Grupa kobiet w mordwińskich strojach ludowych
Mordwini (Mordwa) to ludność, mówiąca
językami ugrofińskimi
z grupy
języków wołżańskich
; zamieszkuje (w rozrzuconych skupiskach) głównie
Federację Rosyjską
: autonomiczną republikę
Mordowia
oraz
Tatarstan
i obwody:
samarski
,
penzeński
,
orenburski
,
niżnonowogrodzki
oraz
Syberię
; także w
Azji Środkowej
w
Armenii
i w
USA
. W
2003
było około 1 054 000 Mordwinów.
Mordwini z Tatarstanu, zwani „Karataj” lub „Muksza”, mówią obecnie
językiem tatarskim
z domieszką słów mordwińskich, a Mordwini z okręgu Niżny Nowogród (zwani „Terjukanami” lub „Mordwa”) od
XIX w.
mówią
językiem rosyjskim
. Najbardziej wysunięta na zachód i odizolowana grupa Mordwinów Erzja jest nazywana „Szoksza” lub „Szokszo”.
Określenie „Mordwini” jest sztuczne, ponieważ ludność ta składa się z dwóch grup etnicznych: Erzja i Moksza, mówiących dwoma różniącymi się językami (brak jednego języka ogólnonarodowego) i uważających się za dwa odrębne narody. W autonomicznej Republice Mordwa zamieszkuje mniej niż 1/3 ogólnej liczby Mordwinów. Językami urzędowymi w republice, obok
rosyjskiego
, są dwa języki mordwińskie:
język erzja
i
język moksza
. Stały się one językami literackimi dopiero na początku
XIX w.
, kiedy pojawiły się pierwsze
prawosławne
teksty religijne w tych językach. Większy rozwój literatury mordwińskiej nastąpił po
I wojnie światowej
. Wraz z rozwojem oświaty w
ZSRR
, nastąpiło jednak wypieranie języków mordwińskich przez język rosyjski, szczególnie od lat 1950. Narodowym dziełem
epickim
literatury mordwińskiej jest Mastorava, (Matka Ziemia), zbiór ustnych przekazów, zebranych i opublikowanych przez A. M. Szaronowa w
1994
. Współcześnie wydawane są następujące publikacje w językach mordwińskich:
- Czilisema (dla dzieci)
- Erzjan prawda (czasopismo)
- Moksza (pismo literacko-kulturalne)
- Mokszen prawda (czasopismo)
- Sjatko (pismo literacko-kulturalne)
- Jakster Tjasztenia (dla dzieci)
Mitologia
Erzja
Purgine — bóg piorunów, z bałtyckiego
Perkun
.
Znani Mordwini
Linki zewnętrzne