Bolesław Barbacki (ur.
10 października
1891
r., zm.
21 sierpnia
1941
r.) –
malarz
, działacz społeczny, pedagog, aktor, reżyser. Znany jest głównie jako malarz portrecista. Jego twórczość i działalność patriotyczna związana jest z
Nowym Sączem
, gdzie się urodził, malował, organizował życie społeczne oraz zginął tragicznie, rozstrzelany przez hitlerowców w pobliskich Biegonicach.
Biografia
Bolesław Barbacki syn Leona Barbackiego i Heleny Barbackiej z Pawłowskich, urodził się 10 października 1891 r. w Nowym Sączu. Od wczesnego dzieciństwa przejawiał zainteresowanie rysunkiem. Już w wieku 5 lat jego ulubioną zabawą było szkicowanie ołówkiem na papierze. Jako uczeń gimnazjum rozpoczął nadprogramowe lekcje rysunków u malarza Antoniego Broszkiewicza. W wieku 15 lat wraz z kolegą Romualdem Mossoczym założył patriotyczne Koło Filareckie, które gromadziło uczniów gimnazjum i za cel stawiało sobie przyswajanie rówieśnikom wartości patriotycznych. W tym okresie powstały jego pierwsze obrazy olejne na płótnie, których tematyka nawiązywała do tradycji powstań narodowych – „Ostatni Rzymianie”, „Powrót Legionów”, „Erynie”.
W latach
1910
-
1914
Barbacki studiował w krakowskiej
Akademii Sztuk Pięknych
, w klasie profesora
Teodora Axentowicza
. Równocześnie rozpoczął studia na
Uniwersytecie Jagiellońskim
, początkowo na Wydziale Filozoficznym, przenosząc się następnie na Wydział Prawa, który ukończył w
1916
r. W Akademii Sztuk Pięknych był wyróżniającym się studentem – w każdym semestrze otrzymywał I nagrodę w klasie, przyznawaną zwyczajowo przez prof. Axentowicza.
W listopadzie
1914
r. po wybuchu
I wojny światowej
wyjechał wraz z ojcem i rodziną do Ischlu w
Tyrolu
. Kilka miesięcy, które tam spędził wykorzystał na malowanie
alpejskich
pejzaży, portretowanie miejscowej inteligencji oraz poznawanie zbiorów malarstwa w
Monachium
i
Salzburgu
. Tęskniąc cały czas za domem powrócił w czerwcu następnego roku do Nowego Sącza.
Rok 1916 był przełomowy dla kariery artystycznej Barbackiego. Ukończył wówczas studia prawnicze ale postanowił poświęcić się całkowicie malarstwu. Utwierdziła go w tym przekonaniu pierwsza publiczna wystawa jego prac, zorganizowana przez krakowskiego malarza Eugeniusza Grosa w nowosądeckim oddziale
Czerwonego Krzyża
. Wystawa ta została entuzjastycznie przyjęta, a uznanie z jakim spotkał się malarz i złożone zamówienia na portrety, przekonały go ostatecznie do rezygnacji z zawodu prawnika.
W
1918
roku zorganizował stałe Towarzystwo Dramatyczne w Nowym Sączu, w którym pracował jako aktor, reżyser, scenograf i instruktor aż do wybuchu
II wojny światowej
. W
1920
r. Barbacki rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku w gimnazjum żeńskim. Od października
1924
r. do czerwca roku
1925
przebywał w
Paryżu
, gdzie zajmował się głównie studiowaniem dzieł klasycznego malarstwa w
Luwrze
.
W
1926
r. założył trzyletnią krawiecką Szkołę Przemysłową Żeńską Towarzystwa Szkoły Ludowej w Nowym Sączu. Placówka ta, której był dyrektorem do
1937
r. miała na celu wykształcenie zawodowe ubogich dziewcząt z niższych warstw społecznych. Następnie w
1929
r. założył Wytwórnię Przemysłową Towarzystwa Szkoły Ludowej, która stała się miejscem pracy dla wielu absolwentek. W
1932
r. Barbacki został wybrany prezesem nowosądeckiego
Towarzystwa Gimnastycznego Sokół
, w którym działał od
1919
roku. Funkcję prezesa pełnił do
1939
r. rozszerzając ciągle działalność Sokoła i usprawniając jego organizację.
Po rozpoczęciu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców do Nowego Sącza, Barbacki pozostał w mieście i zajął się zabezpieczeniem biblioteki znajdującej się w Sokole oraz wyposażenia teatralnego Towarzystwa Dramatycznego.
20 stycznia
1941
r. został po raz pierwszy aresztowany przez
gestapo
. Wypuszczono go po miesiącu brutalnych przesłuchań. Mimo namowy wielu osób, Barbacki nie zdecydował się ukrywać ani wyjechać z miasta.
2 lipca
1941
r. został ponownie aresztowany. W więzieniu wykonał swoje ostatnie prace, rysując na przemyconym papierze około 30 ołówkowych portretów współtowarzyszy niewoli.
21 sierpnia
1941
r. Bolesław Barbacki został rozstrzelany wraz z grupą 45 polskich więźniów przez hitlerowców w miejscowości
Biegonice
pod Nowym Sączem.
Charakterystyka twórczości malarskiej
Malarstwo Bolesława Barbackiego jest najczęściej kojarzone z realistycznymi portretami olejnymi - są one dominującą formą w jego twórczości. W swoich obrazach dążył do możliwie najwierniejszego oddania cech portretowanej osoby. Unikał idealizowania postaci, stosowania symboliki i nowoczesnych form malarskich operujących schematem. Świadomie odrzucał ideologię współczesnych mu awangardowych kierunków, nie utożsamiał się z żadnym z ruchów ideowych ani żadną grupą twórczą.
Przez cały okres swojej twórczości dążył do doskonalenia swojego warsztatu w kierunku umiejętności wiernego oddania natury. Kładł nacisk na uzyskanie harmonii barw i światła. Jego późniejsze obrazy zawierają bardziej dynamiczną kompozycję tła pod względem zastosowanych w nim kolorów. Portretowane postaci są zawsze bardzo plastyczne, o wyraźnym rysunku bryły. W tematyce swojego malarstwa Barbacki sięgał również po motywy z pejzażem, wnętrzem lasu, drogą czy strumieniem. Malował też sceny z życia codziennego przy dworkach, martwą naturę, a także portrety zbiorowe i akty. Był artystą bardzo pracowitym, jego dorobek malarski to około 800 prac sztalugowych.
Literatura
Maria Teresa Maszczak Bolesław Barbacki, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1990,
Linki zewnętrzne
Strona internetowa poświęcona artyście
- życiorys, kalendarium, krytyki, zdjęcia i reprodukcje