Berlińczycy pozdrawjają samolot amerykański lądujący z pomocą dla oblężonego miasta
Most powietrzny to termin z dziedziny wojskowości odnoszący się do transportu żołnierzy, zaopatrzenia i sprzętu drogą lotniczą, przy wykorzystaniu
samolotów
,
śmigłowców
lub
szybowców
z rejonu będącego pod kontrolą wojsk własnych, do innego takiego rejonu odciętego przez siły nieprzyjaciela. Mosty powietrzne dzielą się na stałe i okresowe, co jest związane ze zdolnością do osłony samolotów transportowych przez własne lotnictwo bojowe i czasokresem trwania sytuacji kryzysowej.
W zależności od odległości mosty powietrzne dzieli się na strategiczne (gdy w grę wchodzą tysiące kilometrów), operacyjno-taktyczne (setki kilometrów) i taktyczne (od kilkudziesięciu do kilku kilometrów). Most strategiczny przerzucany jest w sytuacji prowadzenia operacji na odległym, często zamorskim, polu działań (patrz:
wojna w Afganistanie
,
wojna wietnamska
,
wojna koreańska
). Most operacyjno-taktyczny ma miejsce, gdy istnieje konieczność dostarczenia zaopatrzenia i/lub zabrania rannych na średnich dystansach (patrz:
blokada Berlina
,
bitwa stalingradzka
), zaś most taktyczny ma zastosowanie w sytuacji konieczności dostarczenia uzupełnień i zaopatrzenia, gdy wojska własne operują w trudnym, bądź penetrowanym przez nieprzyjaciela terenie (patrz:
bitwa pod Dien Bien Phu
, zrzuty zaopatrzenia do bazy Khe Sanh w czasie
wojny wietnamskiej
).
W powietrznych mostach strategicznych wykorzystuje się samoloty o maksymalnym udźwigu, zasięgu i zdolne do tankowania w locie (takie jak
Lockheed C-5 Galaxy
,
Lockheed C-130 Hercules
,
An-124 Rusłan
czy
Airbus A400M
), w operacyjno-taktycznych samoloty o średnim udźwigu (np.
CASA C-295
i cięższe typy śmigłowców), a w taktycznych samoloty i śmigłowce lekkie.
Historia
Pierwszym przykładem zastosowania mostu powietrznego było przewiezienie 18 185
frankistowskich
żołnierzy i 362 ton sprzętu (w tym 44 działa polowe) z
Tetuanu
do
Sewilli
w roku 1936, podczas
wojny domowej w Hiszpanii
, kiedy to rebelianci wykorzystali do przerzutu samoloty niemieckiego
Legionu Condor
i
włoskie
.
W czasie
II wojny światowej
transportu lotniczego, który można uznać za mosty powietrzne, używały zarówno wojska sprzymierzonych, jak i Niemcy. Stały most powietrzny – utrzymywany przez całą wojnę – zapewniało RAF Transport Command przeprowadzające do
Wielkiej Brytanii
z
Kanady
(a następnie z
USA
,
Karaibów
i
Brazylii
) samoloty produkowane po drugiej stronie
Atlantyku
.
Również
USAF
masowo przerzucały samoloty, ludzi i zaopatrzenie do
Europy
,
Australii
i na wyspy
Pacyfiku
. Ważną rolę odgrywał most powietrzny z
Indii
nad grzbietem
Himalajów
(tzw. Hump) zaopatrujący walczące z
Japończykami
wojska
chińskie
.
Most powietrzny uruchomili 23 listopada 1942 roku Niemcy, dostarczając do 24 stycznia 1943 (kiedy to
Armia Czerwona
zdobyła ostatnie niemieckie lotnisko) 6500 ton zaopatrzenia i ewakuując około 42 000 rannych oblężonej w
Stalingradzie
6 Armii
feldmarszałka
Paulusa
.
Pewne cechy mostów lotniczych miały loty samolotów alianckich do krajów okupowanej Europy, którą to drogą przerzucano kurierów, zaopatrzenie (m.in. pieniądze), a również dane wywiadowcze i części tajnej broni niemieckiej (
Operacja Most III
).
Po zakończeniu II wojny światowej utworzono most powietrzny do
Berlina
, kiedy to w okresie od końca czerwca 1948 do połowy maja 1949 roku przerzucono ze stref okupacyjnych na zachodzie (
Bizonia
, a następnie
Trizonia
) do odciętego przez
Sowietów
miasta 2 326 406 ton zaopatrzenia (w tym półtora miliona ton węgla). Powietrzny most berliński był wyjątkową operacją
logistyczną
, która zakończyła się całkowitym sukcesem i zmusiła władze Związku Sowieckiego do zdjęcia blokady miasta.
Zobacz też
Bibliografia
- Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa, Wydawnictwo MON, Warszawa 1970