Księgi deuterokanoniczne (wtórnokanoniczne) (przez
Kościoły protestanckie
określane jako apokryfy - tylko odnośnie do Starego Testamentu) to księgi
Pisma Świętego
, których
kanoniczność
była kwestionowana w odróżnieniu od
ksiąg protokanonicznych
. Określenie księgi deuterokanoniczne pochodzi od istnienia dwóch kanonów ksiąg Starego Testamentu funkcjonujących równolegle w pierwszych wiekach chrześcijaństwa: pierwszy kanon stanowiły księgi uznawane za natchnione przez
faryzeuszów
, natomiast drugi kanon stanowiły księgi tzw. kanonu aleksandryjskiego, czyli
Septuaginta
.[1] Dlatego, wbrew spotykanemu przekonaniu, określenie księga deuterokanoniczna nie oznacza, że została ona uznana za natchnioną w "drugim rzucie", ale wskazuje na pochodzenie z kanonu Septuaginty.
Księgi deuterokanoniczne w Starym Testamencie
Księgi wtórnokanoniczne, z wyjątkiem
księgi Syracha
oraz
2 Księgi Machabejskiej
, powstawały w
języku hebrajskim
lub
aramejskim
. Do XX wieku znane były jedynie ich greckie przekłady, pochodzące z
Septuaginty
(III-I wiek p.n.e.). Odkrycia archeologiczne (m.in. w
Qumran
) pozwoliły określić fragmenty oryginałów.
Część Ojców Kościoła działających na Wschodzie odrzucała księgi deuterokanoniczne jako natchnione.
Orygenes
w swej analizie wskazywał na różnicę pomiędzy księgami wtórnokanonicznymi a kanonem.
Atanazy
,
Cyryl z Jerozolimy
i
Grzegorz z Nazjanzu
, przygotowując katalog pism albo pomijali w ogóle te księgi, albo je włączali jako dodatki, Kościół Zachodu jednak uważał te księgi za kanoniczne. Ponieważ na skutek tego w II i III wieku doszło do kilku sporów związanych z używanym kanonem Starego Testamentu, w IV wieku podczas synodu w Hipponie i 3. synodu w Kartaginie orzeczono równoprawność ksiąg pierwszego i drugiego kanonu ("protokanonicznych" i "deuterokanonicznych"). Ostatecznie również Kościół na Wschodzie przyjął poglądy Zachodu i w roku 692 na synodzie trullańskim uznał autentyczność ksiąg deuterokanonicznych.
Księgi deuterokanoniczne (wtórnokanoniczne) Starego Testamentu:
Fragmenty uznawane za deuterokanoniczne:
Niektórzy włączają do powyższego spisu fragmenty Księgi Jeremiasza i Hioba, obecne tylko w Septuagincie.
Księgi deuterokanoniczne Starego Testamentu są określane przez
protestantów
mianem apokryfów (a księgi, które katolicy nazywają
apokryfami
, protestanci określają jako "
pseudoepigrafy
").
Księgi deuterokanoniczne w Nowym Testamencie
Niekiedy sformułowania "deuterokanoniczne" używa się w stosunku do 7 ksiąg
Nowego Testamentu
:
Natchniony charakter niektórych z tych ksiąg podważali niektórzy reformatorzy, np.
Marcin Luter
nie uznawał Listu Jakuba i Listu Judy[2]. Obecnie wszystkie wyznania
chrześcijańskie
uznają za powstałe z inspiracji Bożej wszystkie księgi Nowego Testamentu.
Zobacz też
Przypisy