Test sprawdzający z chemii z działu: budowa atomu i wiązania chemiczne jest pomocnym narzędziem do zbadania osiągnięć uczniów klas pierwszych z w/w działu. Zawiera różne rodzaje zadań na wzór zadań w arkuszach maturalnych. Kartoteka testu zawiera wyszczególnione czynności ucznia powiązane z numerem zadań, poziomami wymagań i kategorią celów. Test można wykorzystać podczas sprawdzianu w klasach pierwszych liceum i technikum, jako powtórkę przed sprawdzianem lub przed egzaminem maturalnym. Jest przeznaczony jako pomoc zarówno dla nauczycieli jak i dla uczniów.
Anna Grych - nauczyciel chemii i technologii informacyjnej w ZSTiO im.S.Żeromskiego w Częstochowie
Informacja do zadań 1-7 Dany jest pierwiastek .
Zadanie 1 . (1 pkt) Uzupełnij poniższą tabelkę.
pierwiastek |
Liczba atomowa Z |
Liczba masowa A |
Liczba protonów |
Liczba elektronów |
Liczba neutronów |
Liczba nukleonów |
As |
|
|
|
|
|
|
Zadanie 2 . (1 pkt) Określ położenie arsenu w układzie okresowym łącząc symbol pierwiastka z miejscem w układzie okresowym (kolumna 2).
Kolumna 1 |
Kolumna 2 |
|
Okres 3, grupa 16 |
As |
Okres 4, grupa 17 |
|
Okres 4, grupa 15 |
|
Okres 3, grupa 14 |
|
Okres 4, grupa 2 |
Zadanie 3 . ( 4 pkt) Rozpisz konfiguracje elektronowe dla atomu arsenu czterema sposobami:
a) powłokowym,
b) orbitalowym,
c) klatkowym,
d) skróconym ( z konfiguracją gazu szlachetnego).
a)…………………………………………………………………………………………….
b)…………………………………………………………………………………………….
c)…………………………………………………………………………………………….
d)…………………………………………………………………………………………….
Zadanie 4 . (2 pkt) Uzupełnij tabelkę dotyczącą atomu arsenu:
Symbol powłoki walencyjnej |
|
Orbitale walencyjne |
|
Liczba elektronów walencyjnych |
|
Liczba elektronów niesparowanych |
|
Zadanie 5 . (1 pkt) Jaki jon powstaje z atomu arsenu ?
Napisz jego symbol i nazwę. …………………………………………………………………… ……………………………………………………………………
Zadanie 6. (1 pkt) Określ liczbę protonów, elektronów i neutronów dla jonu arsenu. Zaznacz właściwą odpowiedź.
|
Liczba protonów |
Liczba neutronów |
Liczba elektronów |
A |
75 |
33 |
33 |
B |
33 |
42 |
33 |
C |
33 |
42 |
36 |
D |
36 |
42 |
30 |
Zadanie 7 . ( 2 pkt) Wypełnij tabelkę dotyczącą konfiguracji jonu arsenu.
Jon arsenu |
Konfiguracja elektronowa sposobem orbitalowym |
Symbol gazu szlachetnego |
|
|
|
Zadanie 8.
(2 pkt) Podkreśl izotopy w podanej grupie. Uzasadnij odpowiedź. ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 9. (3 pkt) Oblicz masę atomową siarki wiedząc, że występuje ona w postaci mieszaniny izotopów o składzie
……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 10. (1 pkt) Podaj symbol i nazwę izotopu wodoru, który w jądrze ma dwa neutrony. ……………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 11. (2 pkt) Jądro promieniotwórczego radu uległo jednej przemianie α i następnie jednej przemianie β . Podaj schemat ciągu tych przemian podając symbole pierwiastków w postaci zapisu . …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 12. (3 pkt) W pojemniku znajduje się 400 mg pierwiastka promieniotwórczego o okresie półtrwania 4 dni. Ile mg pierwiastka pozostanie po upływie 20 dni. Wykonaj tabelkę oraz wykres ilustrujący zależność masy próbki od czasu. Z wykresu odczytaj prawidłową odpowiedź.
Zadanie 13. (1 pkt) Uszereguj zbiór pierwiastków: arsen, tlen, brom, azot, fluor według wzrostu wartości elektroujemności: ………………………………………………………………………………………………..
Informacja do zadań 14 i 15 Dane są cząsteczki: siarkowodór, czterochlorek węgla, bromowodór, chlor.
Zadanie 14. (2 pkt) Która z powyższych cząsteczek jest najbardziej polarna? Uzasadnij odpowiedź. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 15. (2 pkt) W których z w/w cząsteczkach występuje zerowy moment dipolowy? Uzasadnij odpowiedź. …………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 16. (3 pkt) Dane są substancje: tlenek rubidu, woda, chlorowodór, chlorek sodu, azot, dwusiarczek węgla..
Określ typ wiązania w tych substancjach wpisując je do tabelki.
Typ wiązania |
Substancja |
Kowalencyjne |
|
Kowalencyjne spolaryzowane |
|
Jonowe |
|
Zadanie 17. (2 pkt) Narysuj wzór elektronowy kropkowy i kreskowy dla cząsteczki amoniaku
Informacja do zadań 18 i 19 Dane są cząsteczki: Cl2, S2, P2, H2. Zadanie 18. (2 pkt) W której cząsteczce występuje wiązanie kowalencyjne potrójne? Uzasadnij odpowiedź.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Zadanie 19. (4 pkt) Uzupełnij tabelkę.
Cząsteczka |
Liczba wiązań σ |
Liczba wiązań π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zadanie 20. (1 pkt) Spośród podanych niżej właściwości zaznacz te, którymi charakteryzują się związki o wiązaniach jonowych:
A. posiadają strukturę krystaliczną,
B. posiadają niską temperaturę topnienia,
C. posiadają wysoką temperaturę topnienia,
D. w stanie stałym nie przewodzą prądu,
E. w stanie stałym przewodzą prąd.
Zadanie 21. (1 pkt) W której parze związków występują wiązania koordynacyjne?
A. HCl i H2O
B. HNO3 i H2SO4
C. NaCl i CaO
D. Cl2 i S2
Zadanie 22. (3 pkt) Podaj po jednym przykładzie cząsteczki (wzór sumaryczny) do każdego kształtu według tabelki.
Kształt cząsteczki |
Przykład cząsteczki - wzór sumaryczny |
Tetraedryczny |
|
Trygonalny |
|
Liniowy |
|
Zadanie 23. (1 pkt) Które określenie dotyczące właściwości pierwiastków należących do 2 grupy układu okresowego jest prawdziwe:
A. W miarę wzrostu masy atomowej wzrasta elektroujemność pierwiastków.
B. W miarę wzrostu masy atomowej maleje charakter zasadowy tlenków.
C. W miarę wzrostu masy atomowej maleje reaktywność pierwiastków.
D. W miarę wzrostu masy atomowej wzrasta reaktywność pierwiastków.
Kartoteka testu
Czynności ucznia. Uczeń potrafi: |
Kategoria celu |
Poziom wymagań |
Numer zadania |
-określić liczbę cząstek elementarnych w atomie i jonie, |
C |
P |
1, 6 |
-określić położenie atomu pierwiastka w układzie okresowym, |
C |
P |
2 |
-rozpisać konfiguracje elektronowe dla atomu i jonu, |
C |
P i PP |
3, 7 |
-rozpoznać izotopy, |
B |
P |
8 |
-wypisać dany izotop wodoru, |
C |
P |
10 |
-określić powłokę walencyjną, orbitale i elektrony walencyjne |
C |
PP |
4 |
-określić liczbę elektronów niesparowanych, |
C |
PP |
4 |
-napisać symbol jonu i jego nazwę z danego atomu, |
C |
P |
5 |
-określić gaz szlachetny, do którego upodabnia się jon, |
C |
P |
7 |
-obliczyć masę atomową na podstawie składu izotopowego, |
C |
PP |
9 |
-napisać schematy przemian promieniotwórczych, |
C |
PP |
11 |
-tworzyć tabelę i wykres oraz interpretować dane na temat okresu półtrwania, |
D |
PP |
12 |
-uszeregować atomy według wzrostu elektroujemności, |
C |
P |
13 |
-określić polarność cząsteczki, |
C |
P |
14 |
-określić zerowy moment dipolowy w cząsteczce, |
C |
PP |
15 |
-określić rodzaj wiązań chemicznych w cząsteczkach, |
C |
P |
16 |
-narysować wzór kropkowy i kreskowy cząsteczki, |
C |
PP |
17 |
-określić rodzaj wiązania kowalencyjnego w cząsteczce, |
C |
P |
18 |
-określić ilość wiązań σ i π w cząsteczkach, |
C |
PP |
19 |
-rozpoznać cechy związków o danym wiązaniu, |
B |
P |
20 |
-rozpoznać cząsteczki z wiązaniem koordynacyjnym, |
B |
P |
21 |
-podać przykłady cząsteczek o różnych kształtach, |
C |
PP |
22 |
-określić zmiany różnych właściwości na tle układu okresowego, |
C |
P |
23 |
Model odpowiedzi i schemat punktowania
Nr zad. |
Przewidywany model odpowiedzi |
Punktacja za czynność |
Punktacja sumaryczna |
1 |
As – kolejne liczby: 33,75, 33, 33, 42, 75 |
1 |
1 |
2 |
As – okres 4, grupa 15 (V A) |
1 |
1 |
3 |
a) K2 L8 M18 N5 b) 1s22s22p63s23p64s23d104p3 c) sposób klatkowy (graficzny)-podpowłoka walencyjna 4s24p3 d) [Ar]: 3d104s24p3 |
1 1 1 1 |
4 |
4 |
Symbol powłoki walencyjnej |
N |
Orbitale walencyjne |
4s24p3 |
Liczba elektronów walencyjnych |
5 |
Liczba elektronów niesparowanych |
3 | |
Za dwie odp. 1 pkt 2´1 |
2 |
5 |
As + 3e-→ As3- symbol - As3- nazwa – anion arsenu trójujemny |
1 |
1 |
6 |
Odp. C |
1 |
1 |
7 |
As3- / 1s22s22p63s23p64s23d104p6 / Kr |
1 pkt za konfigurację 1 pkt za gaz szl. |
2 |
8 |
izotopy mają tę samą liczbę atomową, a różnią się liczbą masową –liczbą neutronów |
1 1 |
2 |
9 |
Należy zastosować poniższy wzór, podstawić odpowiednie dane i obliczyć masę. M1,2.. –masy atomowe izotopów, p1,2…- zawartości % izotopów |
Całościowe wykonanie zadania to 3 pkt |
3 |
10 |
T - tryt |
1 |
1 |
11 |
|
1 1 |
2 |
12 |
|
Tabelka-1 Wykres-1 Odczyt- 1 |
1 |
13 |
As, Br, N, O, F |
1 |
1 |
14 |
Najbardziej polarna jest cząsteczka HBr, gdyż ma największą różnicę elektroujemności spośród pozostałych równą 0,7 |
Wskazanie cząsteczki 1 pkt, uzasadnienie 1 pkt |
2 |
15 |
Cząsteczki CCl4 i Cl2 mają symetryczną budowę niepolarną, wypadkowy moment dipolowy równy jest zero. |
Wskazanie cząsteczek 1 pkt, uzasadnienie 1 pkt |
2 |
16 |
Typ wiązania |
Substancja |
Kowalencyjne |
N2, CS2 |
Kowalencyjne spolaryzowane |
H2O, HCl |
Jonowe |
NaCl, Rb2O | |
1 1 1 |
3 |
17 |
|
1+1 |
2 |
18 |
P2 – występuje potrójne wiązanie pomiędzy dwoma atomami fosforu widoczne na wzorze elektronowym lub uzasadnienie typu: każdy atom fosforu ma 5 el. walencyjnych, do wspólnego wiązania oddają po 3 elektrony, co tworzy 3 pary elektronowe, czyli wiązanie potrójne. |
Wskazanie cząsteczki 1 pkt, uzasadnienie 1 pkt |
2 |
19 |
Cząsteczka |
Liczba wiązań σ |
Liczba wiązań π |
Cl2 |
1 |
0 |
S2 |
1 |
1 |
P2 |
1 |
2 |
H2 |
1 |
0 | |
1 1 1 1 |
4 |
20 |
Odp. A, C, D |
1 |
1 |
21 |
Odp. B |
1 |
1 |
22 |
Kształt cząsteczki |
Przykład cząsteczki - wzór sumaryczny |
Tetraedryczny |
Np. CH4 ( lub NH3 , H2O) |
Trygonalny |
Np. SO2 (lub BF3, BH3) |
Liniowy |
Np. CS2 (lub BeH2 , CO2) | |
1 1 1 |
3 |
23 |
Odp. D |
1 |
1 |