Rekiny (
fr.
requin) – ogólna nazwa grupy
gatunków
,
rodzajów
, a nawet
rodzin
drapieżnych
ryb
chrzęstnoszkieletowych
z podgromady
spodoustych
, charakteryzujących się opływowym, wrzecionowatym tułowiem, heterocerkalną
płetwą
ogonową, 5–7 otworami
skrzelowymi
umiejscowionymi tuż za głową oraz bardzo ostrymi zębami. Wiele gatunków jest poławianych dla mięsa, skór i tranu. Niektóre są niebezpieczne dla ludzi ze względu na możliwość pogryzienia – nawet śmiertelnego.
Występowanie
Zasiedlają morza tropikalne i subtropikalne, nieliczne także wody arktyczne (
rekin polarny
), wiele wnika do wód śródlądowych.
Charakterystyka ogólna
Rekiny osiągają długość od 0,15 m do 20 m, a masę ciała nawet do 12 ton. Najgroźniejsze gatunki, np.
żarłacz biały
czy
tygrysi
posiadają ostre i spiczaste zęby, ułożone w szeregi, stopniowo zużywane i zastępowane nowymi. Inne gatunki mogą mieć również postrzępiony brzeg zębów. Ich
szkielet
zbudowany jest z chrząstki. Nie posiadają
pęcherza pławnego
i gdyby przestały pływać, opadłyby na dno.
Mają największe mózgi wśród ryb i dysponują zmysłami:
wzroku
,
węchu
,
słuchu
,
smaku
,
dotyku
,
linii bocznej
(wyczuwanie drobnych przemieszczeń wody) oraz
elektrorecepcji
(wyczuwanie zmian
pola elektrycznego
)[1]. Widzą w ciemnościach 10-krotnie lepiej niż
człowiek
(istnieją wyjątki, np.
rekin polarny
jest praktycznie ślepy). Wykrywają spadek potencjału elektrycznego rzędu 1
μV
/cm.
Rekonstrukcja pierwotnego rekina
Pierwsi przedstawiciele rekinów pochodzą z
dewonu
. Za pierwotny rodzaj rekinów uważa się Cladoselache, którego przedstawiciele żyli przed blisko 400 milionami lat.
Wśród ryb spodoustych spotykane są typowe
drapieżniki
oraz ryby planktonożerne. Największe z nich -
rekin wielorybi
i
rekin olbrzymi
– są niegroźne dla człowieka, pomimo groźnie brzmiących nazw i olbrzymich rozmiarów. Grupa drapieżnych rekinów obejmuje zarówno duże – faktycznie niebezpieczne dla ludzi – gatunki (np.
żarłacz biały
,
żarłacz tygrysi
) oraz niewielkich rozmiarów ryby żywiące się innymi wodnymi zwierzętami.
Taksonomia
Dawniej rekiny były klasyfikowane jako odrębny
rząd
lub
nadrząd
(Squaliformes, Compagno, 1973) ryb spodoustych.
Rozbieżności w nazewnictwie
W polskojęzycznej literaturze naukowej i popularnonaukowej z nazwą rekiny często wiązane są nazwy: Squaliformes, żarłacze (Selachii, do których zaliczane są rekiny i płaszczki),
rekinokształtne
(Galeiformes) i
koleniokształtne
. W źródłach anglojęzycznych z terminem shark (rekin) związanych jest jeszcze więcej nazw systematycznych i zwyczajowych. Jest to spowodowane dynamicznymi zmianami w systematyce świata zwierzęcego, które powodują, że w spotykanym w literaturze nazewnictwie dochodzi do niejednoznaczności, a nawet sprzeczności z wcześniej przyjętymi klasyfikacjami.
Bibliografia
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. (seria).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Świat Nauki, wrzesień 2007, str. 57