Botswana, Republika Botswany (
ang.
Republic of Botswana,
tswana
Lefatshe la Botswana) – państwo w południowej
Afryce
, bez dostępu do morza. Graniczy z
Namibią
(dł. granicy 1360 km),
RPA
(1840 km),
Zimbabwe
(813 km) i
Zambią
(<1 km). Do
1966
Botswana była brytyjskim
protektoratem
pod nazwą Beczuana, dziś członek
Unii Afrykańskiej
.
Największe miasta:
Gaborone
,
Francistown
,
Selebi-Pikwe
Geografia
Botswana, położona w południowej Afryce, nie ma dostępu do
morza
, co sprawia, że pod wieloma względami jest ona uzależniona gospodarczo od swoich sąsiadów.
Większą część kraju zajmuje
półpustynna
,
bezodpływowa
kotlina
Kalahari
. Jej średnia wysokość wynosi około 800 m n.p.m. Na północy znajduje się bagienny obszar śródlądowej
delty Okawango
. Okresowo wody przedostają się dalej na wschód do niecki
Makgadikgadi
. Najważniejszą rzeką Botswany jest położona na południowo-wschodniej granicy
Limpopo
, gdzie koncentruje się ludność Botswany, w tym stolica kraju
Gaborone
.
W Botswanie panuje
klimat podzwrotnikowy
suchy z porą gorącą od października do marca. Opady są skąpe (od 750 mm na północy do 125 mm na południu) i nieprzewidywalne. Większość terytorium kraju porasta ciernista
sawanna
, a około 1% widne suche lasy (w dolinie rzeki Chobe na północy).
Historia
Afryka Południowa w
1885
: posiadłości brytyjskie, w tym protektorat Beczuana, zaznaczone na różowo
Tereny dzisiejszej Botswany pierwotnie były zamieszkiwane przez
Buszmenów
. Od przełomu
XVI
i
XVII wieku
zaczął na nie napływać lud
Tswana
, posługujący się
językiem tswana
z
rodziny bantu
.
W drugiej połowie
XIX
wieku rozpoczęły się walki plemienne, a także walki z
Burami
z
Transwalu
. Doprowadziło to do objęcia Botswany (nazywanej wówczas Beczuana,
ang.
Bechuanaland) brytyjskim protektoratem w roku
1885
. Beczuana miała być przyłączona do
Kraju Przylądkowego
, ale ostatecznie ten projekt upadł. W latach 50.
XX wieku
w Beczuanie powstały ruchy narodowowyzwoleńcze, które doprowadziły w roku
1966
do niepodległości kraju, pod nazwą Botswana. Pierwszym prezydentem został
Seretse Khama
. Został on wybrany ponownie na dwie dalsze kadencje i zmarł pełniąc urząd w
1980
roku. Urząd objął wówczas będący wiceprezydentem Ketumile Masire, który został wybrany w następnych wyborach prezydenckich i ponownie wybrany dwukrotnie (
1989
,
1994
). Następnie prezydenturę objął Festus Mogae, który sprawował władzę do chwili ustąpienia z urzędu (
2008
). Obecną głową państwa jest były wiceprezydent
Seretse Ian Khama
.
Ustrój polityczny
Botswana widziana z kosmosu
Botswana jest parlamentarną republiką w ramach
Wspólnoty Narodów
. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w pośrednich wyborach przez Zgromadzenie Narodowe na 5-letnią kadencję. Prezydent mianuje członków rządu.
Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego
parlamentu
. W wyższej izbie, doradczej 15-osobowej Izbie Wodzów (House of Chiefs) zasiada 8 wodzów najważniejszych plemion, 4 członków wybieranych co 5 lat i 3 członków wybieranych przez pozostałych 12. Niższa izba, Zgromadzenie Narodowe (National Assembly), składa się z 40 członków wybieranych w bezpośrednich wyborach na 5-letnią kadencję.
Podział administracyjny
Pod względem administracyjnym Botswana podzielona jest na 9
dystryktów
:
Gospodarka
Botswana notuje najwyższy wzrost
PKB
na osobę na świecie. Średni wzrost w latach
1966
-
1999
wyniósł ponad 9%. Ten spektakularny rozwój Botswana zawdzięcza głównie wydobyciu
diamentów
. W chwili obecnej Botswana boryka się z
epidemią
AIDS
: według szacunków co trzeci mieszkaniec tego państwa jest zarażony wirusem
HIV
. Najwyższe zyski przynosi gospodarce Botswany
górnictwo
, choć większość ludności pracuje w rolnictwie. Tylko 2% powierzchni kraju stanowią grunty orne, 70% to pastwiska. Krajowa produkcja żywności rolnej jedynie w połowie zaspokaja potrzeby mieszkańców, ale kraj nie ma problemu z zapewnieniem importu brakującej żywności. Botswana jest za to znaczącym eksporterem mięsa wołowego. Uprawia się przede wszystkim
kukurydzę
,
sorgo
,
orzeszki ziemne
,
proso zwyczajne
,
słoneczniki zwyczajne
,
rośliny strączkowe
, warzywa, owoce oraz
bawełnę
. Z powodu suszy zmniejszyło się pogłowie bydła i owiec. 17% terytorium kraju zajmują
parki narodowe
i
rezerwaty
dzikiej zwierzyny. W pobliżu miejscowości
Orapa
i
Jwaneng
znajdują się bogate złoża diamentów. Botswana jest największym na świecie producentem tego
minerału
. Dochody z jego sprzedaży stanowią 80% zysków z eksportu. W Botswanie eksploatuje się także bogate złoża
niklu
i
miedzi
.
Religijność
[1]
Święta państwoweData | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
30 września
| Dzień Niepodległości | Independence Day (Botswana Day) |
Przypisy
- ↑
[1]
Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. "Operation World", oraz z innych źródeł.
Linki zewnętrzne