Przechodząc do pozytywnego sarmatyzmu okresu renesansu wymienić należy przede wszystkim Mikołaja Rejai Jana Kochanowskiego. Ówczesny Sarmata był świadomy obowiązków wobec rodziny, a przede wszystkim czynnie służył Ojczyźnie. Wzorcowym utworem dla przedstawienia obyczajów życia potocznego szlachty sarmackiej okresu odrodzenia jest pamiętnik Mikołaja Reja zatytułowany „Żywot człowieka poczciwego. Rok na cztery części rozdzielon”. Podtytuł utworu wskazuje na ingerencję natury w życie typowego dla wieku XVIszlachcica. Wszelkie czynności dnia codziennego, który szlachcic spędza na gospodarowaniu majątkiem są wyznaczone przez rytm pór roku, wiosna to czas zasiewów w polu, czas planowania przyszłych czynności gospodarskich, z kolei lato cieszy oko szlachcica owocami jego gospodarskiej pracy, a jesień przynosi zadowolenie z zebranych owoców natury rytm przyrody wyznacza również koleje życia szlachcica, wiośnie jest przypisany czas dzieciństwa i wczesnej młodości, który to zdaniem Reja szlachcic powinien spędzać na nauce praktycznych czynności: podpatrywaniu starszych w ich codziennych obowiązkach, polowaniach, uczeniu się kunsztu życia publicznego szlachty.
