armat zdobytych w
Bitwie pod Obertynem
, która miała miejsce 10 lat po zawieszeniu dzwonu. Jego serce pękło trzykrotnie: w
1859
,
1876
i w Wigilię
2000
[2], ale za każdym razem niezwłocznie odlewano nowe. Obecne serce dzwonu waży 365 kg i jest o 42 kg cięższe od starego.
Dzwon Zygmunta był największym polskim dzwonem aż do roku 2000, kiedy przewyższył go rozmiarem
dzwon Maryja Bogurodzica
.
Znaczenie w kulturze Polski
Bicie w dzwon Zygmunta oznajmia tylko święta i uroczystości kościelne i państwowe oraz najważniejsze wydarzenia w życiu
Polski
lub
Kościoła katolickiego
. Bił na przykład:
1 września
1939
roku, kiedy to Polska została zaatakowana przez III Rzeszę,
30 kwietnia
2004
po mszy św. w intencji Ojczyzny, odprawionej w katedrze wawelskiej z okazji przystąpienia Polski do
Unii Europejskiej
, po ogłoszeniu śmierci papieża
Jana Pawła II
(tak samo, jak 27 lat wcześniej, po wyborze Karola Wojtyły na papieża),
10 kwietnia
2010
po
katastrofie polskiego samolotu Tu-154M
[3][4] oraz 8 dni później podczas
pogrzebu
Pary Prezydenckiej
Lecha Kaczyńskiego
i
Marii Kaczyńskiej
po tej katastrofie.
Według legendy, pęknięcie serca dzwonu zwiastuje złe czasy dla Polski, zaś według popularnego przesądu dotknięcie serca przynosi szczęście.
Dane
Dzwon Zygmunta na rycinie Hansa Behama von Nurmberga z 1841
- Ton uderzeniowy: g0
- Masa: dzwon z
sercem
, jarzmem, łożyskami i huśtawką z linami waży 12600 kg; w tym serce dzwonu: 365 kg i
klosz
: 9650 kg[5]
- Średnica klosza: 242 cm[5]
- Wysokość klosza z koroną: 241 cm[5]
- Grubość ścian: od 7 do 21 cm
- Objętość: 1,2 m³
- Stop:
brąz
(80%
miedzi
, 20%
cyny
)[6]
- Płaskorzeźby:
św. Zygmunta
i
św. Stanisława
oraz wizerunki
Orła Polskiego
i
Pogoni
litewskiej
- Łaciński napis głosi: Bogu Najlepszemu, Największemu i Dziewicy Bogurodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt, król Polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał sporządzić Roku Pańskiego 1520
Dzwon Zygmunta jest częścią unikalnego zespołu historycznych dzwonów zawieszonych na Wieży Zygmuntowskiej katedry wawelskiej. Pozostałe, obecnie nieużywane, dzwony tego zespołu to Półzygmunt z 1463 roku (ton d¹, ok. 5200 kg), Kardynał z 1455 roku (ton es¹, ok. 3400 kg), Urban z 1757 roku (ton h0, ok. 2900 kg) i Głownik z 1460 roku (ton es¹, ok. 1800 kg).
Dzwonnicy
Dzwon Zygmunta uruchamiany jest ręcznie, przez zespół 8-12 ludzi. Rozkołysanie go wymaga sporo siły i czasu. Przywilej bicia w ten dzwon ma 35 dzwonników. Część dzwonników stowarzyszona jest w Bractwie Dzwonników Zygmunta. Wśród dzwonników znajduje się jedna kobieta.
Obsługa dzwonu jest pracą ciężką fizycznie, a bywa także niebezpieczną. W latach 20. XX wieku niedoświadczony dzwonnik nie puścił liny i został wyciągnięty przez okno dzwonnicy. Szczęśliwie nie puszczał w dalszym ciągu liny, więc powracający dzwon wciągnął go przez to okno z powrotem na wieżę. Dzwonnik nie uległ zranieniu. Od tego czasu okna zostały zabezpieczone siatką.
Zobacz też
Przypisy
- ↑
Feliks Koneczny
, Święci w dziejach narodu polskiego, wyd. Michalineum 1988, str. 272
- ↑ Bogusław Michalec: Kraków : przewodnik ilustrowany. Bielsko-Biała: Pascal, 2004. .
- ↑ ps, PAP:
Kard. Dziwisz: Dzwon Zygmunta obwieścił żałobę
. gazeta.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10].
- ↑
Dzwon Zygmunta obwieścił w Krakowie żałobę
. wiadomosci.onet.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-10].
- ↑ 5,0 5,1 5,2
Dzwony Katedry Na Wawelu – Królewski Dzwon Zygmunt
(
pol.
). [dostęp 2009-08-05].
- ↑
Dzwon Zygmunta
(
pol.
). [dostęp 2008-07-09].
Linki zewnętrzne