Współczesny widok katakumb św. Kaliksta w Rzymie
Katakumby (
gre.
kata kymbe - blisko jamy, blisko wydrążenia) – cmentarz podziemny (starożytny etruski, rzymski, żydowski i starochrześcijański) w postaci nieregularnie rozplanowanego systemu korytarzy biegnących zazwyczaj w kilku kondygnacjach, rozgałęziających się, rozszerzających w komory, wydrążonych głęboko w ziemi.
Historia
Po raz pierwszy tego terminu użyli Rzymianie by określić miejsce na ulicy Via Appia, gdzie wydobywano skałę
tuf
, używaną do budowy umocnień. Miejsce wydobycia znajdowało się niedaleko jamy w której pochowany był
Święty Sebastian
, stąd miejsce to nazwano katakumbami. Nie był to pierwszy podziemny cmentarz i nie największy, jednak od
IX wieku
zaczęto używać słowa katakumby dla określenia wszystkich podziemnych cmentarzy.
Pierwsze podziemne cmentarze powstały w
Rzymie
w okresie od
I w.
do
IV w
. Na początku IV wieku w roku 313 wraz z
Edyktem mediolańskim
skończyły się prześladowania chrześcijan i przestano chować zmarłych w podziemiach. Nie ma przekonywujących podstaw aby twierdzić, że katakumby były miejscem zebrań i schronienia dla pierwszych chrześciajan. Zawsze miały charakter cmentarny[1]. Podziemne korytarze i komory istniały zanim zaczęto chować w nich zmarłych.
Zmarłych chowano w niszach grobowych wzdłuż korytarzy lub w większych komorach, przerobionych na kaplice.
Ściany
zdobiono
freskami
,
stiukami
,
marmurem
– symbolami związanymi z
religią
chrześcijańską (ryby, winogrona, ptaki). W
V wieku
, katakumby stały się miejscem oddawania czci męczennikom i miejscem modlitw. Od
VII wieku
(za czasów
papieża
Honoriusza I
) rozpoczęto przenosić relikwie do kościołów. Proces ten w połączeniu z grabieżami przyczynił się do licznych zniszczeń.
W
średniowieczu
o katakumbach zapomniano. Ponowne odkrycie katakumb nastąpiło w 1849 (
Giovanni Battista de Rossi
).
Nazwa katakumby odnosi się także do grobowców
egipskich
. Budowane one były (podobnie jak i
kolumbaria
) w I Okresie Przejściowym i w Średnim Państwie.
Zachowane katakumby
Źródła
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, ss. 70, 71. .
Zobacz też
Przypisy
- ↑ U źródeł chrześcijaństwa, ks.Franciszek Stopniak, NOVUM, Warszawa 1982, s.61