Naród polski w oświeceniu. Literatura walczy w imieniu społeczeństwa i państwa.
Publikowano coraz więcej dzieł o tematyce politycznej, do ich autorów należeli m.in. Hugo Kołłątaj i Stanisław Staszic. Przedstawiali oni wiele reform, np. zniesienie liberum veto, wprowadzenie dziedzicznego tronu oraz praw dla chłopów i mieszczan. Krytyce poddawali magnaterię, uznając ją winną upadkowi Polski. Ostrych słów użył w tym kierunku Stanisław Staszic, który pochodził z rodziny mieszczańskiej: „(...) Powiem, kto mojej Ojczyźnie szkodzi. Z samych panów zguba Polaków. Oni zniszczyli wszelkie uszanowanie dla prawa. Oni zupełnie zgubili wyobrażenie sprawiedliwości w umysłach Polaków (...)”.