Rada Bezpieczeństwa – jeden z sześciu organów głównych
ONZ
powołany na mocy
Karty Narodów Zjednoczonych
(jej istnieniu i kompetencjom poświęcono rozdział V, VI i VII KNZ)
Na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie
pokoju
i bezpieczeństwa na świecie. Podobnie jak Zgromadzenie Ogólne, może ona nakładać sankcje na państwa członkowskie.
Członkowie Rady Bezpieczeństwa
RB składa się z 5 stałych członków oraz 10 członków niestałych, wybieranych na 2 lata zgodnie z tzw. kluczem regionalnym (5 miejsc dla
Afryki
i
Azji
, 2
Ameryki Łacińskiej
, 2
Europy Zachodniej
i 1
Europy Środkowej
). Teoretycznie państwa te powinny posiadać "szczególne zasługi w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa", w praktyce jednak decyduje parytet geograficzny.
CHRL jest reprezentowana w Radzie Bezpieczeństwa dopiero od
1971
r. Wcześniej w Radzie
Chiny
reprezentował przedstawiciel
Tajwanu
.
Aktualnie w skład Rady Bezpieczeństwa wchodzą[1]:
- jako członkowie stali:
- jako członkowie niestali:
Dawniej w skład Rady Bezpieczeństwa wchodzili:
Postulaty rozszerzenia składu członkowskiego
Obecnie prowadzone są prace nad ewentualnym rozszerzeniem liczby członków RB, wśród kandydatów na członków stałych wymienia się m.in.
Niemcy
,
Japonię
,
Indie
i
Brazylię
(
G4
). Żywo dyskutowana jest też kwestia powołania członków półstałych, którymi mogłyby zostać mocarstwa regionalne np.
Włochy
,
Arabia Saudyjska
,
Nigeria
,
Egipt
czy
Pakistan
. W Unii Europejskiej rozważano swego czasu, by prawa
Wielkiej Brytanii
i
Francji
scedować na całą Wspólnotę, nie zgodziły się na to jednak same zainteresowane państwa.
Głosowanie w Radzie Bezpieczeństwa
Rada przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków. Wśród uchwał wyróżnia się uchwały dotyczące spraw proceduralnych oraz uchwały dotyczące innych spraw. W przypadku spraw innych do ważności uchwały wymagane są zgodne głosy członków stałych. Jednak w drodze zwyczaju wykształciła się zasada, że uchwała zostaje przyjęta także w wypadku, gdy żaden z członków stałych nie wyrazi sprzeciwu (pierwszy przypadek takiej interpretacji, niezgodnej z literalnym brzmieniem art. 27 Karty Narodów Zjednoczonych, miał miejsce w
1950
r. w związku z interwencją ONZ w
Korei
). Do zawetowania rezolucji potrzeba więc determinacji jednego z członków stałych lub 7 głosów innych państw. Ten sposób głosowania jest powszechnie krytykowany, swą słabość ujawnił m.in. w trakcie kryzysu irackiego
2003
, proponuje się więc, by wprowadzić tzw. podwójne weto (co najmniej 2 członków permanentnych musiałoby zagłosować przeciw, by decyzja nie weszła w życie).
W historii Rady Bezpieczeństwa najczęściej wetowali:
Związek Radziecki
(116),
USA
(42),
Wielka Brytania
(23),
Francja
(15) i
Chiny
(5, w tym raz przedstawiciel
Republiki Chińskiej
)[].
RB przedkłada ZO sprawozdania coroczne lub specjalne (art. 24, ust. 3), w artykule 26 zobowiązano ją zaś do poczynienia szczególnych kroków prowadzących do kontroli zbrojeń.
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne