Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję
ombudsmana
. Urząd ten powstał w Polsce z dniem
1 stycznia
1988
roku. Pierwszym rzecznikiem została prof.
Ewa Łętowska
, obecnie urząd ten pełni prof.
Irena Lipowicz
. Działalność Rzecznika reguluje
Konstytucja RP
i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.
Rzecznicy Praw Obywatelskich
Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.
Rzecznik wypełnia 4 funkcje:
- prewencyjną
- diagnostyczną
- kontrolną
- kreującą
Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich
- Rzecznika powołuje w formie
uchwały
Sejm
za zgodą
Senatu
na wniosek
Marszałka Sejmu
albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 30 dni od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.
-
Kadencja
Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika
- Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:
- zrzekł się wykonywania obowiązków,
- stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.
- jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.
- złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu
Struktura organizacyjna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
Marszałek Sejmu na wniosek Rzecznika, nadaje statut określający zadania i organizację Biura. RPO nadzoruje merytorycznie bezpośrednio Zespół Prawa Karnego oraz Prawa Karnego Wykonawczego. Pozostała część kontrolują jego zastępcy oraz Dyrektor Biura sprawujący również nadzór organizacyjny biura
- Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego
- Zespół Prawa Karnego
- Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
- Zespół Prawa Cywilnego i Gospodarki Nieruchomościami
- Zespół Prawa Administracyjnego i Spraw Mieszkaniowych
- Zespół Prawa Gospodarczego, Danin Publicznych i Ochrony Praw Konsumenta
- Zespół Prawa Karnego Wykonawczego
- Zespół Przyjęć Interesantów
- Zespół Ochrony Praw Żołnierzy i Funkcjonariuszy Służb Publicznych
- Zespół Administracji Publicznej, Zdrowia i Ochrony Praw Cudzoziemców
- Zespół Klasyfikacji Wniosków
- Zespół Prezydialny
- Samodzielny Wydział Spraw Osobowych i Wynagrodzeń
- Samodzielny Wydział Finansowy
- Ochrony Informacji Niejawnych
- Komórka Audytu Wewnętrznego - Audytor Wewnętrzny
- Zespół Terenowy w Gdańsku
- Zespół Terenowy w Katowicach
- Zespół Terenowy we Wrocławiu[6]
Pełnomocnicy terenowi
Rzecznik posiada pełnomocników terenowych, rozpatrujących sprawy z obszaru oddalonych od Warszawy województw.
Organem pomocniczym Pełnomocnika Terenowego jest podległy mu Zespół Terenowy.
Nagroda Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica
Rzecznik Praw Obywatelskich jako wyraz uznania dla występowania w obronie podstawowych wartości i prawd, nawet wbrew zdaniu i poglądom większości przyznaje doroczną Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica.
Laureaci:
Działalność
W styczniu
2008
RPO objął patronatem akcję
NZS
"Jednomandatowe Okręgi Wyborcze - poseł odpowiedzialny przed wyborcami"[10].
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne