Bursztyn bałtycki
Bursztyn bałtyckiBursztyn z zatopionym insektem Różne kolory naturalnego bursztynu Wydobywanie bursztynu metodą hydrauliczną, okolice Gdańska Poławiacz bursztynu, Mikoszewo, Mierzeja Wiślana Bursztyn bałtycki (sukcynit, „bałtyckie złoto”) — odmiana
bursztynu
, substancja organiczna,
żywica
kopalna, która powstała w warunkach naturalnych co najmniej przed 40 milionami lat; pochodzi z utworów
trzeciorzędowych
(od
eocenu
po
miocen
dolny). Żywica wydostawała się ze zranień, pęknięć
pni
i gałęzi
drzew
. Mówi się o dwóch przyczynach tego zjawiska, po pierwsze, takim zwiększonym wypływem żywicy drzewa broniły się osłaniając zranienia, blokując dostęp
wirusom
i
pasożytniczym
grzybom
. Po drugie mogła być to reakcja drzew na zachodzące zmiany
klimatu
, znaczne wahania
temperatury
i wyjątkową aktywność
wulkaniczną
. Przetrwała ona do naszych czasów w formach dokumentujących sposób jej powstawania i przemieszczania. Właściwości- Chemizm: jako surowiec jest bardzo niejednorodny pod względem składu elementarnego - składa się on z:
węgla
od 61 do 81%,
wodoru
od 8,5 do 11%,
tlenu
około 15%,
siarka
, jako składnik wtórny może występować w ilości do kilku procent. Bursztyn zawiera także inne pierwiastki i
minerały
.
-
Twardość
w
skali Mohsa
: 2 - 3, a jego mikrotwardość kształtuje się od 19,9 do 29 kg/mm²
-
Barwa
- żółtawa o różnych odcieniach, bywa mlecznobiały, brunatny, czerwonawy. Także niebieskawy lub zielonawy (bardzo rzadko). Jest przezroczysty, przeświecający lub mętny - zależy od ilości zawartych w nim pęcherzyków powietrza.
-
Współczynnik załamania światła
: 1,539-1,542
-
Połysk
- woskowy,
-
Gęstość
- 0,96-1,096 g/cm³; jest lekki, jego gęstość jest porównywalna z gęstością
wody morskiej
- bursztyn bałtycki jako jedyny wśród żywic kopalnych zawiera dużo (od 3-8%)
kwasu bursztynowego
, najwięcej w korze, swojej zewnętrznej warstwie; wyjątek stanowi bardzo rzadko znajdowany w okolicach Gdańska
gedanit
- w dotyku jest ciepły
- ogrzany w dłoni przyjemnie pachnie
- przy potarciu ładuje się ujemnie
- pali się jasnym
płomieniem
wydzielając zapach podobny do kadzidła
- łatwo poddaje się obróbce mechanicznej
- gwałtownie podgrzany pęka
- temperatura mięknienia ok. 150 °C
- topi się on przy temperaturze 350 °C
- bursztyn poddaje się barwieniu przy pomocy substancji organicznych, a także syntetycznych
- bursztyn można poddawać termicznemu procesowi klarowania oraz barwienia, kształtowania i prasowania
Właściwością bursztynu jest trudność w jego identyfikacji. Najlepszym sprawdzianem jest spektroskopia absorpcyjna w
podczerwieni
(IRS). Wyznacznikiem diagnostycznym jest charakterystyczny i wyraźny odcinek krzywej zwany ramieniem bałtyckim, który tworzy się w przedziale pasm 1200-1260 cm-1. WystępowanieWystępuje głównie wzdłuż południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego: w Danii, Niemczech, Polsce, na Półwyspie
Sambia
–
Rosja
(okolice
Kaliningradu
)(największa na świecie kopalnia bursztynu), na Litwie – okolice Kłajpedy i Łotwie oraz rzadziej w Szwecji, a także na Ukrainie na
Polesiu Wołyńskim
(kopalnia w okolicach Klesowa), w okolicach
Bitterfeldu
w Niemczech. Na terenie Polski bursztyn występuje także w nagromadzeniach
plejstoceńskich
i
holoceńskich
na obszarach polodowcowych w strefie nadmorskiej. Miejsca występowania: W Polsce bursztyn bałtycki występuje w złożach: Znaczenie- Niekiedy zawiera bardzo cenne z punktu widzenia naukowego i wyjątkowo atrakcyjne dla kolekcjonerów
inkluzje
, często doskonale zachowanych organizmów zwierzęcych i roślinnych.
- Bursztyn bałtycki od najdawniejszych czasów był używany jako kamień ozdobny i leczniczy. Ozdoby i amulety wyrabiano z niego już w
paleolicie
, na ten okres datowane jest stanowisko archeologiczne we wsi Niedźwiedziówka w
powiecie nowodworskim
.
- Handlowano nim w całej starożytnej Europie.
- Niezwykłym powodzeniem cieszył się w Cesarstwie Rzymskim, a także w całym basenie Morza Śródziemnego. Wyprawy po niego były organizowane od V w. p.n.e. i wiodły tzw.
szlakiem bursztynowym
od
Adriatyku
do wybrzeży M. Bałtyckiego.
- Najbardziej znanym dziełem jest
Bursztynowa Komnata
, która zaginęła bez wieści podczas II wojny światowej.
- Jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym, medycynie i przemyśle jubilerskim.
- Największa znana bryła ważąca 9,75 kg została znaleziona w 1860 r. w okolicach Kamienia Pomorskiego. (Obecnie okaz ten znajduje się w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie).
- Najciekawsze polskie kolekcje można podziwiać w
Muzeum Ziemi PAN w Warszawie
,
Muzeum Zamkowym w Malborku
,
Muzeum Bursztynu w Gdańsku
,
Muzeum Bursztynowa Komnata w Stegnie
,
Muzeum Inkluzji w Bursztynie
w Gdyni.
- Ciągle należy do wysoko cenionych kamieni ozdobnych. Wykonuje się z niego przedmioty użytkowe i ozdobne oraz biżuterię, często o dużej wartości artystycznej.
- Nazewnictwo i określenia kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu) według
Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników
- Bursztyn bałtycki (sukcynit) naturalny – kamień poddany jedynie obróbce mechanicznej (na przykład szlifowanie, cięcie, toczenie, polerowanie) bez jakichkolwiek zmian naturalnych właściwości.
- Bursztyn bałtycki (sukcynit) modyfikowany – kamień poddany obróbce termicznej lub ciśnieniowej powodującej zmianę właściwości fizycznych, między innymi stopnia przezroczystości i barwy lub w podobnych warunkach kształtowany z jednej bryłki, wcześniej przyciętej do zamierzonych rozmiarów.
- Bursztyn bałtycki (sukcynit) rekonstruowany (prasowany) - kamień otrzymany z kawałków bursztynu bałtyckiego sprasowanego pod wpływem podwyższonej temperatury i wysokiego ciśnienia bez dodatkowych składników.
- Bursztyn bałtycki (sukcynit) łączony - kamień składający się z dwu lub więcej części naturalnego, modyfikowanego lub rekonstruowanego bursztynu bałtyckiego sklejonych z użyciem jak najmniejszej ilości bezbarwnego spoiwa koniecznego do złączenia fragmentów.
Zobacz też Linki zewnętrzne Bibliografia- B.Kosmowska-Ceranowicz 2001: Polski Jubiler Nr 3(14) Bursztyn i inne żywice kopalne świata. Bursztyn bałtycki - sukcynit. Warszawa
- G.Gierłowska 2004: Uroda bursztynu/The Beauty of Amber. Gdańsk
- G.Gierłowska 2005: O dawnych kolekcjach bursztynu i gdańskiej jaszczurce. Zalesie/Gdańsk
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników
www.amber.org.pl
-
Książeczka Bursztyn Bałtycki
. Gdańsk 2009
Inne hasła zawierające informacje o "Bursztyn bałtycki":
I wiek
...
Maksim Gorki
...
Chrystian III Oldenburg
...
Trójmiasto
...
Kanał Białomorsko-Bałtycki
...
Obwód iwanofrankowski
...
Polska operacja NKWD
...
Gubernia wołyńska
...
Naftali Frenkel
...
Łotysze
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Bursztyn bałtycki":
117 Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana (plansza 12)
...
Mięczaki (plansza 24)
...
Geologiczne dzieje Polski (plansza 8)
...
|