Miłorząb dwuklapowy
Miłorząb dwuklapowy | Gatunek leczniczy |
Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba
L.
) –
gatunek
drzewa
należącego do rodziny miłorzębowatych. Jest jedynym dziś żyjącym liściastym drzewem
nagozalążkowym
. Pochodzi z
Chin
. Miłorząb dwuklapowy podobny jest do kopalnego gatunku Ginkgo adiantoides. Czasami używana nazwa miłorząb japoński jest myląca, gdyż gatunek ten nie występuje naturalnie w
Japonii
, a wyłącznie w
Chinach
. Miłorząb w Radziejowicach WystępowanieGatunek
endemiczny
i
reliktowy
występujący na stanowiskach naturalnych wyłącznie w południowo-wschodniej części
Chin
. Stanowisko naturalne zajmuje obszar 1018 ha, znajduje się tam 167 drzew o pierśnicy powyżej 123 cm, są to 20 m drzewa o wieku powyżej 1000 lat, kilka drzew w wieku do 3400 lat i wysokości 40 m. Stamtąd w XI wieku został rozpowszechniony w innych prowincjach Chin i Japonii, najpierw jako drzewo owocowe (jadalny zarodek – "pestka"), głównie przez
buddyjskich
mnichów, a następnie jako drzewo ozdobne w innych rejonach świata. Roślina długowieczna, dożywająca nawet 4000 lat. Do
Europy
miłorząb został sprowadzony w pierwszej połowie XVIII wieku z Japonii do Holandii do ogrodu botanicznego w
Utrechcie
(najstarszy okaz w Europie). Do Polski pierwszy okaz sprowadzono w 1723-28 do ogrodu przypałacowego w Łańcucie i tam też znajduje się najstarszy miłorząb w Polsce – klon męski, w 2002 obwód pnia na wysokości 130 cm: 450 cm i 337 cm. Inne okazy w Polsce pojawiały się kolejno: w 1808 – w
Ogrodzie Botanicznym w Krakowie
, 1824 – w
Ogrodzie Botanicznym w Warszawie
, 1827 – w
arboretum w Kórniku
w PAN oraz w Ogrodzie Dendrologicznym w Przelewicach. MorfologiaJest jedynym z nielicznych przedstawicieli roślin
nagozalążkowych
(pozostałe to
sagowce
i
gniotowe
), które mają spłaszczone, opadające na zimę liście (nie przekształcone w szpilki).
System korzeniowy palowy
i głęboki. - Pokrój
- Dorasta w swojej ojczyźnie do wysokości 30-40 metrów.
Korona
młodych okazów stożkowata, gałęzie odrastają prostopadle do pnia lub kierują się ukośnie, z czasem konary wyginają się ku dołowi, wierzchołek zaokrągla się i cała korona staje się cylindryczna. Okazy męskie od żeńskich można odróżnić po pokroju: drzewa męskie – mają pokrój zbliżony do nagozalążkowych, wyraźnie widać strzałę – pokrój strzelisty, a drzewa żeńskie – pokrój zbliżony do okrytozalążkowych.
-
Pień
- Osiąga 4,5 metra w
pierśnicy
. Prosty, "strzałowaty". Kora bruzdowana, szara, u starszych egzemplarzy głęboko spękana. Gałęzie osadzone na pniu prostopadle. Gałązki zróżnicowane na żółtawopopielate
długopędy
i gęsto ustawione na nich
krótkopędy
, o charakterystycznych wałeczkach, będących pozostałościami po opadłych łuskach i liściach (do ok. 4 cm długości). Długopędy roczne często grubsze na końcu niż u nasady. Okazy żeńskie i męskie można odróżnić po pędach: żeński pęd ma pąki małe i na wierzchołku zaostrzone a męski duże i zaokrąglone.
-
Liście
- Skrętoległe na długopędach, blaszka liściowa klapowana, na krótkopędach ułożone okółkowo po 5-8, a blaszka liściowa jest wachlarzowata. Kształt szerokowachlarzowaty, blaszka skórzasta, twarda, zielona, aparaty szparkowe jak u okrytozalążkowych na spodniej stronie liści, o unerwieniu widlastym, rozgałęziającym się dychotomicznie, jesienią przebarwiają się na kolor jaskrawożółty (już w drugiej dekadzie września przebarwia się; liście utrzymują się na drzewie aż do ujemnych temperatur, a potem bardzo długo utrzymują się żółte na powierzchni gleby).
-
Kwiaty
- Roślina
dwupienna
, choć wszczepia się gałązki żeńskie w korony drzew męskich. Kwiaty męskie – na krótkopędach w postaci zwisających bazi 2-3 cm długości, bardzo mocno pylą; pyłek przenoszony jest na odległość do 1,5 km. Kwiaty żeńskie – dwa nagie zalążki na długiej szypułce, umieszczone na krótkopędzie, liczba kwiatów przeważnie parzysta; nie zawsze oba zalążki rozwijają się.
-
Owoce
- Nasiona są żółte, na długiej szypule, otoczone mięsistą
osnówką
. Przypominają śliwkę o średnicy około 2,5-3 cm (Uwaga: nie należy ich mylić z
owocami
– nagonasienne nie wytwarzają owoców). Prażone nasiona są jadalne. Osnówki maja nieprzyjemny zapach zjełczałego masła.
-
Drewno
- Zróżnicowane na jasnobrązowy
biel
i czerwonawożółtą
twardziel
, posiada jedwabisty połysk oraz zwartą strukturę z wąskimi i dobrze widocznymi słojami rocznymi, przypomina drewno drzew iglastych - jest lekkie i miękkie, poza tym odporne na gnicie i ogień, bardzo cenione, stosowane w rzeźbiarstwie oraz do produkcji mebli i pojemników do przechowywania japońskiej wódki sake.
Biologia i ekologia- Rozwój
- Drzewo dwupienne, rozdzielnopłciowe. Kwitnie po 40 latach uprawy z nasion. Zapłodnienie trwa do około 5 miesięcy (to zależy od temperatury i wilgotności). Nasiona z polskich miłorzębów mają bardzo małą zdolność kiełkowania rzędu 20-30%. Zazwyczaj rozwija się tylko jeden zalążek kwiatu żeńskiego. U starszych okazów na pniu występują czi–czi, które mają budowę pędu, ale są nieulistnione. Po zetknięciu się z glebą zakorzeniają się. Pod wpływem np. ruchów skorupy ziemskiej odrywają się od drzewa i wrastają z nich nowe osobniki.
- Wymagania siedliskowe
- Jest rośliną światłolubną, nie znosi stanowisk ocienionych, na których zamiera. Odporny na mróz. Drzewa o wysokości ponad 20 metrów wysokości i 1 metrze
pierśnicy
nie należą do rzadkości. Bardzo dobrze wytrzymuje bardzo małe napowietrzenie gleby. Świetnie znosi zasolenie. Jest bardzo odporny na suszę glebową. Źle rośnie na glebach piaszczystych i na takich, na których jest wysokie lustro wody. Odporny na choroby i szkodniki – nie spotyka się żadnych. Bardzo wolno przyrasta na grubość pnia i dosyć długo musi być palikowany. Nadaje się na
bonsai
. Świetnie znosi cięcie.
Zastosowanie-
Roślina ozdobna
: W
Polsce
gatunek dosyć często spotykany w parkach i ogrodach jako drzewo ozdobne, odporne na mrozy.
Dojrzewające nasiona w osnówkach -
Roślina lecznicza
:
- Miłorząb jest używany jako środek opóźniający starzenie, szczególnie w układzie krwionośnym i nerwowym. Ma on wzmacniać
naczynia krwionośne
, dlatego jest często zalecany w profilaktyce choroby wieńcowej serca, udaru mózgu oraz osobom starszym z objawami demencji takimi jak: dezorientacja, utrata pamięci, bóle głowy,
depresja
, zawroty głowy, szum w uszach oraz skarżącym się na
skurcze
nóg spowodowane upośledzonym przepływem tętniczym. Badania na populacji 6 tys. osób wykazały jednak, że miłorząb nie spowalnia tempa spadku sprawności umysłowej oraz nie wpływa na pamięć, język, uwagę, ani inne funkcje mózgowe[1]
- Ma silne właściwości antyoksydacyjne, ochrania więc
ośrodkowy układ nerwowy
i układ sercowo-naczyniowy przed miażdżycą i spowalnia proces starzenia. Zmniejsza
agregację
płytek krwi
co skutkuje poprawą krążenia nawet przy istniejącej już
miażdżycy
. Skutecznie zapobiega pogorszeniu się wydolności umysłowej u osób starzejących się.
- W sporadycznych przypadkach obserwowano: rozstrój żołądka, bóle i zawroty głowy. Ponieważ miłorząb zmniejsza agregację płytek krwi, występuje więc pewne ryzyko wewnątrzczaszkowych krwotoków. Należy zachować szczególną ostrożność łącząc go z lekami zmniejszającymi agregację płytek krwi (
aspiryna
,
warfaryna
).
- Miłorząb dwuklapowy zawiera
flawonoidy
glikozydowe
i
terpeny
, które odpowiadają za większość z wymienionych działań na ludzkie zdrowie.
- Celowości stosowania miłorzębu w profilaktyce
demencji
oraz choroby
Alzheimera
, a także jego pozytywnego wpływu na sprawność umysłową, nie udało się potwierdzić w badaniach klinicznych.[2][3]. Istnieją także badania wykazujące, że duże dawki miłorzębu japońskiego mogą być szkodliwe dla zdrowia, np. mogą przyczyniać się do powstawania
udarów
.
- Chińczycy wyrabiają z
osnówek
mydło.
- W Japonii nasiona, zwane tam 銀杏 ginnan, są powszechnie spożywane (po uprażeniu). Dodaje się je również do popularnej potrawy chawan mushi.[4]
Odmiany
Miłorząb
Ginkgo biloba – najstarszy okaz w Polsce (ogród przypałacowy w
Łańcucie
) Na świecie jest około 200 odmian, m.in.: - 'Bolesław Chrobry' – blaszki bardziej pogrubione, postrzępione i pofryzowane; odmiana polska
- 'Stefan Batory' – wyhodowany na AR w Poznaniu
- 'Władysław Łokietek' – bardzo wolno rośnie (10 lat osiąga 60-70cm,a 20 lat – 1,7 m); bardzo drobne liście; odmiana polska
- 'Mieszko I' – średni wzrost, pokrój stożkowy; odmiana polska
- 'Przemysław II' – wąski pokrój o lekko przewieszających pędach; odmiana polska
- 'Kazimierz Wielki' – przewieszające pędy, korona kopulasta, pędy grube i długie, blaszki liściowe do 20cm, intensywnie i szybko rosnący; odmiana polska
- 'Fastigiata' – wąska, kolumnowa; klon męski
- 'Mariken' – holenderska, do małych ogrodów, szczepiona, powstała z „czarciej miotły”; ciemniejsze liście, kuliste, niektóre liście zrośnięte po 2; klon męski
- 'Pragense' – w Pradze w latach 60. znaleziono, początkowo pędy wzniesione do góry, po kilku latach pędy przewieszają się; krótkie przyrosty 20-30 cm; klon męski
- 'Saratoga' – amerykańska odmiana – lata 80.; inny kształt blaszki liściowej, podstawa zawsze klinowata; kopulasta korona; często krzewiasta; klon męski
- 'Variegata' – powstała w Chinach w 1856; w 1995 r. trafiła do Polski; rośnie wolno; z białymi paskami lub plamami na liściach, bardzo duża zmienność liści; im więcej słońca tym bardziej pstra; korona szeroko kopulasta; klon żeński
Przypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Miłorząb dwuklapowy":
Sanok
...
Miłorząb dwuklapowy
Miłorząb dwuklapowy
Systematyka
Domena
eukarionty
Królestwo
rośliny
Podkrólestwo
naczyniowe
Nadgromada
nasienne
Gromada
nagonasienne
Klasa
miłorzębowe
Rząd
miłorzębowce
Rodzina
miłorzębowate
Rodzaj
miłorząb
Gatunek
Miłorząb dwuklapowyNazwa systematycznaGinkgo biloba
L.
Mant. 2: 313. Oct 1771 Gatunek leczniczyMiłorząb ...
Zioła
obchodów tego dnia w
Klęce
przez specjalistów wybierane Ziele Roku. Tytuł ten dostały:
Miłorząb dwuklapowy
,
dzika róża
,
głóg
,
dziurawiec
,
rumianek
,
karczoch
,
aloes
,
aronia
,hakorośl rozesłana (czarci pazur),
żeń-szeń
,
tymianek
,
męczennica cielista
Zobacz też
medycyna
,
kulinaria
,
zielarstwo
Przypisy↑
Plan pracy PKZ ...
Medyka
...
Ciechocinek
twórcą był Hipolit Cybulski. W parku rosną m.in.
kłęk kanadyjski
,
korkowiec amurski
,
Miłorząb dwuklapowy
. Ciechocinek posiada również oryginalny
rezerwat
florystyczny – stanowisko słonorośli (m.in. ...
Miłorzębowe
Miłorzębowe
Miłorząb dwuklapowy
(Ginkgo biloba)
Systematyka
Domena
eukarionty
Królestwo
rośliny
Podkrólestwo
naczyniowe
Nadgromada
nasienne
Gromada
nagonasienne
Podgromada
Ginkgoophytina
Klasa
miłorzęboweNazwa systematycznaGinkgoopsida Engl.Miłorzębowe (Ginkgoopsida Engl., Ginkgopsida) -
klasa
roślin ...
Liść
...
Nerwacja
...
Sekwoja
...
Zauropody
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Miłorząb dwuklapowy":
Rośliny użytkowe (plansza 4)
e height=380 width=770 >
Podział roślin użytkowych - pełnione funkcje
Lecznicze
Przyprawowe
Kosmetyczne
Kulturowe
Budulec
borówka czernica
(jagoda)
jałowiec
rumianek pospolity
Miłorząb dwuklapowy
palma kokosowa
dziki bez czarny
lebiodka pospolita (oregano)
krwawnik pospolity
dąb
agawa sizalowa
pokrzyk wilcza jagoda
muszkatołowiec wonny
ogórek
lilia ...
Rośliny użytkowe (plansza 14)
kontaktu z bóstwami lub były czczone jako bóstwa lub sporządzano z nich talizmany.
Miłorząb dwuklapowy
Dawniej był otaczany kultem jako drzewo święte, symbol nieśmiertelności. Wzmacnia układ ...
005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 3)
rozwoju osiągnęły w mezozoiku. Dziś żyje na świecie tylko jeden gatunek – Miłorząb dwuklapowy (Ginko biloba). Kordaitowe pojawiły się w górnym dewonie, wymarły zaś ...
|