Bogatynia
BogatyniaBogatynia (
niem.
Reichenau) –
miasto
w południowo-zachodniej Polsce, w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie zgorzeleckim
, siedziba władz
gminy miejsko-wiejskiej Bogatynia
. Położone na
Obniżeniu Żytawsko-Zgorzeleckim
, nad potokiem
Miedzianką
. Według danych z 31 grudnia 2009 roku miasto miało 18 688 mieszkańców[1]. Jest to jedna z najbogatszych gmin w
Polsce
, na jej terenie znajdują się
Kopalnia Węgla Brunatnego Turów
oraz
Elektrownia Turów
zatrudniające łącznie ok. 7 tysięcy osób. [] PołożenieWedług danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 59,88 km²[2]. Bogatynia leży w
Kotlinie Turoszowskiej
, która ograniczona jest od południa Granicznym Wierchem (616 m
n.p.m.
, Góry Izerskie), a od północy wyniosłością Działoszyńską (ok. 340 m
n.p.m.
). Najniższym punktem, a zarazem sztucznie utworzonym jest kopalnia odkrywkowa PGE KWB Turów, o wys. poniżej 100 m
n.p.m.
[]. Miasto położone jest nad potokiem
Miedzianką
. W Bogatyni do Miedzianki uchodzą potoki Jaśnicą oraz mniejszy Czerwienica. W południowej części miasta do Jaśnicy uchodzi także potok Wądolno. Części miasta:
Markocice
, Strzegomice,
Trzciniec
,
Turoszów
, Turoszów-Wieś,
Zatonie
, Zatonie-Kolonia.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. jeleniogórskiego
. HistoriaZabudowa rejonu Elektrowni Turów Bogatynia położona jest w
Kotlinie Turoszowskiej
. Założono ją w
XII wieku
jako osadę łużycką zwaną Richnow, później Reichenau (
niem.
Reichenau od reich – bogaty, die Aue – błonie, łąka. Pierwsze informacje o miejscowości pochodzą z 1262 roku[3]. Od początków do XVII wieku osada była pod rządami
czeskimi
. Wieś średniowieczna rozwijała się ze względu na dogodną lokalizację na szlaku handlowym pomiędzy bogatymi miastami
Dreznem
i
Świdnicą
. W 1430 roku została doszczętnie zniszczona przez wojska husyckie[3]. Po pokoju praskim i umowie zawartej między
królem czeskim-cesarzem
a Księciem saskim w
1635
,
Saksonia
przejęła
Łużyce
wraz z Bogatynią[3][4]. W tym czasie osada była
kondominium
klasztoru cysterek z Marienthal
i miasta
Żytawy
. Pod patronatem klasztoru następował rozwój bogatyńskiego rzemiosła. W czasach nowożytnych wieś rozkwitała jako
ośrodek tkactwa
, zamożność osady wzrastała zagrażając ościennej konkurencji. W 1627 roku, mistrzowie tkaccy z sąsiedniej Żytawy, powołując się na szesnastowieczny przywilej, zniszczyli bogatyńskie warsztaty i zabrali surowiec potrzebny do prac.[3] W XVIII wieku Bogatynia dzięki tkactwu chałupniczemu była już bogatym ośrodkiem, czego dowodem były kunsztowne domy przysłupowo-zrębowe zrujnowane przez powódź sierpnia z 2010 roku[5]. Od połowy XIX wieku do końca II wojny światowej Reichenau-Bogatynia należała do Saksońskiego okręgu Zittau. Rozwinął się
przemysł lekki
i wydobycie węgla brunatnego, a miasto stało się ośrodkiem administracyjnym dla okolicznych gmin. W 1856 roku Bogatynia otrzymała Saski Sąd Królewski . W 1884 otworzono kolej wąsko torową z Żytawy do
Markocić
przez Bogatynię, która po 1900 roku została przedłużona do Heřmanice u Frydlantu w Czechach. Połączenie zostało zbudowane przy stacji
Frýdlant
w Czechy). Linię tą zamknięto po 1945 roku. W 1904 roku podział na Bogatynię klasztorną i żytawską został zniesiony i powstała saska gmina Reichenau. W 1945 miasto przyłączono do
Polski
, a niemiecką ludność która pozostała w Bogatyni wysiedlono do Niemiec. Początkowo administracja polska używała nazwy Rychwałd (do 1947), ostatecznie jednak przyjęto formę Bogatynia. W
1973
Bogatynię połączono z Turoszowem. Powódź w Bogatyni7 sierpnia 2010 roku w wyniku
oberwania chmury
spływający ze stoków
Gór Izerskich
potok
Miedzianka
wystąpił z koryta. Piotr Pawlas z Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Zgorzelcu, określił iż Miedzianka na godzinę 12 tego dnia była głęboka na 5,68 m, podczas gdy normalnie po opadach poziom wody w rzece nie przekraczał 1,5 m.[6] Płynąc ulicami miasta zdewastował je, zabierając dobytek wielu osób. Wezbrana rzeka niszczyła budynki (w tym zabytkowe-łużyckie) i mosty. Od naporu wody 12 budynków zostało całkowicie zniszczonych[7], a 600 zostało uszkodzonych[8]. Woda podmywała odcinki ulic i dróg, w tym
drogę wojewódzką nr 352
. Dojazd do Bogatyni był możliwy przez Niemcy lub Czechy[9]. W czasie powodzi w mieście ucierpiało 277 zabytkowych domów. Jedenaście z nich zostało zniszczonych całkowicie, a 36 częściowo – odpadły im ściany. Część domostw o kilkusetletniej historii została mocno podmyta, a ich konstrukcja została naruszona. Wszystkie wspomniane domy ujęte były w gminnej ewidencji zabytków lub rejestrze zabytków[10]. | Kilkusetletnia historia regionu została zniszczona w kilka chwil. Płakać się chce |
powiedział Krzysztof Kurek przedstawiciel jeleniogórskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków[10]. Kilkadziesiąt z zalanych zabytków to najcenniejsze historycznie konstrukcje przysłupowe, zbudowane pomiędzy 2 poł. XVII a początkami XIX wieku[10], większość z nich eksperci nadzoru budowlanego zakwalifikowali do rozbiórki[11]. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, ustalił jednak po dokonanej samodzielnej kontroli, że do odbudowy nie nadają się co najwyżej 4 domy: | Nie pozwolimy rozebrać obiektów wpisanych do rejestru zabytków, które według naszej oceny mogą zostać uratowane |
- powiedział Wojciech Kapałczyński - kierownik delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków[12]. Burmistrz Bogatyni Andrzej Grzmielewicz poprosił o interwencję wojsko oraz straż pożarną z innych rejonów Polski. Na wezwanie samorządu pomocy miastu udzielało 1300 strażaków z województw:
dolnośląskiego
,
opolskiego
,
wielkopolskiego
,
śląskiego
oraz
małopolskiego
[13] i 900 żołnierzy, w tym ponad 850 z Wojsk Lądowych. Do walki ze skutkami powodzi skierowano żołnierzy z
23 Śląskiej Brygady Artylerii
z
Bolesławca
,
1 Brzeskiej Brygady Saperów
z
Brzegu
,
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej
z
Żagania
oraz
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
. Z lotniska we
Wrocławiu
i w
Zgorzelcu
operowały 4 śmigłowce ze składu
25 Brygady Kawalerii Powietrznej
. W sumie wykonały one kilkadziesiąt godzin nalotu. Kolejne 4 maszyny znajdowały się w pogotowiu na lotnisku w
Tomaszowie Mazowieckim
[14].
Bogdan Klich
który był w zalanym mieście zapewnił że wojsko będzie pomagać tak długo, jak będzie trzeba[15] Do Bogatyni dla niesienia pomocy otworzono most powietrzny; śmigłowce Mi-8 i 17 oraz W3W Sokół latały na zmianę[16].
Burmistrz Bogatyni oszacował, że aż 1000 mieszkańców jego gminy będzie potrzebowało nowego dachu nad głową, w związku z tym powstał plan budowy dla nich nowego osiedla stworzonego z domów modułowych[17]. ZabytkiPodstawowymi zabytkami Bogatyni są dawne drewniane domy przysłupowo-zrębowe zbudowane w stylu łużyckim oraz alzackim[18]. Lista
zabytków
chronionych prawem[19]: - zabudowa miasta wybudowana od końca XVIII wieku do XIX wieku,
- zabudowa dawnej wsi Markocice,
- zespół kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP, wybudowany w latach 1863-68 (ul. Kurzańska 3), obejmujący: kościół, cmentarz, kaplica przedpogrzebowa, plebania, salka katechetyczna, ogrodzenie
- kościół ewangelicki, wybudowany w XVIII wieku, XIX,
- dawny zajazd przy pl. Obrońców Warszawy 3 wybudowany w 1828 roku,
- dom przy ul. Turowskiej 60 z XIX wieku,
- szachulcowy dom przy ul. Waryńskiego 17 wybudowany w 3. ćw. XIX/XX,
- dom przy ul. Wąskiej 14 z 1706 roku,
- drewniane domy przy ul. Nadrzecznej (4, 6, 9, 11, 14, 15, 16, 20, 22, 24, 30, 26)
- drewniane domy przy ul. Głównej (3, 4, 7, 8, 11, 12, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 30, 33, 35, 36, 37, 41, 50, 53, 54, 58, 66)
- drewniane domy przy ul. Górskiej (2, 5, 6, 7)
- drewniane domy przy ul. Kolejowej (2, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 19, 25)
- dom przy ul. Kościuszki 1,
- dom przy ul. Kościuszki 2,
- dom przy ul. 1 Maja 3, wybudowany w XVIII wieku,
- dom przy ul. 1 Maja 5, wybudowany w XIX wieku,
- dom przy ul. 1 Maja 25, wybudowany w połowie XVIII wieku,
OświataW miejscowości funkcjonuje Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Marii Skłodowskiej-Curie, prowadzące wieloletnią współpracę z Gymnasium w niemieckim
Herrnhut
oraz dwie szkoły średnie: Zespół Szkół Zawodowych i Zespół Szkół Energetycznych i Ekonomicznych. Kultura i sportOd ponad 23 lat Bogatynia co roku gości jedyny w swoim rodzaju ogólnopolski Turniej Łgarzy im. Koziołka Matołka, na którym zawodnicy starają przedstawić najbardziej absurdalne bądź najbardziej wiarygodne kłamstwo. Znajduje się tu również klub Granica, którego drużyna gra obecnie w jeleniogórskiej klasie okręgowej[20]. AdministracjaBogatynia uczestniczy we współpracy z miastem czeskim
Hradek nad Nisou
i niemiecką Żytawą (
Zittau
)[].
Związek Miast "Mały Trójkąt - Bogatynia - Hrádek nad Nisou - Zittau"
Na obszarze miasta utworzono 7
jednostek pomocniczych miasta
, będących
osiedlami
(nr 1 – 7)[21][22][23]. Wspólnoty religijneNa terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe: Przypisy- ↑
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.)
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06-11.
ISSN
1734-6118
.
- ↑
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-08-20.
ISSN
1505-5507
.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3
www.e-Bogatynia.pl Niezależny Portal Internetowy - Bogatynia - historia miasta
- ↑ ZBIGNIEW WÓJCIK – HISTORIA POWSZECHNA XVI – XVII WIEKU,Wydanie czwarte poprawione i uzupełnione,PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE, WARSZAWA 1991 r.
- ↑
http://www.rp.pl/artyku/482396,520379_Liczenie_ruin__sprzatanie__i_wyburzanie.html
rp.pl z dnia 10 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://www.gazetawroclawska.pl/aktualnosci/291650,bogatynia-rzeka-miedzianka-zalala-miasto,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 7 sierpnia 2010 r...
- ↑
http://www.gazetawroclawska.pl/aktualnosci/292244,bogatynia-inspektorzy-budowlani-oceniaja-stan-zniszczen,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 9 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://www.rp.pl/artykul/482396,520379_Liczenie_ruin__sprzatanie__i_wyburzanie.html
rp.pl z dnia 10 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://wyborcza.pl/1,75248,8225569,Wielka_woda_odciela_Bogatynie_od_swiata__Dwie_ofiary.html
wyborcza.pl z dnia 7 sierpnia 2010 r.
- ↑ 10,0 10,1 10,2
http://www.gazetawroclawska.pl/fakty24/293492,bogatynia-najcenniejsze-zabytkowe-domy-zniszczone,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 12 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://http://www.gazetawroclawska.pl/fakty24/297258,bogatynia-konserwator-zabytkow-broni-zalanych-domow,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 21 sierpnia 2010 r...
- ↑
http://http://www.gazetawroclawska.pl/fakty24/297258,bogatynia-konserwator-zabytkow-broni-zalanych-domow,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 21 sierpnia 2010 r...
- ↑ informacje udzielone przez rzecznika państwowej straży pożarnej Pawła Frontczaka dla TVP Info.
- ↑
http://www.army.mil.pl/index.php/aktualnosci/312-umi-weszy-do-akcji
z dnia 10 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://polskalokalna.pl/wiadomosci/dolnoslaskie/news/powodzianom-bedzie-nadal-pomagac-wojsko,1518222,218
z dnia 12 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://www.dzienniklodzki.pl/wiadomosci/292826,tomaszowscy-zolnierze-ratuja-powodzian-z-bogatyni,id,t.html
dzienniklodzki.pl z dnia 10 sierpnia 2010 r.
- ↑
http://www.gazetawroclawska.pl/fakty24/293514,bogatynia-powstanie-osiedle-dla-powodzian,id,t.html
gazetawrocławska.pl z dnia 12 sierpnia 2010 r...
- ↑
Bogatynia – turystyka, geografia, położenie miasta, środowisko naturalne
- ↑
Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
:
Rejestr zabytków nieruchomych - województwo dolnośląskie
(
pol.
). 2010-06-30.
- ↑
www2.90minut.pl
- ↑
Osiedla
. W: Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. Urząd Miasta i Gminy Bogatynia. [dostęp 2010-08-08].
- ↑ Uchwała Nr 99/91 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z 22 marca 1991 r. z ws. utworzenia osiedli
- ↑ Uchwała Nr 78/95 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z dnia 14 lutego 1995 roku ws. zmiany uchwały
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Bogatynia":
Węgiel brunatny
...
Turoszów
...
Powódź
...
Reichenau
...
Muzyczne Radio
...
Radio Wrocław
...
Zgorzelec
samo miasto przebiega
droga wojewódzka nr 317
oraz prowadząca do przejścia granicznego Bogatynia-Kunratice
droga wojewódzka nr 352
. Miasto posiada jedną linię autobusową nr 50, ...
Związek Miast Polskich
...
Województwo dolnośląskie
...
Turów (powiat zgorzelecki)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Bogatynia":
Przemysł przetwórczy w Polsce (plansza 10)
Wałbrzych, Świdnica, Jelenia Góra, Dzierżoniów, Bielawa, Bolesławiec, Lubań, Kłodzko, Nowa Ruda, Zgorzelec, Bogatynia
...
Surowce mineralne Polski (plansza 7)
energii.
Miejsca wydobycia w Polsce:
- Zagłębie Konińskie (Konin, Koło, Turek)
- Zagłębie Turoszowskie (Turów, Bogatynia)
- Zagłębie Bełchatowskie (Bełchatów, Szczerców)
- Sieniawa Lubuska
Wydobycie w Polsce na 1999r. to ...
230. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę w Polsce. (plansza 4)
Elektrownia Turów SA GK
Bogatynia
1558
...
|