Duhkha
DuhkhaDuḥkha (pal. dukkha दुक्ख; skt दुःख; chiń. ku 苦; kor. ko ( ); jap. ku ( ); wiet. khô) –
buddyjski
termin pochodzący z
sanskrytu
oznaczający cierpienie, często też tłumaczony jako brak trwałego zadowolenia. EtymologiaGorycz, nieszczęśliwość, cierpienie, ból, niedola, trudność, bolesność – to synonimy słowa duhkha. W
buddyzmie
pojęcie przezwyciężenia cierpienia ma zasadnicze znaczenie i związane jest z naukami o
Czterech Szlachetnych Prawdach
, które ukazują Szlachetną Prawdę o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia. Opis różnych rodzajów cierpieńWyodrębnia się różne rodzaje i poziomy cierpień w zależności, czy rozpatruje się je w stosunku do świata
samsary
, czy do czujących istot go zamieszkujących. Buddyzm zna wykazy dwóch, trzech, czterech, sześciu, ośmiu i dziesięciu rodzajów cierpienia. - Dwa rodzaje cierpienia
- cierpienie wewnętrzne (fizyczne i umysłowe)
- cierpienie zewnętrzne (np. atak z zewnątrz itd.)
- Cztery cierpienia
- narodziny
- choroba
- starość
- śmierć
- niepewność (zdrowia, bogactwa, czasu życia itp.)
- brak całkowitej satysfakcji
- odrodzenia (
reinkarnacja
) w ciałach wciąż znowu i od nowa
- narodziny wciąż znowu i od nowa
- utrata statusu (odrodzeń) wciąż znowu i od nowa
- brak towarzystwa, samotność odrodzeń
- cierpienie narodzin
- cierpienie starzenia się
- cierpienie chorób
- cierpienie umierania
- cierpienie rozłąki z najbliższymi
- cierpienie doświadczania niechcianego
- cierpienie uzyskiwania własności
- cierpienie utrzymywania własności
Ponadto wyróżnia się cztery fakty o uwarunkowanym istnieniu w
samsarze
: - każde narodziny prowadzą do śmierci
- to co zgromadzone musi ulec rozpadowi
- ci o wysokim statusie upadną w niższe stany
- wszystkie spotkania skończą się rozłąką
Na buddyjską koncepcję cierpienia można spojrzeć pod trzema aspektami: - Duhkha jako zwyczajne cierpienie. Mimo że słowo duhkha znaczy właśnie cierpienie, ból, smutek, nędzę, to jednak ma ono w buddyzmie z reguły głębsze filozoficzne znaczenie i łączy się z takimi określeniami jak niedoskonałość, nietrwałość, pustka, niesubstancjalność. Tu można zaliczyć wymienione uprzednio osiem cierpień, czyli wszelkie formy fizycznego i psychicznego cierpienia dające się zakwalifikować jako ból lub cierpienie.
- Duhkha jako produkt zmienności. Wszystkie szczęśliwe chwile, uczucia, warunki życia nie są trwałe i wieczne. Zmieniają się wcześniej czy później. Te zmiany powodują ból i cierpienie. Niemożność utrzymania zadowolenia w doświadczaniu zjawisk, gdyż w miarę czasu choć doświadczanie początkowo przynosi mniej lub bardziej intensywną przyjemność, to zamienia się stopniowo w przesyt lub niedosyt aż w końcu nie można go znieść.
- Duhkha jako uwarunkowane stany. To najbardziej filozoficzny aspekt pojęcia cierpienia, które jest związane z uwarunkowaną egzystencją. Punktem wyjścia jest analiza tego, co postrzegamy jako istnienie, jako indywidualne czy też jako ja. W buddyzmie to, co nazywamy ja jest tylko kombinacją ciągle zmieniających się umysłowych i fizycznych sił lub energii, które podzielone są na pięć skupisk zwanych
skandhami
lub pañcaskandhami. Cierpienie to obejmuje wszystkie istoty w Samsarze, gdyż posiadają skupiska (
sanskryt
: skandhy) uwarunkowe zgromadzoną
splamieniami
karmą
, tj. indywidualnie rozwinięte ciało, uczucia, percepcje, mentalne formacje oraz świadomość. Uniemożliwia to doświadczanie natury rzeczywistości i umysłu
Siunjata
i osiągniecie pełnej satysfakcji. Związane jest to z
niewiedzą
opisaną wg
Dwunastu Ogniwach Współzależnego Powstawania
.
Buddyzm
hinajany
podkreślał rolę wyzwolenia indywidualnego od cierpienia; praktyka była tu pewną formą ucieczki od cierpienia. Budda mówił Sarvam duhkham, sarvam anityam – cały świat jest cierpieniem. Czy odczuwamy je, czy też nie, to nie ma znaczenia. Tak naprawdę wszystko nacechowane jest cierpieniem, bowiem wszystkie rzeczy są nietrwałe – i to jest stałe i niemal niezauważalne cierpienie nietrwałości, przenikające cały świat. Budda nazywał to bolesnością rzeczy.
Mahajana
, zwłaszcza w swoich najbardziej rozwiniętych formach, podkreślała nie ucieczkę od cierpienia, ale uczestnictwo w cierpieniu, wzięcie na siebie cierpienia wszystkich żyjących stworzeń i bolesności świata lub, może lepiej, stania się z cierpieniem jednością. Tak więc małe cierpienie jest cierpieniem indywidualnym, powodującym ratowanie siebie czy bliskiej osoby. Wielkie cierpienie jest wielką miłością i wielkim współczuciem, empatią rozszerzającą się na cały wszechświat. Pustka jest formą, forma jest pustką - cierpienie i wszelkie przejawy codziennego życia są aspektem
absolutu
.
Nirwana
nie jest różna od codziennego życia. Tylko stan
buddy
,
bodhistattwy
bądź
arhata
pozwala wykroczyć poza wszystkie rodzaje cierpień. Bibliografia- Red. Stephan Schuhmacher i Gert Woerner. The Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion. Shambala. Boston, 1989
- Sangharakshita. A Survey of Buddhism. Tharpa Publications. Londyn, 1987.
- Je Gampopa "Gems of Dharma, Jewels of Freedom", Altea Publishing.
- Geshe Kelsang Gyatso "Joyful Path of Good Fortune: The Complete Buddhist Path to Enlightenment", Tharpa Publication.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Duhkha":
Buddyzm
...
Kategoria:Filozofia buddyjska
...
Zen
...
Oświecenie (religie Wschodu)
...
Niewiedza (buddyzm)
...
Duhkha
też EtymologiaGorycz, nieszczęśliwość, cierpienie, ból, niedola, trudność, bolesność – to synonimy słowa Duhkha. W
buddyzmie
pojęcie przezwyciężenia cierpienia ma zasadnicze znaczenie i związane jest ...
Cztery Szlachetne Prawdy
je."Są to:Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu (pāli. dukkha ariya sacca; sanskr. arya Duhkha satya)Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia (pāli. dukkha samudayo ariya sacca; ...
Ego
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Duhkha":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|