Międzyzdroje (
niem.
Misdroy)[2] –
miasto
w północno-zachodniej
Polsce
, w
woj. zachodniopomorskim
, w
powiecie kamieńskim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Międzyzdroje
, położone na wyspie
Wolin
nad
Morzem Bałtyckim
. Według danych z 30 czerwca 2009 miasto miało 5502 mieszkańców[1].
Międzyzdroje są ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. W mieście znajduje się siedziba dyrekcji
Wolińskiego Parku Narodowego
. Popularną letnią imprezą rozrywkową jest organizowany corocznie Europejski Festiwal Gwiazd.
Położenie
Międzyzdroje (przy
współrzędnych
53°55'44″N 14°27'05″E / 53.92889, 14.45139
) leży w północno-zachodniej części
woj. zachodniopomorskiego
, w zachodniej części
powiatu kamieńskiego
, w zachodniej części
gminy Międzyzdroje
.
Miasto leży na wyspie
Wolin
, 13 km na północny wschód od
Świnoujścia
, 14 km na północny zachód od miasta
Wolin
i 21 km na południowy zachód od
Kamienia Pomorskiego
. 3 km na południowy zachód jezioro
Wicko Małe
, zatoka
Zalewu Szczecińskiego
w
estuarium
Odry
.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 4,50 km²[3]. W granicach administracyjnych miasta znajduje się osiedle Lubiewo, ok. 2 km na południowy zachód od centrum, u zbiegu ul. Wolińskiej z Nowomyśliwską.
W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do
woj. szczecińskiego
.
Nazwa
Nazwa Międzyzdroje jest z punktu widzenia gramatyki rodzaju nijakiego i oznacza miejsce między zdrojami. Według prof.
Jana Miodka
, powinna obowiązywać nazwa Miedzyzdroje (z literą e zamiast ę): niemiecka nazwa brzmi Misdroy, a Niemcy literą i oznaczali słowiańskie e[4].
Środowisko naturalne
Miasto położone jest nad
Zatoką Pomorską
, w środkowej części wybrzeża
wyspy Wolin
. Część wschodnia Międzyzdrojów leży na zachodnich stokach
morenowego
Pasma Wolińskiego
, na którym w odległości 4–5 km dominują wzniesienia
Gosań
i
Grzywacz
, a na południe od miasta
Leśnogóra
(91 m
n.p.m.
).
Miasto o obszarze 450 ha, od wschodu i południa graniczy z terenami
Wolińskiego Parku Narodowego
.
Miasto znajduje się na pograniczu części polodowcowej i części naniesionej przez wody, stąd w jego granicach występują elementy kompleksów siedliskowych Półwyspu Przytorskiego (
plaża
,
wydmy
,
torfowiska
) jak i elementy wysoczyzny polodowcowej (
klify
,
wzgórza morenowe
).
W Międzyzdrojach zauważalna jest silna
antropopresja
i niszczenie pasa
wydm nadmorskich
, będących naturalną ochroną terenów nadmorskich. Miasto jest położone nad Zatoką Pomorską, nad wąskim pasem wydm, który jest intensywnie zagospodarowany przez infrastrukturę turystyczną. W kilku miejscach grzbiet nadmorskiego wału został zabudowany przez punkty gastronomiczne i hotel Amber Baltic. W zachodniej części Międzyzdrojów na fragmencie wydmy wybudowano deptak spacerowy. Środkową część wybrzeża wydmowego pokrywają skwery i park miejski. We wschodniej części Międzyzdrojów, gdzie wybrzeże wydmowe przechodzi w klif znajduje się
przystań morska
. Na pas wydm wpłynęła także rozbudowa
mola spacerowego
[5].
Głównym ciekiem wodnym jest struga
Stary Zdrój
, która wypływa z centrum Międzyzdrojów w kierunku południowym, gdzie uchodzi do jeziora
Wicko Małe
.
Przyroda
Wg danych z 2005 roku[6] miasto obejmowało 73 ha lasów i gruntów leśnych, 60 ha użytków rolnych.
Międzyzdroje otoczone są na lądzie strefą Wolin i Uznam, a od morza strefą "
Ostoja na Zatoce Pomorskiej
", będącymi specjalnymi obszarami ochrony przyrody programu
Natura 2000
.
W mieście znajdują się
pomniki przyrody
i drzewa pomnikowe[7][8]:
- buki "Króla Władysława IV" - 3
buki
o obwodach 420, 325, 320 cm
- cis "Jadwiga" -
cis pospolity
o obwodzie 94 cm (ul. Zwycięstwa 41)
- cis "Jagiełło" -
cis pospolity
o obwodzie 140 cm (ul. Zwycięstwa 41)
- cisy "Strażnicy Księcia" -
cisy pospolite
o wysokości 5 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Krótka)
- dąb "Bolko" -
dąb szypułkowy
o obwodzie 435 cm, wysokość 22 m (ul. Kolejowa i ul. Leśna)
- dąb "Karczmarz" –
dąb bezszypułkowy
o obwodzie 415 cm, wysokość 24 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Spokojna),
- dąb "Regalinda" - o obwodzie 460 cm (ul. Kolejowa - Leśne Ustronie)
- dąb "Storrada" -
dąb szypułkowy
o obwodzie 310 cm (ul. Kolejowa 24)
- dąb "Szwedzki"
- dąb "Telesfor" –
dąb szypułkowy
o obwodzie 465 cm, wysokość 24 m, wiek około 500 lat (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Wesoła).
-
robinia
z
bluszczem
o obwodzie 195 cm, wysokość 15 m (ul. Zdrojowa)
- 0,5 km na południowy zachód od osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską) -
ścieżka dydaktyczna
"Paprocie", dł. 3 km, 10 przystanków z tablicami poglądowymi.
Turystyka
Na atrakcyjność turystyczną Międzyzdrojów wpływa położenie geograficzno-przyrodnicze.
Walorami turystycznymi
miasta są: położenie nad morzem, piaszczyste
plaże
, wzniesienia w
Paśmie Wolińskim
, bliskość
Wolińskiego Parku Narodowego
[9], historyczne zabudowania uzdrowiskowe i Park Zdrojowy w nadmorskiej części miasta.
Do
atrakcji turystycznych
Międzyzdrojów można zaliczyć:
Międzyzdroje w 2007 roku miały: 10 hoteli, 2 pensjonaty, 1 zakład uzdrowiskowy, 22 ośrodki wczasowe, 2 ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, 1 ośrodek kolonijny, 2 pola biwakowe, 4 zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych i 5 innych obiektów zbiorowego zakwaterowania[6].
Miasto w sezonie 2007 posiadało 6546 miejsc noclegowych, w tym 2638 całorocznych. Według danych GUSu w ciągu całego 2007 roku z noclegu w Międzyzdrojach skorzystało 106 688 osób, z czego 25% stanowili turyści zagraniczni[6].
Znakowane
szlaki turystyczne
przechodzące przez Międzyzdroje:
Z tutejszego mola organizowane są krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim[12]. Na terenie miasta działa klub przewodników
PTTK
"Na Wyspach", który prowadzi usługi przewodnickie, a także organizuje wycieczki lokalne i regionalne[13].
Architektura
Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina
Układ przestrzenny tworzy 69 ulic z placem Neptuna oraz 3 osiedla mieszkalne: Kępieńce, Lubiewo, Rozkolnik. Nadmorska część miasta Międzyzdroje skupia historyczne zabudowania kurortu i Park Zdrojowy, które są objęte ochroną konserwatorską[14]. Część obszaru położona u podnóża Kawczej Góry jest zabudowana wysokimi budynkami wypierającymi zabudowę historyczną. Wschodnia część miasta stanowi obszar zurbanizowany o zróżnicowanym sposobie użytkowania, właściwym dla centralnej części miasta, strefy podmiejskiej i osiedla mieszkaniowego.
Charakterystycznym obiektem w Międzyzdrojach jest
molo żelbetowe
o długości 395 m, przy którym końcu znajduje się
przystań
żeglugi przybrzeżnej.
Po wschodniej stronie wejścia na molo ustawiona jest szafka meteorologiczna z przełomu XIX/XX w., będąca obiektem małej architektury. Przeszklona witryna z
termometrem
,
higrometrem
i
barometrem
, informuje spacerujących kuracjuszy i turystów o stanie
pogody
. Dekoracja odlanego trzonu naśladuje wykończenie
snycerskie
. Szafkę zwieńczają
tympanony
(zwrócone w cztery strony świata) z przedstawieniem scenek
zoomorficznych
: piejący kogut -
wschód
, pszczoły wokół ula -
południe
, lecąca sowa -
zachód
, nietoperz -
północ
. Uratowana przed zniszczeniem i odnowiona z inicjatywy miejscowych działaczy PTTK. Po przestawieniu wieżyczki w inne miejsce, nie pokrywa się z układem
stron świata
[15].
Zieleń miejska
Głównym skupiskiem zieleni miejskiej w Międzyzdrojach jest Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina, położony w kwartale ulic Bohaterów Warszawy, Tysiąclecia Państwa Polskiego i Zdrojowej u podnóża klifowego brzegu. Został założony na przełomie XIX/XX wieku i jest objęty ochroną konserwatorską. W parku 1999 roku odsłonięto pomnik
Fryderyka Chopina
. Znajduje się tu również dawny dom zdrojowy z końca XIX w., który jest obecnie Międzynarodowym Domem Kultury. Tuż obok mieści się Gabinet Gwiazd, będącym
gabinetem figur woskowych
[16].
W skład systemu zieleni miasta wchodzą: Park Zdrojowy i Promenada (4,8 ha), zieleńce (3,6 ha) zieleń uliczna (3,5 ha), tereny zieleni osiedlowej (1,7 ha), cmentarz (2,6 ha), lasy gminne (45,1 ha) (dane z 2006 roku[6]).
Miejsca pamięci narodowej
- Pomnik Fryderyka Chopina (w Parku Zdrojowym)
- Pomnik poświęcony ludziom, którzy nie powrócili z morza
- Pomnik Chwała Bohaterom (na rondzie)
Historia
W XII w. na terenie dzisiejszych Międzyzdrojów istniały dwie osady: Żelazo i Kępieńce, obie na południe od miasta. Wieś Żelazo badacze lokują w rejonie obecnej wioski
Zalesie
, Kępieńce w rejonie dzisiejszego osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską).
Pomnik poświęcony żołnierzom II wojny światowej
W połowie XIII w., w centrum obecnych Międzyzdrojów (u zbiegu ulic Krótkiej i Gryfa Pomorskiego) powstała karczma, która obsługiwała główny trakt handlowy, biegnący przez
Uznam
do
Kamienia Pomorskiego
i
Wolina
. Pierwotna nazwa Misdroige, Misdroie zachowała się w XV-wiecznym akcie darowizny księcia
Bogusława I
na rzecz prepozytury katedralnej w
Kamieniu Pomorskim
. W
1579
znana była nazwa Mysdroye.
Po
wojnie trzydziestoletniej
tereny Międzyzdrojów i całą wyspę
Wolin
opanowali
Szwedzi
. W roku 1715 wyspę zajęli
Prusacy
.
W XVIII w.
Anglicy
odkryli i rozsławili właściwości morskich kąpieli. Wypoczynek nad morzem był w Europie coraz bardziej modny i powszechny.
Jeszcze do połowy XIX w. Międzyzdroje były biedną
rybacką
wioską. Początki istotnych przemian notuje się od
1832
. W 1835 powstały na
plaży
pierwsze obiekty kąpieliskowe, a na przełomie XIX/XX w. miejscowość stała się modnym
kurortem
z zakładem
solankowym
, spacerową
promenadą
, Parkiem Zdrojowym, hotelami,
pensjonatami
i willami. 1 lipca 1895 oddano do użytku drewniane
molo
o długości 300 m. W 1913 Międzyzdroje odwiedziło 20 000 letników.
Pierwsza
i
druga wojny światowe
cudem oszczędziły miastu jakichkolwiek zniszczeń. Po 1945 Międzyzdroje zostały przyłączone do
Polski
, zaś ich dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W roku 1947 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Od lat 50. XX w. powoli wznawiano działalność turystyczno-wypoczynkową i tę funkcję rozwija się do dziś. W latach
1972
-
84
Międzyzdroje były częścią
Świnoujścia
. W 2004 oddano do użytku
żelbetowe
molo o długości 395 m.
Kultura i oświata
Międzynarodowy Dom Kultury
Międzyzdroje stanowią gminy ośrodek edukacyjny. W mieście znajduje się Gimnazjum nr 1 im.
Jana Pawła II
[17], do którego w 2007 roku uczęszczało 224 uczniów, a także Szkoła Podstawowa nr 1 im.
Bolesława Chrobrego
[18], gdzie chodziło 285 dzieci. W Międzyzdrojach mieści się także przedszkole miejskie do którego w 2007 roku chodziło 163 dzieci[6].
W Międzyzdrojach znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna im.
Jana Kochanowskiego
, której księgozbiór obejmuje ponad 7 tys. książek w czytelni i około 33 tys. w wypożyczalni. Z biblioteki mogą korzystać zarówno mieszkańcy jak i turyści. Przy bibliotece działa dziecięce koło teatralne, a sama biblioteka włącza się w organizację czasu wolnego dla dzieci[19].
Instytucją kulturalną w mieście jest Międzynarodowy Dom Kultury, który organizuje większość imprez kulturalnych[20].
Lista imprez odbywających się cykliczne w Międzyzdrojach[21]:
- Eurofestiwal - program muzyczny, spektakle teatralne, kabaret - początek maja
- Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego Perła Bałtyku - początek maja
- Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Amber Baltic - Festiwal Muzyki Klasycznej i Romantycznej - 2. połowa maja
- Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej - 2. połowa czerwca
- Europejski Festiwal Gwiazd - początek lipca
- Muzyczne lato w Międzyzdrojach - imprezy plenerowe
- Międzynarodowe Czwartki Organowe - sierpień
- Spotkania Artystyczne Seniorów - wrzesień
- Turniej Tańca Towarzyskiego o puchar miasta Międzyzdroje - październik
- Morskie Zaduszki - program słowno muzyczny, szanty - listopad
Sport i rekreacja
Obiekty sportowe i rekreacyjne w mieście:
- baseny w hotelach (Amber Baltic, Bielik, Wolin)
- korty tenisowe
- stadion miejski przy ulicy Gryfa Pomorskiego – posiada certyfikaty
PZLA
i
PZPN
. Istnieje płyta boiska ze sztuczną trawą, bieżnia lekkoatletyczna z nawierzchnia typu MONDO. Stadion posiada sztuczne oświetlenie. Obiekt umożliwia prowadzenia całorocznych zajęć szkoleniowych, meczów, zawodów sportowych i różnych masowych imprez rekreacyjnych w takich dyscyplinach jak
piłka nożna
,
lekka atletyka
,
biegi przełajowe
.
- Klub Sportowy "Fala Międzyzdroje"[22] (do 2001 Leśnik Międzyzdroje) - rozgrywki ligowe A klasy
Lista cyklicznych imprez sportowych w Międzyzdrojach[23]:
- Festiwal siły, sprawności i urody - z udziałem gwiazd sportu - początek sierpnia
- Bieg śniadaniowy - Mityng Lekkoatletyczny im.
W.Komara
i
T.Ślusarskiego
- 17 sierpnia[24]
- Sea and sky Festival Unity Line - Ogólnopolski Festiwal Kitesurfingu Kite Cup Międzyzdroje - sierpień
Wspólnoty religijne
Kościół pw. św. Piotra Apostoła
Międzyzdoje mają jedną
parafię rzymskokatolicka pw. św. Piotra Apostoła
w
archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej
. Na obszarze miasta znajduje się kościół oraz
kaplica
zakonna "Stella Matutina" ss boromeuszek pw.
Matki Boskiej
Uzdrowicielki Chorych, która jest także kaplicą rektorską.
W mieście działa także
zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan
. Ponadto zbór Świadków Jehowy
Administracja
Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają do swojej
rady miejskiej
13 radnych (13 z 15). Pozostałych 2 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich
gminy Międzyzdroje
. Organem wykonawczym jest
burmistrz
. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Książąt Pomorskich.
Burmistrzowie Międzyzdrojów:
- Henryk Jabłoński (2002-2006)
- Leszek Tomasz Dorosz (od 2006)
Międzyzdroje należą do
Związku Miast Bałtyckich
. Miasto utrzymuje współpracę samorządową z polską wsią
Boronów
.
Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają parlamentarzystów z
okręgu wyborczego z siedzibą komisji w Szczecinie
, a posłów do
Parlamentu Europejskiego
z
okręgu wyborczego nr 13
.
Transport
Węzeł drogowy
znajduje się na południowo-zachodnim osiedlu Lubiewo, gdzie przebiega
droga krajowa nr 3
ze Szczecina do Świnoujście oraz rozpoczyna się
droga wojewódzka nr 102
do
Kołobrzegu
.
W mieście znajduje się
przystanek kolejowy
na
linii Szczecin Dąbie – Świnoujście
.
Komunikację miejską w Międzyzdrojach zapewnia
linia autobusowa nr 10
ze Świnoujścia.
W Międzyzdrojach zostały ustanowione 2
przystanie morskie
. Pierwszą z nich jest
molo
, z którego odpływają krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim[12]. Druga
przystań morska
znajduje się na wschód od mola[25]. Wykorzystywana jest przez tutejszych
rybaków
. W skład przystani wchodzą dwie
dalby
wyciągowe[26]. W granicach przystani morskiej znaduje się
akwatorium
o powierzchni 0,0250 km², które stanowi obszar wód Morza Bałtyckiego o średniej szerokości 100 m, licząc od linii brzegu, położonym naprzeciw części lądowej przystani[27].
Międzyzdrojanie
Lista osób urodzonych w Międzyzdrojach, które mają biogram na stronach Wikipedii:
-
Albert Sauer
(1898-1945) –
komendant
Mauthausen-Gusen
- Werner von Ekesparre (ur. 1919) – niemiecki chirurg dziecięcy,
Privatdozent
- Lothar Elias Stickelbrucks (ur. 1943) – niemiecki operator filmowy
- dr Joachim von Harbou (ur. 1944) – niemiecki prawnik i prezes banku drezdeńskiego
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.)
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-11-24.
ISSN
1734-6118
.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Ossolineum, 1984, ss. 224-225. .
- ↑
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-08-20.
ISSN
1505-5507
.
- ↑
Obcy język polski
- ↑ Tomasz Arkadiusz Łabuz: Zagospodarowanie wydm nadmorskich w miejscowościach wybrzeża Zatoki Pomorskiej. W: Ryszard K. Borówka, Stanisław Musielak:
Środowisko przyrodnicze wybrzeży zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego
. Szczecin: Wyd. Oficyna In Plus,, 2005, ss. 149-158. .
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4
Dane dla jednostki podziału terytorialnego
. W: Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny.
- ↑ 2.12.1 Istniejące obszary i obiekty chronione. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Międzyzdroje. Międzyzdroje: Międzyzdroje, 2003-09-08.
- ↑ Jerzy M. Kosacki. Zbiór drzew pomnikowych i pomników przyrody z własnymi nazwami rosnących na terenie województwa zachodniopomorskiego. „Wędrowiec Zachodniopomorski”. 22/2007, ss. 56-57 (2007). Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Szczecinie.
ISSN
1642-8455
.
- ↑
Turystyka w Wolińskim Parku Narodowym i okolicach
. Woliński Park Narodowy. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ Małgorzata Aftewicz:
Kino z widokiem na morze
. Kurier Szczeciński, 2009-12-21. [dostęp 2010-01-24].
- ↑ Roman Kostynowicz: Kościoły archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, Tom II. Szczecin: Ottonianum, 2000, ss. 408-409. .
- ↑ 12,0 12,1
Międzyzdroje
. Ustka Tour. [dostęp 2009-03-18].
- ↑
Oddział w Międzyzdrojach
. PTTK Miedzyzdroje. [dostęp 2009-03-18].
- ↑ 9.2 Kurort. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Międzyzdroje. Międzyzdroje: Międzyzdroje, 2003-09-08.
- ↑ Aleksandra Hamburg-Fedorowicz:
Międzyzdroje. Detal architektoniczny z przełomu XIX/XX wieku
. Antikon 2002. III Polsko-Niemiecka Konferencja Architektura ryglowa - wspólne dziedzictwo. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Międzynarodowy Dom Kultury
. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Międzyzdrojach
. Gimnazjum nr 1 w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego w Międzyzdrojach
. Szkoła Podstawowa nr 1 w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
O bibliotece
. Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Kochanowskiego w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Międzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach
. Międzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Międzynarodowy Dom Kultury. Kalendarz imprez
. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Historia Klubu Sportowego Fala MIędzyzdroje
. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Kalendarz imprez
. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑
Czerwiński 5,70, Michalski zero
(
pol.
). Sports.pl. [dostęp 19 sierpnia 2010].
- ↑ Zarządzenie Nr 1/92 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 27 maja 1992 r. ws. ustalenia granicy morskiej przystani rybackiej w Niechorzu (Dz. Urz. Woj. Szczecińskiego z 1992 r. Nr 7, poz. 87)
- ↑ (§ 13.)
Zarządzenie nr 3 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 7 października 2004 roku
(
Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2004 r. Nr 81, poz. 1405
)
- ↑ (§ 15.) Zarządzenie Nr 2 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2002 r. (
Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2002 r. Nr 38, poz. 798
)
Linki zewnętrzne