Podczas cofania sięlodowca (ok. 10 tys. lat p.n.e.) ulegały zmianie warunki naturalne, do których ludzie musieli się przystosować. Zwiększył się obszar lasów mieszanych, a zimnokrwista zwierzyna (np. renifery) wycofała się na obszary dalszej północy. Zmianie uległy stosowane wcześniej narzędzia, zasiedlano nowe obszary (np. Anglię i Irlandię - które podczas podniesienia się poziomu wód zostały oddzielone od reszty kontynentu - oraz Niemcy, Polskę, Skandynawię i Rosję). Ta przejściowa epoka odbywała się na ziemiach polskich w latach 8-5 tys. lat p.n.e.
Pchła może cały rok czekać w bezruchu, by na odgłos kroków (ludzkich lub zwierzęcych) natychmiast wyrwać się z odrętwienia i wskoczyć na potencjalnego żywiciela.