Skrzyp
SkrzypPrzekrój przez kłos zarodnionośny skrzypu polnego Skrzyp (Equisetum L.) – jedyny współcześnie występujący
rodzaj
należący do typu (gromady)
skrzypów
. Obejmuje 15
gatunków
, z których w
Polsce
występuje 10. Rodzaj znany jest ze wszystkich kontynentów z wyjątkiem
Australazji
oraz
Antarktyki
.
Gatunkiem typowym
jest
Equisetum fluviatile
L.[2] Morfologia- Pokrój
- Pędy nadziemne osiągają u większości gatunków do 1 m wysokości. Spośród gatunków występujących w
Polsce
, wyjątkowo wysoki jest
skrzyp olbrzymi
osiągający do 2 m wysokości, natomiast występujące w Ameryce Środkowej i Południowej gatunki E. giganteum i E. myriochaetum osiągają maksymalnie do 8 m[3].
-
Pęd
- Zbudowany jest z rozrastających się pod ziemią, rozgałęzionych
kłączy
i odchodzących od niego, pionowo wzniesionych pędów nadziemnych. Pędy tworzone są z na przemian ułożonych członów długich – międzywęźli i krótkich – węzłów. Z węzłów na pędach nadziemnych wyrastają okółkowo ułożone liczne pędy boczne (również członowane) i liście. Z węzłów części podziemnej wyrastają
korzenie
i
bulwki pędowe
. Bulwki są magazynami
substancji zapasowych
rośliny, wykorzystywanych podczas jej wiosennego rozwoju, przed rozpoczęciem
fotosyntezy
. Łodygi, a zwłaszcza gęste odgałęzienia boczne, pełnią funkcje asymilacyjne.
-
Liście
- Ułożone
okółkowo
i zrośnięte bocznie w pochewkę otaczającą
łodygę
. Na spodzie odmiennie wykształconych, tarczowatych liści zarodnionośnych (
sporofili
) tworzą się
zarodnie
.
-
Zarodniki
- Opatrzone wstęgowatymi wyrostkami ściany komórkowej, hapterami, które przyczyniają się do rozprzestrzeniania zarodników ze względu na wykonywanie higroskopowych ruchów i ułatwianie roznoszenia zarodników przez wiatr (
anemochoria
).
-
Przedrośla
- Drobne,
zielone
, ich płeć mogą określać niekiedy warunki środowiskowe.
Biologia i ekologia- Rozwój
-
Byliny
,
geofity
. Dominującym pokoleniem u skrzypów jest
sporofit
. Do tego pokolenia należą pędy podziemne i nadziemne, zwieńczone kłosami zarodnionośnymi (
sporofilostanami
).
- Pod względem sposobu wykształcania pędów nadziemnych skrzypy można podzielić na trzy typy:
- Wytwarzające wiosną niezielony (pozbawiony
chlorofilu
) i nierozgałęziony
pęd zarodnionośny
, zakończony
kłosem zarodnionośnym
. Po wyprodukowaniu
zarodników
pęd ten obumiera. Następnie wyrastają
zielone
i przeważnie rozgałęzione
pędy
asymilacyjne.
- Wytwarzające wiosną niezielony i nierozgałęziony pęd zarodnionośny, który nie obumiera, lecz zazielenia się i rozgałęzia.
- Wytwarzające pędy zarodnionośne i płonne równocześnie.
- Siedlisko
- Zależnie od gatunku, rosną w różnych, przeważnie wilgotnych i zacienionych środowiskach, np. na wilgotnych glebach piaszczystych (
skrzyp polny
), podmokłych łąkach (
skrzyp błotny
i
skrzyp bagienny
), w lasach (
skrzyp leśny
), nad brzegami potoków, w
runie
lasów liściastych
. Niektóre mogą żyć w suchszych miejscach, np. nasypy kolejowe (
skrzyp polny
). W bardzo wielu przypadkach skrzypy są trudnymi do wytępienia
chwastami
polnymi i łąkowymi.
Systematyka- Synonimy taksonomiczne[2]
Presla Dulac - Pozycja w
systemie Reveala
Gromada
skrzypy
Equisetophyta B. Boivin, podgromada Equisetophytina Reveal, klasa
skrzypowe
Equisetopsida C. Agardh, podklasa Equisetidae Engl. & Gilg, rząd
skrzypowce
Equisetales Dumort., podrząd Equisetineae Rabenh., rodzina
skrzypowate
Equistaceae Michx. ex DC., podrodzina: Equisetoideae Eaton[4]. - Gatunki
W Polsce występuje 10 gatunków skrzypu (Equisetum), na całym świecie tylko 15 gatunków[5][6][7]. Według analiz
filogenetycznych
przeprowadzonych przez Jean-Michela Guillona najbardziej
bazalnym
przedstawicielem rodzaju jest Equisetum bogotense. Włączanie go do podrodzaju Equisetum nieobejmującego Hippochaete czyni ten podrodzaj
taksonem parafiletycznym
[1]. - Podrodzaj: Equisetum
- Podrodzaj: Hippochaete
EwolucjaUważa się, że rodzaj skrzyp Equisetum wykształcił się w
trzeciorzędzie
, powstając ze znacznie starszego rodzaju Equisetites, pochodzącego z
ery paleozoicznej
–
permu
lub
karbonu
[8].
Triasowy
gatunek Equisetites arenaceus był początkowo zaliczany do rodzaju Equisetum[9]. Niektóre
kopalne
gatunki z rodzaju Equisetites tak bardzo przypominają współczesne skrzypy, że kwestionowano rodzajową odrębność pomiędzy Equisetum a Equisetites i sugerowano, że Equisetum może być uznawany za najstarszą współczesną
roślinę naczyniową
[1]. Przedstawiciele tego rodzaju osiągali do 10 m wysokości i 25 cm średnicy. Zastosowanie-
Roślina lecznicza
(głównie skrzyp polny)
-
Surowiec zielarski
: ziele skrzypu
- Zbiór : przez całe lato.
- Działanie : moczopędne. Używany jest w nieżytach dróg moczowych i w profilaktyce
kamicy nerkowej
. Wykazuje również właściwości remineralizujące. W dolegliwościach
reumatycznych
i
artretycznych
oraz w zaburzeniach krążenia stosowane są kąpiele z dodatkiem wyciągu ze skrzypu. Wyciąg ze skrzypu stosowany jest do wzmacniania
włosów
i
paznokci
.
- Skrzypy wykorzystywane były do barwienia tkanin, ze względu na wysoką zawartość
krzemionki
stosowano je do mycia metalowych naczyń, bulwki spożywano jako pokarm.
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 Jean-Michel Guillon.
Phylogeny of horsetails (Equisetum) based on the chloroplast rps4 gene and adjacent noncoding sequences
. „Systematic Botany”. 29 (2), ss. 251–259 (2004).
doi:10.1600/036364404774195467
(
ang.
).
- ↑ 2,0 2,1
Index Nominum Genericorum
. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ Alena Gribskov:
Reconstructing Calamites: Building Giants from Fragments
(
ang.
). Yale College Writing Center. [dostęp 2010-05-03].
- ↑ Crescent Bloom:
Systematyka rodziny Equisetaceae
(
ang.
). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-03].
- ↑ W systemie Reveala z rodzaju Equisetum wyłączone są w randze odrębnych rodzajów: Allostelites Borner i Hippochaete J.Milde. Podział taki jest jednak rzadko stosowany w literaturze naukowej.
- ↑ Michael Hassler, Brian Swale 2001, 2002.
Family Equisetaceae, genus Equisetum; world species list.
- ↑ Anthony Pigott 2001.
Summary of Equisetum Taxonomy
.
- ↑ Wilfried Bennert, Marcus Lubienski, Simone Körner, Matthias Steinberg. Triploidy in Equisetum subgenus Hippochaete (Equisetaceae, Pteridophyta). „Annals of Botany”. 95 (5), ss. 807–815 (2005).
doi:10.1093/aob/mci084
(
ang.
).
- ↑ K.-P. Kelbera, J.H.A. van Konijnenburg-van Cittert. Equisetites arenaceus from the Upper Triassic of Germany with evidence for reproductive strategies. „Review of Palaeobotany and Palynology”. 100 (1-2), ss. 1–26 (1998).
doi:10.1016/S0034-6667(97)00061-4
(
ang.
).
Inne hasła zawierające informacje o "Skrzyp":
Tytan (pierwiastek)
...
Las łęgowy
śledziennica skrętolistna
,Circaea alpina – czartawa drobna,Circaea lutetiana –
czartawa pospolita
,Equisetum telmateia –
Skrzyp olbrzymi
,Festuca gigantea – kostrzewa olbrzymia,Ficaria verna –
ziarnopłon wiosenny
,Filipendula ulmaria – ...
Ojcowski Park Narodowy
i
rdzawoczerwony
,
gnidosz rozesłany
,
goryczuszka orzęsiona
,
kosatka kielichowa
,
listera jajowata
,
rokitnik zwyczajny
,
Skrzyp olbrzymi
,
zerwa kulista
. Przedstawicielami flory stepowej są
wiśnia karłowata
,
aster gawędka
, ...
Liść
...
Nerwacja
...
Zwalczanie chwastów
są podmokłe, zwykle zakwaszone pola, które są ostoją takich pospolitych chwastów, jak:
Skrzyp polny
,
rdest ziemnowodny
i inne. Warunki rozwoju na takich polach bardziej ...
Ściana komórkowa
...
Geopolityka
Geopolityka. Słownik terminologiczny, PWN, Warszawa 2009, s. 31-32, ↑ Z. Lach, J. Skrzyp, Geopolityka i geostrategia, Wydawnictwo AON, Warszawa 2007, s. 194-196↑ L. Moczulski, ...
Świętochłowice
i chronionych jak np.
bluszcz pospolity
,
kruszczyk błotny
,
kruszczyk szerokolistny
,
centuria pospolita
,
Skrzyp olbrzymi
i inne.Z waloryzacji przyrodniczej Świętochłowic wynika, że na terenie miasta ...
Krzem
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Skrzyp":
003. Nasienne - grupa roślin naczyniowych (plansza 4)
...
Paprotniki (plansza 11)
e height=380 width=770 >
Przegląd Skrzypów
Skrzyp polny
Skrzyp leśny
...
Paprotniki (plansza 9)
e height=380 width=770 >
Skrzypy
Skrzypy to niewielkie rośliny o specyficznej budowie. Ich ...
|