Świerzawa
Herb Herb Świerzawy
Województwo	dolnośląskie
Powiat	złotoryjski
Gmina • rodzaj	Świerzawa miejsko-wiejska
Założono	1268
Prawa miejskie	1295 do 1973, odzyskane 1984
Burmistrz	Józef Kołcz
Powierzchnia	1,76 km²
Ludność (2008) •  liczba •  gęstość	2469 1384 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 75
Kod pocztowy	59-540
Tablice rejestracyjne	DZL
Położenie na mapie Polski Świerzawa
51°01'N 15°54'E / 51.017, 15.9 Na mapach: 51°01'N 15°54'E / 51.017, 15.9
TERC ( TERYT )	5020126044
Miasta partnerskie	Obercunnersdorf   Niemcy Mala Skala   Czechy Chocz   Polska
Urząd miejski pl. Wolności 60 59-540 Świerzawa
Strona internetowa miasta

Świerzawa (do 1945 niem . Schönau an der Katzbach) - miasto w woj. dolnośląskim , w powiecie złotoryjskim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Świerzawa . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego . Miasteczko leży w dolinie Kaczawy , w centralnej części Pogórza Kaczawskiego .

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 2389 mieszkańców^[1].

Położone 18 km na północny wschód od Jeleniej Góry . Lokalny ośrodek handlowo-usługowy i wypoczynkowy. Przez miasto przebiega nieczynna linia kolejowa Legnica – Złotoryja – Marciszów – Kamienna Góra - Lubawka .

Położenie

Świerzawa jest maleńkim, historycznym miasteczkiem położonym w południowej części województwa dolnośląskiego w powiecie złotoryjskim nad Kaczawą . Położenie miasta na Pogórzu Kaczawskim , w niewielkiej odległości na północ od Gór Kaczawskich stwarza możliwość rozwoju turystyki. Miasto leży przy drodze wojewódzkiej i w niedalekiej odległości od głównych tras:

• Droga wojewódzka nr 328 ( Kamienna Góra – Złotoryja – Chojnów – Chocianów – Przemków – Nowe Miasteczko )
• Droga wojewódzka nr 365 ( Jelenia Góra – Jawor ) trasa ta przebiega w niewielkiej odległości od miasta przez Starą Kraśnicę .
• Droga krajowa nr 3 ( Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – Legnica – Jelenia Góra ) trasa ta przebiega w odległości 17 km od Świerzawy
• Autostrada A4 ( Medyka – Zgorzelec ) autostradę od Świerzawy dzieli tylko 32 km.

W Świerzawie do niedawna czynna była stacja kolejowa . Obecnie ruch na trasie kolejowej Legnica – Złotoryja – Kamienna Góra biegnącej przez miasto został wstrzymany.

Świerzawa leży w niewielkiej odległości od większych i ważniejszych ośrodków.

• Jelenia Góra – 17 km
• Legnica – 37 km
• Złotoryja – 17 km
• Jawor – 23 km
• Wałbrzych – 50 km
• Wrocław – 95 km
• Jakuszyce – 46 km

Historia

Miasto Świerzawa swą historią sięga roku 1195 roku kiedy to na miejscu dzisiejszego miasteczka Bolesław Wysoki wybudował drewniany kościółek. Oficjalnie prawa miejskie nadał Świerzawie Bolko I Surowy książę świdnicki. Według legendy nazwę miastu nadała Agnieszka von Habsburg, żona Bolka Małego , która w drodze z Jawora do Złotoryi zatrzymała się na miejscu Świerzawy i rzekła "Hier will ich ein Haus haben auf der schönen Aue ("tu chcę mieć dom na tej pięknej łące"). Jednak pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z roku 1268 . Świerzawa początkowo należała pod jurysdykcję Złotoryi. Miasteczko rozwijało się szybko i dynamicznie a to za sprawą głównego szlaku handlowego jaki wiódł przez miasto. Mowa tutaj o szlaku z Kamiennej Góry do Złotoryi.

Miasteczko wiele razy nawiedzały epidemie, pożary i wojny. Największe zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia , podczas której w wyniku pożaru spaleniu uległa większa część miasta. Po tym incydencie miasto wyraźnie wyhamowało z rozwojem i rozbudową. W latach 1818 - 1932 Świerzawa była wspólnie z Bolkowem siedzibą powiatu. W czasie I wojny światowej i II wojny światowej miasteczko nie doznało zniszczeń.

W 1945 r. miasto zostało włączone w granice Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1973 zniesiono prawa miejskie Świerzawy degradując ja do rangi wsi. Prawa te miasteczko uzyskało ponownie w 1984 roku. W latach 1950 - 1975 Świerzawa przynależała do województwa wrocławskiego, w latach 1975 - 1999 do województwa jeleniogórskiego a od 1999 roku należy do województwa dolnośląskiego i powiatu złotoryjskiego.

Zabytki

Świerzawa szczęśliwie nie odniosła znaczących strat w zabudowie podczas ostatniej wojny dzięki czemu w mieście zachowało się kilka godnych uwagi obiektów. Do najważniejszych należą:

• Kościół św. Jana i św. Katarzyny — Jest to najcenniejszy zabytek miasteczka. Powstał w II połowie XIII wieku i do dziś przetrwał w prawie niezmienionym wyglądzie. Jest to ewenement że obiekt romański zachował się w tak dobrym stanie. Wyznacznikiem kościoła jest czworoboczna wieża dobudowana do bryły głównej kościoła w 1506 roku. Jednak największą atrakcją zabytku są malowidła które zdobią ściany świątyni oraz drewniane polichromie na emporze . Odkryte w 1977 roku pod warstwami tynku ścienne malowidła o tematyce zwierzęcej i roślinnej pochodzą z XIII wieku. Przedstawiają dosyć nietypowe zwierzęta takie jak bocian, żyrafa czy ryby. We wnętrzu liczne XVII -wieczne renesansowe płyty nagrobne. Obiekt znajduje się na przedmieściach miasteczka w pobliżu mostu na Kaczawie, przy drodze ze Złotoryi. Kościół jest udostępniony do zwiedzania od piątku do niedzieli, jednak najlepiej wcześniej umówić się telefonicznie.
• Kościół pw. WNMP — Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny pochodzi z XIV wieku. Mieści się on w centralnej części miasta. Od samego początku był to kościół parafialny i taką też funkcję pełni do dzisiaj. Obecny wygląd kościoła to wynik wielokrotnych remontów i modernizacji. Zewnętrzne ściany świątyni zdobią XVII -wieczne renesansowe płyty nagrobne. Natomiast wewnątrz kościoła na uwagę zasługują XVIII -wieczny ołtarz , oraz figurki świętych z XVIII wieku. Ozdobne portale zdobiące wejścia do kościoła wykonane są w stylu późnogotyckim .
• Kościół św. Józefa Opiekuna — W ścisłym centrum, na świerzawskim rynku (plac Wolności) znajduje się jeszcze jedna świątynia. Jest to poewangelicki kościół św. Józefa Opiekuna Zbawiciela. Został wybudowany pod koniec XIX wieku na miejscu wcześniejszego kościoła ufundowanego w tym miejscu w 1766 roku. Od początku do zakończenia wojny służył wiernym z gminy ewangelickiej, obecnie (od 1999 ) jest kościołem filialnym świerzawskiej parafii. Wyróżnikiem budowli jest ciekawa ośmioboczna wieża z interesującą galeryjką na szczycie.
• Ratusz — Świerzawski magistrat pochodzi z 1810 roku i od początku służy tym samym celom. Powstał w miejscu poprzedniego ratusza który stał w tym miejscu. Ratusz wieńczy czworoboczna wieża zakończona hełmem, a samą wieże zdobi czterotarczowy zegar. Ozdobą ratusza jest płaskorzeźba przedstawiająca herb miasta czyli otwartą dłoń. Wewnątrz na uwagę zasługuje zabytkowa waga miejska zamieszczona na suficie w dolnym korytarzu. Świerzawski ratusz mieści się w centrum miasta na pl. Wolności. Budynek obecnie zajmuje Urząd Miasta i Gminy Świerzawa.
• Kamieniczki — Rynek miasta otaczają XIX -wieczne kamieniczki wśród których na szczególna uwagę zasługuje budynek dawnej apteki pochodzący z 1690 roku.
• Zabytki techniki — Ciekawym rozwiązaniem inżynierii jest pochodzący z XX wieku wał przeciwpowodziowy wzdłuż rzeki Kamiennik. Nieco dalej znajduje się kolejny zabytek techniki a mianowicie XVIII -wieczny most kamienny.

Gospodarka

Świerzawa jest głównie ośrodkiem usługowo-handlowym dla rolniczej okolicy. W mieście nie ma większych zakładów przemysłowych. Istnieje tutaj urząd pocztowy, komisariat policji, punkty handlowe, usługowe, kilka serwisów, bar, stacja benzynowa.

Ważne urzędy i instytucje

W Świerzawie istnieją instytucje i urzędy na szczeblu miejsko-gminnym. Do ważniejszych należą:

• Urząd Miasta i Gminy Świerzawa,
• Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Świerzawie
• Ochotnicza Straż Pożarna w Świerzawie
• Komisariat Policji w Świerzawie
• Ośrodek Zdrowia
• PBS w Złotoryi Oddział w Świerzawie

Turystyka

Świerzawa leży w ciekawym turystycznie regionie, otoczone przez Pogórze Kaczawskie i w pobliżu Gór Kaczawskich . W mieście istnieją zabytki poświadczające długoletnią historię miasta. Wszelkich informacji o historii, kulturze i zabytkach miasta oraz o bazie noclegowo-gastronomicznej udziela Centrum Kultury i Turystyki w Świerzawie przy ul. Jeleniogórskiej.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Miasto i gmina Świerzawa
• Gmina Świerzawa
• Góry i Pogórze Kaczawskie - Kraina Wygasłych Wulkanów

Przypisy