Układ przestrzenny miast w różnych okresach historycznych
Miasta średniowieczne
Lokowane były na prawie niemieckim, miały owalny zarys, regularny układ przecinających się pod kątem prostym ulic i centralnie położony rynek na planie kwadratu lub prostokąta; na środku rynku wznosił się ratusz a w jego pobliżu główny kościół. Ograniczenie obszaru miasta przez mury miejskie wymuszało ciasną zabudowę.
Taki układ urbanistyczny zachował się m.in. w historycznych centrach: Krakowa, Poznania, Gdańska oraz mniejszych jak w Paczkowie, Chełmnie.
Miasta renesansowe
Ich układ zbliżony jest do średniowiecznych, choć na ogół budowano je na planie wieloboku. W obrębie murów miejskich wznoszono często rezydencję – zamek, zwykle w brzeżnej części miasta, mury otaczające miasto były bardziej potężne niż w średniowieczu - niektóre z tych miast to ufortyfikowane twierdze.
Najbardziej charakterystyczny jest Zamość oraz Głogów Wielkopolski.
