Żandarmeria (z franc. gens d'armes - zbrojni):

1. specjalne formacje policji wojskowej powoływane do utrzymania porządku wewnętrznego i dyscypliny wojskowej oraz bezpieczeństwa publicznego w wojsku, jak również innych funkcji policyjnych, np. ściganie przestępców, m. in. dezerterów , prowadzenie dochodzeń i śledztw w sprawach karnych, konwojowanie osób zatrzymanych ^[1].
2. policja działająca poza obrębem miasta (policja wiejska). ^[]

Od 1 września 1990 w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej funkcjonuje Żandarmeria Wojskowa , jako wyodrębniona i wyspecjalizowana służba, której kompetencje i organizację określono w Ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych Dz. U. z 2001 r. Nr 123, poz. 1353 .

Żandarmeria w Polsce i na świecie

Żandarmeria (jako formacja utrzymująca porządek na obszarach wiejskich)

Istniejące obecnie:

• Karabinierzy ( wł . Carabinieri) oraz Guardia di Finanza we Włoszech ,
• Trupele de Carabinieri w Mołdawii ,
• Żandarmeria Narodowa ( franc. Gendarmerie nationale) we Francji ,
• Gwardia Obywatelska ( hiszp . Guardia Civil) w Hiszpanii ,
• Narodowa Gwardia Republikańska ( port . Guarda Nacional Republicana) w Portugalii ,
• Żandarmeria rumuńska ( rum . Jandarmeria Română) w Rumunii ,
• Żandarmeria serbska ( serb . Žandarmerija/Жандармерија) w Serbii ,
• Europejskie Siły Żandarmeryjne , ( ang . European Gendarmerie Force) międzynarodowa organizacja Uni Europejskiej

Historyczne:

• Oddzielny Korpus Żandarmów ( ros. Отдельный корпус жандармов) w Rosji , w latach 1836 - 1917 , którego V Okręg obejmował terytorium Królestwa Kongresowego ,
• Żandarmeria Krajowa byłej Dzielnicy Pruskiej w latach 1919 - 1920 w Wielkopolsce ,
• Żandarmeria Czechosłowacka ( czes . Československé četnictvo) w Czechosłowacji w latach 1920 - 1939 ,
• Żandarmeria grecka ( gr . Ελληνική Χωροφυλακή) w Grecji w latach 1833 - 1984
• Żandarmeria niemiecka ( niem . Gendarmerie) w Niemczech w latach 1936 - 1945 ,
  • Żandarmeria w Generalnym Gubernatorstwie ,
• Żandarmeria NDH ( chor. Oružničtvo NDH) w Niepodległym Państwie Chorwackim , w latach 1941 - 1945 ,
• Żandarmeria Federalna ( niem . Bundesgendarmerie) w Austrii w latach 1849 - 2005

Żandarmeria (jako policja wojskowa)

Istniejące obecnie:

• Żandarmeria Wojskowa w latach 1919 - 1939 w Wojsku Polskim II Rzezczpospolitej , od 1990 w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ,
• Korpus Policji Wojskowej ( ang . Military Police Corps) w Armii Stanów Zjednoczonych ,
• Królewska Policja Wojskowa ( ang . Royal Military Police) w Brytyjskich Siłach Zbrojnych od 1885 r.,
• Policja Wojskowa Kanadyjskich Sił Zbrojnych ( ang . Canadian Forces Military Police),
• Królewski Australijski Korpus Policji Wojskowej ( ang. Royal Australian Corps of Military Police),
• Strzelcy Polowi ( niem . Feldjäger) w RFN , od 1955 r.,
• Policja Wojskowa Łotewskich Sił Zbrojnych ( łot . Militārā policija) w Łotewskich Siłach Zbrojnych ,
• Żandarmeria Wojskowa Parany w Brazylii , od 1854 ,

Historyczne:

• Wojskowa Służba Wewnętrzna w Siłach Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1957 - 1990
• Żandarmeria Polowa ( niem . Feldgendarmerie) w Niemczech , w latach 1866 - 1945 ,
• Kempeitai i Tokkeitai w Japonii , w latach 1881 - 1945 ,
• Wijśkowa Polowa Żandarmerija w Ukraińskiej Powstańczej Armii .

     państwa posiadające czynne formacje żandarmerii

     państwa, które posiadały formacje żandarmerii w przeszłości

Przypisy

Zobacz też

• Gwardia Narodowa
• Policja wojskowa