Szkoła Podstawowa im. Emilii Gierczak w Gródkowie
Program uzupełniający kształtowanie wychowania przez sztukę w klasach I-III "Teatr i ja"
mgr Anna Łata
mgr Agata Koćma
Wstęp
"TEATR POJMOWANY JAKO DZIEŁO SZTUKI TEATRALNEJ POWINIEN ROZSZERZAĆ HORYZONT UMYSŁOWY DZIECKA, WZMACNIAĆ JEGO CHARAKTER I WOLĘ, CZYNIĆ JE BARDZIEJ DALEKOWZROCZNYM I BARDZIEJ WNIKAJˇCYM W ZŁOŻONE ZJAWISKA ŻYCIA"
M SIGNORELLI
Wprowadzona przez nas innowacja "Teatr i ja" jest propozycją poszerzenia wiedzy o teatrze. Jest oparta na obowiązującym programie nauczania zintegrowanego w szkole podstawowej Jadwigi Hanisz - Program Wczesnoszkolnej Zintegrowanej Edukacji XXI w kl. 1 - 3 zatwierdzony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej pod numerem DKW - 4014 - 267/99. Pomysł wprowadzenia innowacji zrodził się w wyniku refleksji nad edukacją teatralną dzieci i młodzieży. Nietrudno zauważyć, że nasi uczniowie większą część czasu spędzają przed ekranem komputera lub telewizora. Młodzi ludzie wybierają gry lub filmy niewartościowe, które dostarczają dużo nowych i niesamowitych wrażeń. Spektakle teatralne, wizyty w teatrze są dla nich czymś obcym, nieznanym. Dlatego też rodzice i nauczyciele powinni się zająć edukacją teatralną młodzieży. Postanowiłyśmy więc sprostać tym wymaganiom wprowadzając innowację teatralną. Uważamy, że zbyt wiele daje dziecku obcowanie z teatrem aby można z niego zrezygnować - myślimy tu nie tylko o podniesieniu poziomu wiedzy i kultury ogólnej, ale również o kształtowaniu estetycznej wrażliwości i wpływie na moralne postawy wychowanków. Szkoła podstawowa to pierwszy etap przygotowujący młodego człowieka do "występów na scenie życia". Dlatego za najlepszy sposób osiągnięcia tego celu uznałyśmy szkolny teatr. Innowacja ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczniów i rodziców, oraz stwarza możliwość rozwijania zainteresowań uczniów, a w przyszłości ich aktywnego udziału w życiu kulturalnym.
Opis zasad innowacji pedagogicznej 1.Innowacja pedagogiczna - " TEATR I JA" 2.Zajęcia prowadzone będą w kl. I-III. Obejmować będą swoim zakresem materiał nauczania: j. polski, środowisko, plastyka, technika, muzyka. Treści nauczania zintegrowanego znacznie poszerzono o elementy wiedzy z wychowania przez sztukę. Uważamy że uczniowie nabiorą systematycznego i bezpośredniego obcowania ze sztuką teatralną i będą odczuwać potrzebę udziału w spektaklach w miarę możliwości. Pragniemy przygotować naszych wychowanków do świadomego uczestnictwa w kulturze. Cele edukacji teatralnej: -wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia w tym szczególnie kontakt z teatrem -nabywanie ogłady i kultury osobistej w obcowaniu ze sztuką -rozwijanie postaw społecznych, społecznych, współdziałania i współżycia w grupie -rozwijanie samodzielności i wytrwałości w procesie odkrywania i rozwiązywania problemów -rozwijanie prawidłowych relacji interpersonalnych
3.Rodzaj innowacji - innowacja przedmiotowo-wychowawcza. 4.Programem edukacyjnym zostaną objęci uczniowie klas I-III. 5.Warunki realizacji innowacji - zajęcia nauczania zintegrowanego, zajęcia pozaszkolne, zajęcia pozalekcyjne. 6.Termin realizacji - 3 lata. 7.Oczekiwane rezultaty. Uczeń: · potrafi rozróżniać rodzaje lalek teatralnych · potrafi poruszać lalkami · potrafi współdziałać w grupie · zna słownictwo związane z teatrem · umie redagować krótkie wypowiedzi pisemne · potrafi kulturalnie zachować się podczas przedstawienia · potrafi rozmawiać na określony temat z wykorzystaniem nowego · fachowego słownictwa teatralnego · potrafi wyrazić własną, krótką opinię na temat oglądanego spektaklu · potrafi czytać z intonacją · uczeń nabiera nawyku systematycznego i bezpośredniego obcowania ze sztuką teatralną · potrafi interpretować problemy niewerbalne: mimika, gesty · potrafi odgrywać role - ,,mówić" w sytuacjach publicznych · bierze udział w przygotowaniu i realizacji przedstawienia klasowego
Główne założenia innowacji
Założeniem innowacji jest wzbogacenie programu nauczania o nowe treści i umiejętności związane z rozbudzeniem zainteresowań uczniów sztuką teatru. Teatr klasowy to element pracy dydaktyczno - wychowawczy, umożliwiający realizowanie programu szkolnego przy bardzo zróżnicowanym poziomie rozwoju uczniów. Trzyletni okres nauczania początkowego połączony z pracą z teatrem klasowym pozwala na stymulowanie aktywności pojedynczego dziecka poprzez wzmacnianie w nim poczucia własnej wartości. Podczas pracy z dziećmi nad realizacją innowacji naszym działaniom towarzyszyć będzie troska o kulturę żywego słowa, poprawę dykcji, likwidowanie błędów wymowy, a także kształcenie nawyku kulturalnego zachowania się w czasie pobytu w teatrze. Dowodem na to będzie "Teatralny savoir - vivre" - zbiór zasad właściwego zachowania się w teatrze. Uczniowie będą brali udział w lekcjach teatralnych, które przybliżą im pracę teatru aktorskiego. Obejrzą teatr od kulis, poznają budowę sceny, charakter pracy pracowników technicznych, odwiedzą garderobę, poznają całą złożoność instytucji jaką stanowi teatr. Uczniowie będą zajmować się reklamą i promocją przygotowywanych przez siebie inscenizacji. Sama "zabawa w teatr" stworzy uczniom okazję wejścia w rolę twórców, wyzwoli twórczą postawę wychowanków, ukształtuje w nich poczucie odpowiedzialności nie tylko za swoje dokonania, ale i efekty pracy całego zespołu. Dzieci nabiorą pewności siebie, będą się wspierać w nabywaniu nowych umiejętności. Edukacja teatralna pozwoli włączyć w aktywność dzieci akcenty plastyki, muzyki, tańca przez co stanie się miejscem interpretacji różnych dziedzin sztuki.
Założenia organizacyjne
Realizacja programu odbywać się będzie w ramach zajęć nauczania zintegrowanego, na zajęciach pozalekcyjnych ( np. na kółku teatralnym) a także na pozaszkolnych (zwiedzanie teatru - lekcje w teatrze, udział w przedstawieniach teatralnych). W czasie realizacji innowacji zakłada się współpracę m.in. z rodzicami , organizacjami szkolnymi , Gminną Biblioteką w Psarach, Teatrem Zagłębia w Będzinie, Teatrem Zagłębia w Sosnowcu. Zaplanowano także wycieczki do kina , muzeum i innych instytucji kulturalnych.
Cele edukacji teatralnej
1.Rozwijanie samodzielności i wytrwałości w procesie odkrywania i rozwiązywania problemów. 2.Nabywanie ogłady i kultury osobistej w obcowaniu ze sztuką. 3.Wszechstronny i harmonijny rozwój uczniów w tym szczególnie kontaktu z teatrem. 4.Rozwijanie postaw społecznych, współdziałania w grupie. 5.Przygotowanie uczniów do odbioru sztuki teatralnej. 6.Kształtowanie postawy aktywnego odbiorcy. 7.Organizowanie wycieczek do instytucji kulturalnych teatru, opery, muzeum. 8. Rozwijanie u uczniów wrażliwości, wyobraĽni i poczucia estetyki.
Ogólna tematyka zajęć w klasie I
· Przygotowanie uczniów do wyjścia do wyjścia do teatru lalkowego. · Udział w przedstawieniu teatralnym. · Wrażenia po spektaklu - wypowiedzi ustne i plastyczne. · Przygotowanie się do spotkania z aktorem- lalkarzem. · Spotkanie z aktorem - poznanie pracy lalkarza " od kulis" · Wrażenia po spotkaniu - gromadzenie słownictwa. · Przygotowanie się do spotkania z lalkarzem. · Wizyta w pracowni lalkarza - zapoznanie się ze sposobami wykonania różnych lalek. · Prezentacja scenariuszy i wybór jednego z nich. · Przydział ról. · Wykonanie dowolną techniką lalek do wybranej sztuki. · Prezentacje ról. · Przygotowanie scenografii i rekwizytów. · Wystawienie przygotowanego przedstawienia dla uczniów i rodziców.
Ogólna tematyka zajęć w klasie II
· Przygotowanie uczniów do wyjścia do teatru. · Wyjścia do teatru. · Wrażenia po spektaklach - wypowiedzi ustne i plastyczne: gromadzenie nowego słownictwa. · Przygotowanie do spotkania i wywiadu z aktorem. · Spotkanie i wywiad z aktorem. · Wyjście do teatru - poznanie pracy aktora i innych pracowników teatru - gromadzenie nowego słownictwa. · Prezentacja scenariuszy i wybór jednego z nich. · Przydział ról i ich odczytywanie. · Prezentacja ról - " próby teatralne" . · Przygotowanie spektakli.
Ogólna tematyka zajęć w klasie III
· Przygotowanie uczniów do wyjścia do teatru muzycznego, teatru pantomimy, operetki, baletu, kabaretu. · Wyjścia do: teatru muzycznego, operetki, baletu, kabaretu. · Wrażenia po spektaklach - wypowiedzi ustne i plastyczne: gromadzenie nowego słownictwa. · Wspólne redagowanie i pisanie recenzji po spektaklu. · Przygotowanie do spotkania z aktorem teatru muzycznego lub pantomimy. · Spotkanie z aktorem . · Prezentacja scenariuszy bajek muzycznych i wybór jednego z nich. · Przydział ról i ich odczytanie. · Zaproszenie aktora do wspólnych prób i przedstawienia. · Przygotowanie scenografii i rekwizytów. · Wystawienie przygotowanych sztuk.
KLASA I
Lp. |
Zagadnienia edukacji teatralnej |
Cele edukacji |
Sposoby realizacji |
Uwagi |
1. |
Układamy słowniczek teatralny. |
Zaznajomienie uczniów z podstawowymi pojęciami teatralnymi. |
1. Zbieranie informacji z różnych zródeł. 2.Wyliczanie osób i pojęć związanych 3.Opracowanie słowniczka pojęć teatralnych. |
Praca w grupie. |
2. |
Umiemy zachować się w teatrze. |
Tworzenie w grupie kodeksu zachowania się w teatrze. |
1.Pogadanka na temat kulturalnego zachowania się w teatrze. 2.Utworzenie kodeksu kulturalnego zachowania się w teatrze |
Praca w grupie. |
3. |
Zwiedzamy teatr. (lekcja w teatrze) |
Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu poprzez umiejętne i świadome korzystanie z dóbr kultury. |
1.Nazwanie instytucji w której odbywają się przedstawienia. 2.Porządkowanie zebranych informacji. 3.Słuchanie z uwagą wypowiedzi innych. 4.Przeprowadzenie krótkiego wywiadu z wybranymi osobami. |
Wycieczka do teatru. |
4. |
Udział w przedstawieniu teatralnym. |
Rozwijanie umiejętności odbioru sztuki. |
1.Słuchanie wypowiedzi innych. |
Wycieczka do teatru. |
5. |
Nasze wrażenia z przedstawienia teatralnego. |
Zdanie relacji z obejrzanego spektaklu. Kształcenie sprawności mówienia, przygotowanie do krytycznego odbioru sztuki teatralnej. |
1.Wypowiadanie się na temat sztuki. 2.Przedstawienie bohaterów. 3.Opowiadanie fragmentów sztuki. 4.Stworzenie słownictwa wyrażającego uczucia. 5.Ocena przedstawienia- wyrażanie własnych uczuć i emocji wywołanych przedstawieniem. |
Dyskusja |
6. |
Praca plastyczna inspirowana sztuką teatralną. |
Ilustrowanie własnych przeżyć i wrażeń inspirowanych sztuką teatralną. |
Wykonanie pracy plastycznej po obejrzeniu spektaklu. |
Praca samodzielna |
7. |
Spotkanie z lalkarzem. |
Zapoznanie z różnymi typami lalek(kukiełka,pacynka) Poznanie sposobu wykonania lalki. Rozwijanie umiejętności twórczej. |
1.Przedstawienie lalek przez lalkarza- krótka pogadanka. 2.Wykonanie lalki dowolną techniką. |
Praca w grupie. |
8. |
Przygotowujemy przedstawienie. |
Rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich. Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze. Kształcenie sprawności słuchania, mówienia i czytania. |
1.Przedstawienie bohaterów. 2.Określanie elementów świata przedstawionego. 3.Czytanie wzorowe tekstu przez nauczyciela -zwrócenie uwagi na właściwą intonację, znaki przestankowe. 4.Czytanie wybranych tekstów przez uczniów. 5.Inscenizowanie krótkich scenek z wykorzystaniem przedstawionego tekstu. |
Praca z tekstem |
9. |
Prezentacja przedstawienia. |
Kształcenie sprawności mówienia w sytuacjach publicznych. |
1.Wypowiadanie się wobec rzeczywistych słuchaczy. 2.Wygłaszanie tekstu z pamięci ze zrozumieniem. 3.Recytowanie z poprawną artykulacją. 4.Wyrażanie za pomocą gestu, mimiki i stanów emocjonalnych. |
Odgrywanie ról |
KLASA II
L.p. |
Zagadnienia edukacji teatralnej |
Cele edukacji |
Sposoby realizacji |
Uwagi |
1. |
Znaczenie książek w życiu człowieka. |
W Wdrażanie do korzystania ze zbiorów biblioteki szkolnej i gminnej. Rozwijanie czytelnictwa. Ukazanie możliwości informacyjnych i wychowawczych książek. |
- wycieczka do biblioteki - rozpoznawanie organizacji biblioteki, struktury zbiorów i ich rozmieszczenia - wypożyczanie książek do domu - korzystanie z czytelni - wycieczka do księgarni |
Wycieczka |
2. |
Baśń jako dzieło sztuki. |
Przygotowanie uczniów do odbioru utworu literackiego. Wskazanie uczniom właściwego kierunku kształcenia przez sztukę. |
- pogadanka na temat: ,, Dlaczego lubię oglądać baśnie?" |
Dyskusja |
3. |
Przygotowanie uczniów do wyjścia na przedstawienie. |
Wyrabianie umiejętności odbioru przedstawienia pod kątem scenografii, umiejętności korzystania z informacji zawartych w programie spektaklu. Kultura zachowania się w teatrze. |
- pogadanka na temat pracy aktora, oraz elementów tworzących spektakl - światło, kostiumy, rozwiązania techniczne. |
Wycieczka do teatru |
4. |
Wyjście do teatru. |
Wszechstronny rozwój osobowości. Kształcenie wrażliwości i uczuciowości. Umiejętność redagowania pytań do wywiadu. |
- przygotowanie pytań do przeprowadzenia wywiadu - wysłuchanie informacji o pracy aktora - spotkanie z aktorem - zapoznanie się z tworzeniem scenografii od projektu do dekoracji |
Wycieczka do teatru |
5. |
Spotkanie i wywiad z aktorem. |
Zapoznanie z różnymi typami lalek np. jawajka, marionetka. Doskonalenie umiejętności prowadzenia rozmowy i zadawania pytań. |
- pokaz lalek przez aktora - przeprowadzenie krótkiego wywiadu z aktorem |
Praca w grupie |
6. |
Tę baśń warto przeczytać ( wizyta w bibliotece ) |
Kształcenie umiejętności dokonywania właściwego wyboru czytanej lektury. Rozwijanie umiejętności uzasadniania swojego wyboru. |
- przeglądanie pozycji baśniowych zgromadzonych w bibliotece - wypowiadanie się na temat wybranej książki |
Wycieczka do biblioteki |
7. |
Redagujemy zaproszenie na spektakl teatralny |
Kształcenie sprawności pisania krótkich wypowiedzi. Reklamowanie i promocja przedstawienia teatralnego w środowisku lokalnym. |
- wyliczenie elementów zaproszenia - pisanie do wskazanego adresata - projektowanie układu graficznego zaproszenia - redagowanie tekstu zaproszenia |
Praca z tekstem |
8. |
Przygotowujemy przedstawienie. |
Wykorzystanie nabytych umiejętności aktorskich- poszukiwanie najlepszych rozwiązań. Przygotowanie scenografii, kostiumów i rekwizytów do klasowego przedstawienia. |
- prawidłowe dysponowanie warsztatem środków - rozróżnianie fikcji od rzeczywistości |
Praca w grupie |
9. |
Prezentacja przedstawienia. |
Kształtowanie wrażliwości uczniów i rozwijanie odwagi scenicznej. Umiejętność radzenia sobie z tremą. |
Kształtowanie wrażliwości uczniów i rozwijanie odwagi scenicznej. Umiejętność radzenia sobie z tremą. |
Pokaz ról |
10. |
Oceniamy własną sztukę. |
Doskonalenie umiejętności rozmowy o uczuciach, własnych wewnętrznych przeżyciach. Budowanie więzi emocjonalnej z rówieśnikami. |
- wypowiadanie się na temat własnej gry oraz kolegów - rozmowy na temat własnych uczuć, przeżyć wewnętrznych |
Praca zespołowa |
KLASA III
L.p. |
Zagadnienia edukacji teatralnej |
Cele edukacji |
Sposoby realizacji |
Uwagi |
1. |
Poezja jak muzyka |
Eksperymentowanie dĽwiękiem w czasie recytacji utworu poetyckiego w celu uchwycenia jego nastroju. |
- rytmiczne recytowanie wierszy, przysłów i wyliczanek - samodzielne tworzenie melodii do utworu zgodnie z jego treścią i barwą - dobieranie rodzaju muzyki do utworu |
Praca z tekstem |
2. |
W świecie kultury |
Kształcenie umiejętności orientowania się w wydarzeniach kulturalnych. Zaznajomienie uczniów z kilkoma przedstawicielami świata kultury. |
- wymienianie znanych nazwisk ze świata kultury- wyliczanie zasług |
Praca w grupie |
3. |
Wizyta w operze |
Kształcenie umiejętności świadomego odbioru bajki muzycznej oraz wrażliwości na piękno utworu. Kształcenie umiejętności nazywania uczuć i stanów psychicznych. |
- oglądanie spektaklu ze zwróceniem uwagi na: treść, obraz, muzykę, scenografię, kolorystykę, sylwetki bohaterów |
Wycieczka |
4. |
Spotkanie z aktorem teatru i kompozytorem |
Zaznajomienie ze sprawami dotyczącymi oprawy muzycznej. Poznanie pracy dĽwiękowca, jego współpracy z reżyserem w kwestii dynamiki, kierunków i umieszczenia Ľródeł dĽwięku. |
- dostrzeganie podobieństw i różnic między teatrem lalkowym a muzycznym - słuchanie fragmentów muzyki instrumentalnej - improwizowanie melodii do tekstu - śpiewanie pod kierunkiem kompozytora piosenek do przedstawienia - rozwijanie wyobraĽni słuchowej |
Wycieczka |
5. |
Jakie wrażenia wywarła na nas sztuka |
Kształcenie umiejętności mówienia, pisania, przygotowanie do odbioru sztuki teatralnej. Odczytanie sensu obrazu. Rozumienie przez uczniów roli muzyki i efektów dĽwiękowych w sztuce. |
- wypowiadanie się na temat przedstawienia - próby charakteryzowania postaci, oceniania ich postępowania - wyrażanie własnego zdania - próby redagowania własnej oceny |
Dyskusja |
6. |
Przedstawiamy bajkę muzyczną ( musical ) |
Rozwijanie zdolności aktorskich. Rozwijanie zdolności muzycznych. |
- improwizowanie tańca zgodnie z rytmem, melodią, barwą utworów muzycznych - tworzenie układów choreograficznych z wykorzystaniem podkładu muzycznego |
Pokaz ról |
7. |
Mowa ciała(pantomima) |
Zaznajomienie uczniów z techniką odgrywania scenek pantomimicznych. Zaprezentowanie siebie w roli postaci pantomimicznej. |
- odgrywanie scenek przedstawiających odczucia lub przeżycia za pomocą gestów, mimiki - tworzenie ruchu na scenie - doskonalenie plastyki ciała w czasie przyjmowania określonych póz |
Praca w zespołach |
8. |
W świecie gestów i min |
Kształcenie umiejętności świadomego odbioru sztuki. Kształcenie umiejętności nazywania uczuć i stanów psychicznych. |
- rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych postaci - utożsamianie się z cechami zwierząt, wchodzenie w ich role |
Dyskusja |
Oczekiwane efekty pracy ucznia klasy I
1.Uczeń potrafi rozróżnić rodzaje lalek teatralnych. 2.Uczeń potrafi poruszać lalkami. 3.Uczeń potrafi współdziałać w grupie.
Oczekiwane efekty pracy ucznia klasy II
1.Uczeń potrafi kulturalnie zachować się podczas przedstawienia. 2.Uczeń potrafi rozmawiać na określony temat z wykorzystaniem nowego fachowego słownictwa teatralnego. 3.Uczeń potrafi wyrazić własną, krótką opinię na temat oglądanego spektaklu.
Oczekiwane efekty pracy ucznia klasy III
1.Uczeń potrafi rozróżnić różne gatunki sztuki teatralnej i wyrazić własną opinię. 2.Uczeń potrafi samodzielnie napisać krótką recenzję oglądanego spektaklu. 3.Uczeń nabiera nawyku systematycznego i bezpośredniego obcowania ze sztuką teatralną w miarę możliwości.
Literatura
Awgulowa J. ¦więtek W. "Inscenizacje w klasach I -III. Warszawa 1997. Gogolewski T. "Teatr lalek w klubie. Warszawa 1989. Jurkowski H., Ryl H. , Stanowska A. "Teatr lalek, zagadnienia ,, metodyczne" Brzechwa J. "Bajki samograjki" Podstawy programowe MEN - nauczanie zintegrowane kl. I -III Mineyko B. "Improwizacje w klasach I-III" Warszawa 1982. Wesoła szkoła -program zintegrowanej edukacji w klasach I -III. |