Utrakwiści, także kalikstyni - pierwotnie określenie wszystkich
husytów
, później umiarkowany ich odłam z głównym ośrodkiem życia religijnego w
Pradze
.
Utrakwiści rekrutowali się z mieszczaństwa i rycerstwa. W odróżnieniu od radykalnych ruchów husyckich stawiali na umiarkowaną społecznie i politycznie reformę kościelną. Ich program zakładał prawo:
- udzielania komunii wiernym pod dwiema postaciami (
łac.
sub utraque specie)
- wolność wygłaszania kazań i sprawowania liturgii w językach narodowych
Postulowali również o zniesienie świeckiej władzy duchowieństwa i likwidację majątków kościelnych.
Od początku starali się podjąć mediację z kościołem katolickim w sprawie uznania ich żądań. Z uwagi na różnice programowe byli w ciągłym konflikcie z obozem
taborytów
. W
1434
zawarli porozumienie z cesarzem
Zygmuntem Luksemburskim
i wysłannikami papieża.
Kompakty praskie
zagwarantowały im prawo do:
- nieskrępowanego odprawiania liturgii w języku czeskim
- udzielania wiernym komunii pod dwiema postaciami
- wyboru arcybiskupa praskiego przez czeski sejm
Ugoda z obozem katolickim pozwoliła im pokonać w
bitwie pod Lipanami
30 maja
1434
roku taborytów i usunąć ich z wpływu na dalszą politykę religijną w Czechach. W
1435
utrakwiści wybrali własnego
arcybiskupa
. Został nim
Jan z Rokycan
, który należał do głównych teologów husyckich i jednocześnie był przywódcą religijnym utrakwistów.
W
1462
roku
papież
Pius II
unieważnił kompaktaty praskie. Utrakwiści wzniecili powstanie, które zakończyło się w
1485
ugodą kutnohorską. Akt ten przywrócił obowiązywanie tolerancji religijnej w Czechach i pozwolił przetrwać kościołowi utrakwistycznemu do
XVII
wieku. Kościół utrakwistyczny przestał istnieć wraz z zakończeniem działań wojennych na terenie Czech w czasie
wojny trzydziestoletniej
. W latach
1624
-
1627
ruch husycki został całkowicie zdelegalizowany.
Administratorzy kościoła utrakwistycznego
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Ciekawostki
- Określenie utrakwiści pochodzi z łacińskiego sub utraque specie (pod obydwiema postaciami,
po czesku
pod obojí způsobou); chodzi o
komunię świętą
przyjmowaną pod postacią
chleba
i
wina
. Również z tego powodu zwani byli kalikstynami od łacińskiego calix (kielich)
- Wspólnym symbolem wszystkich husyckich nurtów był kielich (po czesku kalich), stąd też można spotkać zamiast słowa husyta określenie kaliksztyn (po czesku kališník).
- Główną świątynią kościoła utrakwistycznego w Czechach był Týnský chrám -
Kościół Marii Panny przed Tynem
w
Pradze
. Przy kościele tym miał swoją siedzibę
konsystorz
dolny (dolní konzistoř), naczelny organ sądowo-administracyjny kalikstynów.
Zobacz też