Stefan Żeromski kreśli prawdziwy, bo oparty na wspomnieniach osobistych, obraz szkoły i uczącej się w niej młodzieży polskiej w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku. Nad życiem szkolnym i pozaszkolnym młodzieży roztoczono ostry nadzór, uczniowie byli obserwowani a wszelkie przewinienia kończyły się represjami. Sprawą szczególnie niebezpieczną było osamotnienie młodzieży, brak wsparcia ze strony dorosłego społeczeństwa.