Firlejowie -
polski
ród
magnacki
herbu
lewart
.
Historia
Firlejowie w Polsce
Według Herbarza Polski
Kaspra Niesieckiego
, pierwszy pradziad Firlejów został sprowadzony do
Polski
przez króla
Władysława Łokietka
w
1317
roku. Był to Ostafi herbu Lewart, potomek Lamfrida margrabi prowincji Wielonieńskiej i pochodził z
Frankonii
, z
Niemiec
(
Bawaria
). W Polsce objął stanowisko
stolnika
Krakowskiego
i zamieszkał wraz z rodziną w
Dąbrowicy
. Od sprawowanego urzędu tytułowano go z
niemiecka
firlejer, a powszechnie zwano Firlej. Firlejowie w okresie
XV
-
XVII wieku
należeli do najpotężniejszych rodów
magnackich
w
Małopolsce
. Wchodzili w koligacje z pierwszymi rodami
Rzeczpospolitej
-
Wiśniowieckimi
,
Potockimi
,
Ossolińskimi
,
Opalińskimi
,
Leszczyńskimi
. Piastowali wysokie urzędy państwowe (
kasztelana
Krakowskiego,
wojewodów
,
marszałków
,
hetmanów
) i kościelne (
prymasa
,
biskupa
). Za swoje zasługi otrzymali od królów wiele dóbr ziemskich. Wybudowali szereg
zamków
(np.
Dąbrowica
w
XIV
wieku i
Janowiec
ok.
1530
roku) i miejscowości (np.
Lewartów
w
1543
roku - obecnie
Lubartów
i
Firlej
w
1557
roku).
Od czasów Jana Firleja, Firlejowie byli zagorzałymi
kalwinami
(
protestantyzm
) potępianymi przez
katolików
. Choć większość synów Jana, przeszła na katolicyzm już w l.70 XVI wieku, to jedna gałąź rodu wytrwała w kalwinizmie aż do połowy XVII wieku gdy wygasła.
Z biegiem czasu ród Firlejów mocno podupadł, najbogatsze linie nie miały męskich potomków, a biedniejsze linie rozrosły się tak mocno, że spadły w szeregi średniej i ubogiej szlachty.
Historia rodu Firlejów nie jest w pełni znana i udokumentowana. Nieliczne opisy historyczne kończą się na roku
1730
. W roku
1995
w
Janowcu
powołano
Towarzystwo Przyjaciół Janowca
, które organizuje spotkania na temat rodu Firlejów i wydaje cykliczne opracowania.
Źródła
- Andrzej Przybyszewski, Firlejowie herbu Lewart, Radomyśl Wielki, 2008,
- Andrzej Szymanek, Mecenat kulturalny Firlejów ; Firlejowie w tradycji lokalnej Lubelszczyzny, Janowiec : TPJ, 2001, ISBN: 391362728