Organizmy zmodyfikowane genetycznie w skrócie GMO (
ang.
Genetically Modified Organisms) to
organizmy
, których
geny
zostały celowo zmienione przez
człowieka
.
Według art. 3
ustawy
z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych[1]
GMO
to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych wskutek
krzyżowania
lub naturalnej
rekombinacji
.
Modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy
- zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie
- do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów
- wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne)
Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego naturalnie.
Główne zastosowania modyfikacji:
- zmodyfikowane mikroorganizmy są używane do produkcji pewnych substancji chemicznych, takich jak np.
insulina
- modyfikowanie roślin pozwala dodać/wzmocnić cechy zwiększające opłacalność produkcji.
Modyfikacje genetyczne w biologii i medycynie
Organizmy transgeniczne mają szerokie zastosowania w badaniach współczesnej
biologii
i
medycyny molekularnej
, między innymi w badaniach nad
rakiem
,
chorobami dziedzicznymi
,
chorobami zakaźnymi
oraz w badaniach nad mechanizmami rozwoju (tzw. modele transgeniczne).
Przykłady organizmów transgenicznych w medycynie:
Modyfikacje genetyczne w rolnictwie
Modyfikacje roślin uprawnych polegają przede wszystkim na wprowadzeniu lub usunięciu z nich określonych genów. Modyfikacje mają przede wszystkim na celu:
- zwiększenie odporności na
herbicydy
i szkodniki,
- zwiększenie odporności na infekcje
wirusowe
,
bakteryjne
i
grzybowe
,
- zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny (głównie zmiany klimatyczne),
- przedłużenie trwałości owoców,
- poprawę składu
kwasów tłuszczowych
oraz
aminokwasów
białek
,
- unormowanie stężenia
fitoestrogenów
,
- zwiększenie zawartości suchej masy,
- zmianę zawartości
węglowodanów
,
karotenoidów
i
witamin
,
- usunięcie składników antyżywieniowych -
toksyn
, związków utrudniających przyswajanie składników, związków które podczas obróbki kulinarnej ulegają reakcjom chemicznym wytwarzając toksyny, zwiększając np. zawartość nutraceutyków, czyli substancji niezbędnych dla zdrowia,
Na świecie najczęściej modyfikowanymi roślinami są:
kukurydza
, pomidory,
soja zwyczajna
,
ziemniaki
,
bawełna
,
melony
,
tytoń
. W Europie najczęściej modyfikuje się: kukurydzę,
rzepak
,
buraki cukrowe
, ziemniaki.
Kraje produkujące najwięcej GMO to w kolejności: USA, Argentyna, Kanada, Brazylia, Chiny, RPA,
Przykłady organizmów transgenicznych w rolnictwie:
Modyfikacje genetyczne zwierząt
Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli - szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym (jako bioreaktory), uodpornieniu na choroby.
Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują lub są bezpłodne.
Dostępność
W
kwietniu
2010 włoski minister zdrowia oraz minister środowiska podpisali dekret zakazujący upraw kukurydzy MON 810 na terytorium swojego kraju. Konieczność przeprowadzenia oceny wpływu odmian gatunków na ludzi i środowisko popiera 75% Włochów[3].
W marcu
2010
Minister Rolnictwa Marek Sawicki sprzeciwił się sposobowi, w jaki Komisja Europejska przeprowadziła procedurę rejestracji modyfikowanego genetycznie ziemniaka. Państwa członkowskie UE nie wiedziały, że KE planuje wprowadzenie zmodyfikowanego ziemniaka do uprawy[4].
Polska
Według danych ISAAA w Polsce w 2008 r. trzy tys. hektarów było wykorzystywanych pod uprawy roślin genetycznie zmodyfikowanych[5] tj. trzykrotnie wiecej niż rok wczesniej[6]. W Polsce dozwolone jest również stosowanie do karmienia
zwierząt hodowlanych
pasz
zawierających organizmy modyfikowane genetycznie[7]. W samej
Unii Europejskiej
od ok. 12 lat jest dopuszczona do uprawy, przez
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
(EFSA), odmiana kukurydzy zmodyfikowanej MON 810[8].
Zobacz też
- biotechnologia roślin
- biotechnologia zwierząt
- Burson Marsteller - agent propagandowy
Monsanto
Przypisy
Linki zewnętrzne