Seleucja (lub też: Seleukia, Seleukeja) nad
Tygrysem
, założona przez
Seleukosa I Nikatora
ok.
312
-
310 p.n.e.
na miejscu niewielkiej osady nieopodal
Babilonu
i zaludniona w znacznej części jego kosztem, miała pełnić funkcję stolicy państwa Seleukosa.
Była zbudowana według najnowszych wymogów, jakie stawiano ówczesnym miastom, na planie szachownicy, gdzie ulice krzyżowały się pod kątem prostym, wydzielając duże powierzchnie przeznaczone na zabudowania. Oprócz tego, wzdłuż głównej osi miasta przekopany był kanał. Taki układ miasta był powszechnie stosowany w okresie hellenistycznym i zwany jest planem hippodamejskim – od jego twórcy, żyjącego w
V w. p.n.e.
,
Hippodamosa z Miletu
, który w czasach
Peryklesa
tak właśnie zaprojektował
Pireus
– a sztandarowym przykładem miasta o takim układzie może być też
Aleksandria
.
Wzmocnienie władzy Seleukosa w
Syrii
po
bitwie pod Ipsos
i założenie
Antiochii
nad
Orontesem
w
300 r. p.n.e.
sprawiło, że to właśnie ta ostatnia stała się siedzibą królewską. Jednakże Seleucja nie podupadła, wręcz przeciwnie – miasto rozwijało się znakomicie przez cały okres istnienia państwa Seleucydów, a nawet i później w okresie partyjskim świetnie prosperowało. Wynikało to m.in. z przesunięcia się niektórych szlaków handlowych po założeniu nowych miast na Wschodzie przez Seleucydów, właśnie na korzyść Seleucji nad Tygrysem, która była doskonale zlokalizowana i koncentrowała lądowy handel karawanowy. Jednym z ważniejszych szlaków handlowych był szlak (poświadczony przez różne źródła greckie, jak również chińskie) z Pataliputry (dzis.
Patna
) przez
Taksilę
, Aleksandrię Kaukaską (dzis.
Bagram
), Baktrę (dzis.
Balch
), Hekatompylos i
Ekbatanę
do Seleucji nad Tygrysem. Następnie z Seleucji szlak prowadził dalej na zachód, rozwidlając się na dwie zasadnicze odnogi: bezpośrednio do Antiochii w górę
Eufratu
lub też bardziej na północny wschód przez
Nisibis
do
Edessy
, a z Edessy (znowu się rozwidlał) do Antiochii lub do
Damaszku
i
Tyru
.
W czasie największego rozkwitu, w okresie seleukidzkim i partyjskim, Seleucja, według Pliniusza Starszego, liczyła ok. 600 000 mieszkańców (co wydaje się jednak liczbą przesadzoną) i lokowana jest na trzecim miejscu wśród metropolii świata antycznego po
Rzymie
i Aleksandrii. Zorganizowana była na wzór greckiego
polis
z radą trzystu i zarządcą królewskim epistatesem. W połowie
II w. p.n.e.
zdobyta została przez władcę partyjskiego
Mitrydatesa I
i do czasu wybudowania
Ktezyfonu
pełniła funkcję stolicy państwa Partów. Zachowała jednak autonomię i hellenistyczny charakter - na początku
I wieku
miastem rządziła rada trzystu, składająca się z bogaczy, szanowanych mieszkańców a także przedstawicieli pospólswa[1].
Wzmożone
wojny
Rzymu
z
Partią
, w
II w. n.e.
, położyły kres świetności Seleucji nad Tygrysem, która leżała blisko stolicy państwa partyjskiego –
Ktezyfonu
, co miało wpływ na losy samej Seleucji. Podczas każdej wojny Seleucja była niszczona i plądrowana: najpierw w
116
, podczas wyprawy cesarza rzymskiego
Trajana
na Partię; następnie w
165
została zdobyta i niemal całkowicie zniszczona przez wojska rzymskie pod dowództwem
Awidiusza Kasjusza
, ale w następnym (
166
) działała tam
mennica
, co świadczyłoby o funkcjonowaniu miasta i jego znaczeniu. Kolejny raz wojska rzymskie zdobyły i zniszczyły Seleucję w
198
w trakcie wojny z Partami (
197
-
199
), prowadzonej przez cesarza
Septymiusza Sewera
.
Po tych ciosach Seleucja traciła na znaczeniu i stopniowo popadała w ruinę, z której już się nie podniosła.
Przypisy
- ↑
Tacyt
Roczniki Księga szósta, XLII