Artykuł zawiera propozycje ćwiczeń przygotowujących dzieci do podjęcia trudnej sztuki nauki pisania, która jest potrzebna do prawidłowej komunikacji w procesie nauczania - uczenia się.
Umiejętność pisania wymaga sprawności, dokładności, precyzji oraz koordynacji ruchów ręki, dlatego w okresie przygotowawczym (młodsze klasy szkoły podstawowej) niezbędne są ćwiczenia manualne usprawniające rękę dziecka. Nie wszystkim jednak dzieciom ćwiczenia te przychodzą łatwo. Ćwiczenia muszą być ciekawe, urozmaicone i rozmieszczone w czasie. Prowadzenie równocześnie z zajęciami usprawniającymi analizy i syntezy wzrokowo-ruchowcj kształtuje koncentrację uwagi, elastyczność i precyzję ruchów, spostrzegawczość, wytrwałość w doprowadzaniu prac do końca, skupienie uwagi. Dzięki tym ćwiczeniom dziecko będzie przygotowane do podjęcia nauki czytania i pisania Chętnie też rozpocznie naukę.
Rodzaje ćwiczeń manualnych
- Lepienie - posiada duże znaczenie dla sprawności manualnej, siły działania mięśni całej dłoni, a także palców. Ugniatanie i ściskanie plasteliny (modeliny) angażuje wszystkie mięśnie i stawy śródręcza oraz staw nadgarstka. Stosujemy ćwiczenia typu:
- ugniatanie plasteliny i zapełnianie nią powierzchni koła, kwadratu, trójkąta
- wałkowanie cienkich wałeczków plastcliny i obwodzenie nimi figur geometrycznych, liści, liter,
- układanie z wałeczków plasteliny kwiatów, ptaków, elementów literopodobnych, sylab, figur,
- nakładanie plasteliny na wzór postaci ludzkiej (głowa, tułów ,szyja, ręce, nogi),
- lepienie zwierząt (psa, kota) ze szczególnym uwzględnieniem części ich ciała,
- zalepianie całej powierzchni - tworzenie tła do nalepiania kwiatów, postaci ludzkiej,
- lepienie postaci ludzkiej,
- rozmazywanie, układanie wałeczkami lub kuleczkami jako zapełnianie,
- 0zdabianie tekturowych talerzyków elementami z plasteliny,
- układanie z plasteliny większych całości na płaszczyźnie.
- Malowanie - wyzwala ruchy płynne, powolne, szersze i swobod¬niejsze, daje efekt natychmiastowy, nic wymaga napięcia mięśni ani nacisku, tak jak ma to miejsce podczas rysowania kredką, flamastrem czy ołówkiem. Stwarza ono możliwość zapełnienia arkusza szybko i bez wysiłku:
- malowanie palcem,
- malowanie pędzlem (pionowe - od strony lewej do prawej, z góry do dołu):
- zamalowywanie całej powierzchni,
- jezdnia wąska, szeroka (linie równolegle),
- zamalowywanie pól różnymi kolorami,
- linie falujące (pionowe, poziome - fale na morzu),
- linie spiralne (np. dom ślimaka),
- linie łamane (np. wzór na serwetkę, sukienkę),
- malowanie gałgankiem, watą, gąbką, futerkiem ma na celu usprawnianie nadgarstka i palców:
- duże i małe kałuże,
- kwitnący sad,
- zamazywanie dużych wzorów figur i kół, kwadratów, prostokątów itp.
- malowanie flamastrem:
- zamalowywanie miejsc oznaczonych kropkami,
- domalowywanie brakujących elementów,
- zamalowywanie np. co piątego elementu w danym kolorze,
- uzupełnianie brakujących elementów na obrazkach,
- malowanie patykiem (podobnie jak wyżej).
- Rysowanie - kształci koordynację ruchów począwszy od dużych rozmachowych aż do pociągnięć precyzyjnych kresek o zmiennym kierunku. Rysowanie w szczególny sposób rozwija spostrzeganie i myślenie dzieci, ponieważ samo narzędzie skłania do analizowania ruchem wyobrażeń rzeczywistości, którą dziecko próbuje przedstawić:
- rysunki symboliczne, np. umawiamy się, co jest chłopcem; a co dziewczynką,
- rysowanie patykiem, np. na mokrej powierzchni prostych rysunków kompozycyjnych (domek, słoneczko),
- kalkowanie przez kalkę techniczną i czarną,
- rysowanie świeczką, węglem, tuszem,
- obrysowywanie np. swojej dłoni, leżącego kolegi,
- odwzorowywanie,
- rysowanie twórcze,
- Wydzieranie - stwarza warunki do motorycznego ćwiczenia rąk, a przede wszystkim mięśni palców, kształtuje koordynację pal¬ców. Trening w wydzieraniu doprowadza do dużej wrażliwości czuciowej opuszków palców. Jest to rozwijanie koordynacji ruchu rąk i wzroku. Do ćwiczeń tych używa się różnych gatunków papieru,
- Wycinanie
- wycinanie po linii prostej, falistej, łamanej, narysowanej,
- wycinanie figur geometrycznych, postaci, ślimaków,
- cięcie obrazu na części i ich składanie,
- wycinanie elementów z obrazka,
- wykorzystanie wyciętych elementów w teatrzyku cieni, inscenizacji, improwizacji, wycinanie pasków.
- Stemplowanie - stwarza możliwości operowania dłonią i dostoso¬wanie napięcia mięśni do projektowanego efektu. Przy odbijaniu stempla dziecko ma możliwość kontrolowania swoich ruchów, doskonalenia ich, eliminowania zbędnych ruchów i hamowania ruchowych impulsów:
- stemple z ziemniaka, marchewki, ciasta,
- stemplowanie pojedynczych elementów w określonym rytmie.
- Wyszywanie, szycie jest czynnością wymagającą ukształtowanej koordynacji ruchów, umiejętności hamowania impulsów. Wyszywanie umożliwia współpracę drobnych grup mięśni i kontroli wzrokowej własnych ruchów oraz koncentracji uwagi. Dla usprawnienia czubków palców i ruchu pętelkowego dobrym ćwiczeniem jest nawlekanie koralików, rurek, owoców jarzębiny itp.:
- ściegi, krzyżyki,
- przewlekanie bez igły przez dziurki w papierze, np, ozdabianie płaszczyka, przyszywanie guzików. Ćwiczenie najpierw prowadzić na papierze.
- Układanie
- z klocków,
- z patyczków, żołędzi, kasztanów,
- z tasiemki, np. węzła,
- z ryżu, pestek śliwek itd.
M. Kluczna
|