Atlas (
gr.
Ἄτλας Atlas,
łac.
Atlas) –
tytan
w
mitologii greckiej
.
Uchodził za syna tytana
Japeta
i
okeanidy
Azji oraz brata
Prometeusza
,
Epimeteusza
i
Menojtiosa
. Skazany przez
Zeusa
za udział w
tytanomachii
na dźwiganie sklepienia niebieskiego na barkach gdzieś na dalekim zachodzie. Ojciec wielu córek zwanych Atlantydami (
Plejady
,
Hiady
,
Hesperydy
) i, według
Homera
,
nimfy
Kalipso
. Według innej wersji uchodził za pierwszego
astronoma
.
Jedenasta praca
Heraklesa
w służbie
Eurysteusza
miała polegać na kradzieży jabłek z ogrodu Hesperyd, córek Atlasa, który brał udział w tym przedsięwzięciu.
Gdy
Perseusz
wracał z wyprawy przeciw
Meduzie
, postanowił zatrzymać się w zachodniej Afryce. Ponieważ jednak był synem Zeusa, spotkał się z wyjątkowo nieprzyjemnym powitaniem ze strony Atlasa. Rozgniewany heros pokazał tytanowi głowę jednej z
gorgon
i zamienił go w kamienną górę, którą nazwano imieniem tytana.
Już
Herodot
(Dzieje 4, 184) utożsamiał go z górami w północno-zachodniej
Afryce
.
Najsłynniejsze wyobrażenia Atlasa w sztuce –
metopa
w świątyni Zeusa w
Olimpii
, Atlas
Farnese
– kopia w
muzeum
w
Neapolu
.
Według niektórych autorów, szczególnie zwolenników historii o
Atlantydzie
, Atlas miał być synem
Posejdona
i
herosem
, a narodzić się miał ze związku z nimfą Klejto. Ten Atlas miał podobno jedenastu braci, z którymi razem założył największe miasta Atlantydy. Często utożsamiano go z wyżej opisanym Atlasem.