Synagoga Mesjanistyczna w
Dallas
Żydzi mesjanistyczni (pełna nazwa: Żydzi mesjanistyczni, synowie Nowego Przymierza) (
hebr.
jehudi meszichi יהודי משיחי; jehudim meszichim יהודים משיחיים, b'nej B'rit Hadasza בני ברית חדשה) –
Żydzi
uznający się jednocześnie za wyznawców
judaizmu
i
chrześcijaństwa
. Wyznawcy judaizmu nie uznają Żydów Mesjanistycznych za Żydów, lecz za sektę chrześcijańską, sprzeczną z judaizmem. Również
prawo cywilne
państwa
Izrael
nie uznaje ich za Żydów.[1]
Judaizm mesjanistyczny
Wyznanie religijne Żydów mesjanistycznych zwane jest judaizmem
mesjanistycznym
. To określenie jest stosunkowo nowe. Pojawiło się dopiero w
1895
dla określenia grup judeo-chrześcijańskich.[2] Judaizmem mesjanistycznym nazywanych jest także kilka ruchów w ramach judaizmu rabinicznego, nie mających nic wspólnego z chrześcijaństwem, natomiast wyróżniających się rozbudowanymi doktrynami
eschatologicznymi
). Judaizm mesjanistyczny nawiązuje do
starożytnego
judeochrześcijaństwa
. Nie uważa się za odłam judaizmu rabinicznego, lecz za jedno ze stronnictw dawnego judaizmu świątynnego, obok
faryzeuszy
(twórców judaizmu rabinicznego),
saduceuszy
i
esseńczyków
. Do wyznawców judaizmu nie-rabinicznego /nie-
talmudycznego
/, prócz Żydów mesjanistycznych, należą także
Falasze
/czarnoskórzy Żydzi
etiopscy
/,
Samarytanie
i
Karaimi
(te dwie ostatnie grupy nie uznają
Jezusa
za
Mesjasza
).
Kwestia przynależności do judaizmu
Kwestia, czy należy określić Żydów Mesjanistycznych jako chrześcijan lub jako żydów pozostaje sporna.
Podczas gdy Żydzi Mesjanistyczni uważają siebie za Żydów, praktycznie wszyscy wyznawcy judaizmu, wszystkie ugrupowania religijne i narodowe żydowskie uznają ich za chrześcijan. L Schiffman stwierdził:[3] Chociaż Żydowskie Chrześcijaństwo twierdzi, iż jest formą judaizmu, to nie jest nią. Jest niczym więcej jak zakamuflowanym dążeniem misjonarskim w celu chrystianizacji żydów. W oszukańczy sposób używa świętych symboli wiary żydowskiej jako przykrywki w celu nawrócenia żydów na chrześcijaństwo – z punktu widzenia judaizmu nieetyczny system wierzeń. Żydowskie chrześcijaństwo nie jest formą judaizmu a jego wyznawcy, nawet jeśli są Żydami z urodzenia, nie mogą być uznani za członków społeczności żydowskiej. Żydowscy chrześcijanie są w ostrym konflikcie z interesami wspólnoty i z przeznaczeniem narodu żydowskiego. Oddzielili się oni nieprzebytą przepaścią przez przyjęcie innej religii. Mimo tego oddzielenia, ciągle próbują nawrócić swoich dawnych współwyznawców.
W grudniu
1989
Sąd Najwyższy
Izraela
odmówił prawa do powrotu Gary'emu i Shirley Beresford, Żydom Mesjanistycznym z
RPA
, uzasadniając: Przez ostatnie dwa tysiące lat historii, lud żydowski decydował, że Żydzi Mesjanistyczni nie należą do narodu żydowskiego i nie mają prawa domagania się przynależności do niego. (...) Ci, którzy wierzą w Jezusa są faktycznie chrześcijanami.[4]
Dzieje Żydów mesjanistycznych
Pierwsza gmina wyznaniowa (kościół lokalny, synagoga, kahal/kehila) Żydów wyznających chrześcijaństwo powstała w
Jerozolimie
, w
30
lub
33
. Jest to ta sama wspólnota, którą chrześcijanie nazywają pierwotnym
Kościołem
lub
Kościołem jerozolimskim
. Jej przywódcą był
Jakub Sprawiedliwy
, brat Jeszuy Ha-Masziaha ישוע המשיח (
aram.
Ja'akow Ha-Cadik bar Josef ahi Jeszua יעקב הצדיק בר יוסף אחי ישוע), a po nim jego brat stryjeczny, Szimon ben Klofa. Jej członkowie, zwani w starożytności
nazarejczykami
, łączyli wiarę w Jeszuę Ha-Masziaha, jako
Syna Bożego
i
Zbawiciela
, z gorliwym przestrzeganiem Prawa Mojżeszowego i zwyczajów żydowskich.
Prócz
ortodoksyjnych
nazarejczyków istniały też heterodoksyjne grupy judeochrześcijańskie –
ebionici
i eklezjaici.
Starożytne gminy nazarejczyków (które z biegiem czasu rozprzestrzeniły się na całą
Syropalestynę
i
diasporę
żydowską), poddane krytyce ze strony
teologów
głównego nurtu chrześcijaństwa (nawiązujących do
świętego Pawła
) (m. in. potępienie judeochrześcijaństwa przez
I Sobór Nicejski
w
325
) , a także odrzuceniu i potępieniu przez judaizm rabiniczny (wyłączenie nazarejczyków ze wspólnoty narodu przez Wielki
Sanhedryn
w
Jawne
, ok.
90
) zaczęły powoli zanikać na przełomie
IV
i
V w.
Główne nurty judaizmu do dziś nie uznają żydowskiego charakteru Żydów mesjanistycznych, uważając ich za odstępców od talmudycznego
monoteizmu
.
Odrodzenie judaizmu mesjanistycznego nastąpiło w
1866
, w
Wielkiej Brytanii
. Zostało wtedy założone Hebrajsko-Chrześcijańskie Stowarzyszenie Wielkiej Brytanii (skrót: HCUK), z siedzibą w
Londynie
. W
1915
powstało Amerykańskie Stowarzyszenie Hebrajsko-Chrześcijańskie (HCAA) z siedzibą w
Chicago
, a w
1925
Międzynarodowe Stowarzyszenie Hebrajsko-Chrześcijańskie (IHCA) z siedzibą w Londynie.
Hebrajskie chrześcijaństwo nie miało pierwotnie charakteru
eklezjalnego
. Członkowie tego ruchu uczestniczyli w życiu kościołów nie-żydowskich, zaznaczając swą żydowskość na spotkaniach stowarzyszeń.
Gwałtowne zmiany rozpoczęły się w
1967
, za sprawą młodego pokolenia hebrajskich chrześcijan, którzy uznali większą potrzebę akcentowania swej żydowskiej tożsamości, także w sferze kultu religijnego. Zaczęły powstawać związki wyznaniowe Żydów mesjanistycznych, posiadające własny ustrój, teologię i liturgię. W
1975
IHAA przekształciło się w Amerykańskie Stowarzyszenie Żydów Mesjanistycznych (ang. Messianic Jewish Alliance of America; MJAA) z siedzibą w Denver, a w
1986
IHCA przyjęło nazwę Międzynarodowego Stowarzyszenia Mesjanistycznych Kongregacji i Synagog (ang. International Alliance of Messianic Cogregations and Synagogues; IAMCS) i ulokowało siedzibę w Sarasocie (
Floryda
).
Współczesność
Obecnie liczbę Żydów mesjanistycznych na świecie szacuje się na ok. 1,5 mln. Żydzi mesjanistyczni skupieni są w autonomicznych wspólnotach lokalnych (gminach wyznaniowych) zwanych
kongregacjami
(
zborami
) lub
synagogami
. Aby taką gminę wyznaniową (hebr. kahal/kehila קהל, קהילה) uznać za ukonstytuowaną, musi ona – podobnie jak w judaizmie rabinicznym – liczyć co najmniej 10 obrzezanych mężczyzn, w wieku ponad 13 lat (ta grupa niezbędnych mężczyzn zwana jest z hebrajska minjan'em מניין).
Liderzy
kongregacji i synagog noszą tytuły
rabinów
lub rzadziej
pastorów
. Wspólnoty lokalne są z reguły zrzeszone w federacjach/konfederacjach krajowych i międzynarodowych. Najstarszą tego typu organizacją jest wspomniana wyżej IAMCS (zał.
1925
), która w
1994
obejmowała 13 stowarzyszeń narodowych. Znaną, nie-eklezjalną organizacją mesjanistyczną są "Żydzi dla Jeszuy" (ang. Jews for Yeshua).
Teologia
Teologia
judaizmu mesjanistycznego oparta jest na teologii ewangelicznej (ang. evangelical theology), jednak w odróżnieniu od niej, kładzie duży nacisk na nieprzemijalność przymierza, jakie Bóg zawarł z narodem wybranym, czyli
Izraelem
, oraz zachowywanie Prawa Mojżeszowego (hebr. Tora תורה), zreinterpretowanego w duchu
Nowego Testamentu
(hebr. Ha-B'rit Ha-Hadasza הברית החדשה). Znanymi teologami mesjanistycznymi są dr David H. Stern i dr Daniel Juster.
Aż 90% kongregacji mesjanistycznych ma charakter
charyzmatyczno
-
pentakostalny
, w czym widać wpływ
zielonoświątkowych
Zborów Bożych (ang. Assemblies of God). Domy modlitwy często przypominają wystrojem tradycyjne bożnice, a nabożeństwa mają cechy nabożeństw judaizmu rabinicznego.
Żydzi mesjanistyczni zrezygnowali ze stosowania terminologii chrześcijańskiej wywodzącej się z
języka greckiego
, a zamiast niej stosują hebrajskie wyrażenia biblijne, np.: Trójca – Szilusz (שילוש), Bóg Ojciec – Abba (אבא), Bóg Syn – Ha-Ben (הבן), Duch Święty – Ruach Ha-Kodesz (רוח הקודש), Jezus Chrystus – Jeszua Ha-Masziah (ישוע המשיח), chrzest – mikweh (מקווה), Maryja/Maria – Miriam (מרים), Paweł -Sza'ul (שאול).
Żydzi mesjanistyczni, w oparciu o Stary Testament (hebr. Tanach תנ"ך), uznają za Żyda tylko taką osobę, której naturalnymi przodkami w linii męskiej byli Żydzi. (Żydzi rabiniczni przyjmują, za
Talmudem
, że Żydem jest ten, kogo matka jest Żydówką lub ten, kto będąc gojem (nie-Żydem) konwertował na
judaizm
).
Cechą charakterystyczną wyglądu zewnętrznego Żydów Mesjanistycznych jest to, że noszą oni szale modlitewne (
tałesy
– טליתות) z błękitnymi frędzlami (
cicit
), podczas gdy Żydzi rabiniczni mają frędzle białe.
Żydzi mesjanistyczni w systematyce wyznań chrześcijańskich i odłamów judaizmu
Żydów mesjanistycznych można traktować jako jednostkę systematyczną zarówno chrześcijaństwa, jak i judaizmu (lub mozaizmu).
Chrześcijaństwo
Jeśli przyjmie się, że Żydzi Mesjanistyczni są wyznaniem nowym, tzn. pochodzącym z XIX lub XX w. – wtedy należy ich zaliczyć do chrześcijaństwa zachodniego i do protestantyzmu. Obecnie większość gmin wyznaniowych posiada charakter pentakostalny i w związku z tym stanowi część ruchu zielonoświątkowego.
W przypadku przyjęcia ciągłości między Żydami mesjanistycznymi, a starożytnymi nazarejczykami – Żydzi mesjanistyczni stanowią jeden z dwóch podstawowych konarów drzewa genealogicznego chrześcijaństwa. Konary te to judeochrześcijaństwo i poganochrześcijaństwo. W tym modelu judeochrześcijanie dzieliliby się na nazarejczyków (Żydów mesjanistycznych), ebionitów i eklezjaitów, a poganochrześcijanie (w pierwszym rzędzie) na kościoły przed- i pochalcedońskie.
Judaizm (lub mozaizm)
Judaizm rabiniczny (talmudyczny) nie uznaje Żydów mesjanistycznych za część żydostwa. Niemniej jednak Żydzi mesjanistyczni nie przywiązują wagi do tego poglądu, gdyż uważają się – przez pośrednictwo nazarejczyków – za odłam judaizmu świątynnego na równi z judaizmem rabinicznym. W tym przypadku drzewo genealogiczne judaizmu posiada korzeń w postaci judaizmu świątynnego oraz dwa konary: judaizm mesjanistyczny i judaizm rabiniczny. W tej systematyce można się cofnąć do czasów wcześniejszych. Biorąc za punkt wyjścia mozaizm powygnaniowy i traktując go jako korzeń, należy ten korzeń ok. V w. p.n.e. rozdzielić na trzy konary: judaizm ezdraszowy (świątynny), samarytanizm i falaszyzm. Z kolei judaizm świątynny podzielił się na kilka nurtów: saduceizm, faryzeizm, essenizm, zelotyzm i nazareizm. Po zburzeniu Świątyni w 70 r. przetrwał tylko faryzeizm pod postacią judaizmu rabinicznego oraz nazareizm, z którego rozwinęły się nurty judeochrzescijańskie.
Linki zewnętrzne
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ariel Yaakov,"Protestant Attitudes to Jews and Judaism During the Last Fifty Years" [w:] Robert S. Wistrich (red.) Terms of survival: the Jewish world since 1945, Routledge, New York 2005, s. 343.
- ↑ David A. Rausch The Messianic Jewish Congregational Movement, The Christian Century, s. 926
- ↑ Lawrence H. Schiffman, Meeting the Challenge: Hebrew Christians and the Jewish Community. Jewish Community Relations Council of New York, 1993.
- ↑ Daphna Berman, Aliyah with a cat, a dog and Jesus. [w:] "Haaretz" (10 czerwca 2006).
