Karotenoidy
KarotenoidyKarotenoidy – grupa
organicznych
związków chemicznych
,
węglowodory nienasycone
o szczególnej budowie, żółte, czerwone i pomarańczowe
barwniki
roślinne, występujące w
chloroplastach
i
chromoforach
. Karotenoidy należą do naturalnych
przeciwutleniaczy
. Karotenoidy należą do prekursorów
witaminy A
i są głównym dietetycznym źródłem tej witaminy u człowieka. W przewodzie pokarmowym powstaje
retinal
, który następnie jest przekształcany do
retinolu
. Jedną z funkcji karotenoidów jest zabezpieczanie przed reaktywnymi formami
tlenu
powstających podczas
fotosyntezy
(aktywność przeciwutleniająca). Budowa karotenoidówKarotenoidy zbudowane są z jednostek
izoprenowych
, zawierających pięć atomów węgla, należą do 40-węglowych
terpenoidów
, czyli tetraterpenów. Karotenoidowy szkielet węglowy C40 budowany jest przez kolejne dodawanie jednostek C5. Z chemicznego punktu widzenia, charakterystyczną cechą karotenoidów jest występowanie dwóch pierścieni
cykloheksylowych
połączonych długim łańcuchem węglowym, w którym występuje układ szeregu sprzężonych
wiązań podwójnych
węgiel-węgiel. Są to więc mieszane cykliczno-liniowe
polieny
. Jak dotąd zidentyfikowano i opisano około 800 karotenoidów. Rola karotenoidówZwiązki te pełnią pomocniczą rolę w procesie
fotosyntezy
, ponieważ absorbują pewne zakresy promieniowania świetlnego (niebieska, fioletowa) aby następnie przekazywać energię stanu wzbudzonego na cząsteczkę
chlorofilu
. Pełnią również funkcję ochronną przed procesami
fotooksydacji
, na które narażone są głównie nienasycone
kwasy tłuszczowe
lipidów
chloroplastowych. W liściach, ich barwa jest maskowana przez zieloną barwę barwników
chlorofilowych
, uwidocznia się to jesienią, kiedy chlorofile są degradowane przez enzymy: chlorofilazę, decheletazę i oksygenazę feoforbidu a, która katalizuje otwarcie pierścienia
porfirynowego
w feoforbidzie – ostatnim związku o barwie zielonej na szlaku rozkładu chlorofilu[1]. Przykładem karotenoidu jest β-
karoten
. Karotenoidy nadają również barwę innym częściom rośliny, np. korzeniowi
marchewki
. Zazwyczaj występują w komórce w zdecydowanie mniejszych stężeniach niż chlorofile. Nie rozpuszczają się w wodzie. Ich cechą jest fotolabilność – ulegają przemianom w obecności światła. Ponadto spełniają ważną rolę ochronną przed uszkodzeniem fotosystemu spowodowanym nadmiarem docierającej energii świetlnej, pochłaniając ją i powodując jej dyspersję (czyli rozproszenie) albo też przekierowując na inne procesy fizjologiczne w komórce. Przykłady występowania karotenoidów u roślin- zielone części: w liściach i łodygach (wraz z
chlorofilem
w
chromatoforach
, w formie bezpostaciowej lub krystalicznej ),
- nie zielone blaszki liści (liście etiolowane - przede wszystkim
ksantofile
),
- liście jesienne - po rozłożeniu chlorofilu pozostają karotenoidy, dając piękne zabarwienie,
- kwiaty, u rodzin jednoliściennych i dwuliściennych
- owoce i ziarna
- korzenie następujących roślin:
Daucus carota
,
Beta vulgaris
,
Brassica rapa
,
Ipomoea batatas
,Escobedia sabrifolia,
Pastinaca sativa
[2][3],
Źródło karotenoidów w diecie człowiekaPodstawowym źródłem karotenoidów w diecie człowieka są żółto oraz czerwono zabarwione warzywa i owoce oraz ciemnozielone warzywa liściaste. Najbogatszym naturalnym źródłem karotenoidów są (mg/100 g): Aktywność biologiczna karotenoidówKarotenoid | Aktywność biologiczna w
stosunku do beta-karotenu (%) |
---|
beta-karoten | 100 | kryptoksantyna | 55 | alfa-karoten | 50 | gamma-karoten | 30 |
Bibliografia- ↑ Kopcewicz J., Lewak S., Fizjologia roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
ISBN 83-01-13753-3
- ↑ Isler O., 1971. Carotenoides, Chemical Research Department, Zurich
- ↑ Karrer P., Jucker E., 1948. Carotenoide, Birkhause Verlag.
- ↑ Chroboczek E., Skąpski H., 1973. Ogólna uprawa warzyw, SGGW. Warszawa.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Karotenoidy":
Węgiel (pierwiastek)
...
Płazy
...
Miód
...
Fitoplankton
...
Witamina A
ostrych białaczkach szpikowych
hamuje
proliferację
komórek, wzmaga wydzielanie
TNF
alfa i aktywuje
limfocyty
Karotenoidy są
przeciwutleniaczami
i działają na ogół umiarkowanie przeciwnowotworowo, jednak duże dawki ...
Drożdże
...
Karotenoidy
Karotenoidy są odpowiedzialne za
barwę
m.in.
pomidorów
Karotenoidy – grupa
organicznych
związków chemicznych
, ...
Plamka oczna
...
Metabolizm
...
Węglowodory
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Karotenoidy":
108. Odżywianie się (plansza 14)
- główne
źródła: jaja, masło, mleko, wątroba, tran,
niektóre warzywa i owoce zawierające Karotenoidy
...
Sinice (cyjanobakterie) (plansza 6)
Podstawowym barwnikiem fotosynteycznym jest chlorofil a, pomocniczo w pochłanianiu światła działają też Karotenoidy i barwniki fikobilinowe (niebieska fikocyjanina i czerwona fikoerytryna). Barwników tych jest ...
Zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze, mineralne, witaminy i wodę (plansza 10)
ślepota zmierzchowa (kurza ślepota), zaburzenia wzrostu
Wątroba, tran, jaja, warzywa i jarzyny zawierające Karotenoidy (w tym marchew i pomidory)
Może być wytwarzana z prowitamin – karotenów, ...
|