Wikipedia |
Internetowa encyklopedia
|
Logo strony |
| Wielojęzyczny portal Wikipedii na stronie http://www.wikipedia.org. Pokazane na nim są największe edycje językowe |
Wygląd strony |
Autor | wielu autorów |
Właściciel |
Wikimedia Foundation
|
Rejestracja | Opcjonalnie |
Wikipedia – wielojęzyczny
projekt internetowej encyklopedii
działającej na zasadzie
otwartej treści
. Funkcjonuje wykorzystując
oprogramowanie
MediaWiki
(
j. hawajski
: wiki wiki = "szybko"), wywodzące się z koncepcji
WikiWikiWeb
, umożliwiające edycję każdemu użytkownikowi odwiedzającemu stronę i aktualizację jej treści w czasie realnym[1]. Słowo Wikipedia jest
neologizmem
powstałym w wyniku
połączenia
wyrazów wiki i
encyklopedia
.
Slogan
reklamowy Wikipedii brzmi: "Wolna encyklopedia, którą każdy może redagować".
Wikipedia powstała 15 stycznia 2001 roku jako projekt pomocniczy pisanej przez ekspertów i aktualnie już nieistniejącej
Nupedii
. Obecnie zarządzana jest przez
organizację non-profit
Fundację Wikimedia
. Wikipedia ma 14 milionów haseł we wszystkich edycjach językowych, w tym ponad 3,4 mln haseł w wersji angielskiej oraz ponad 0,7 mln haseł w
wersji polskiej
. Istnieje ponad 200 edycji językowych Wikipedii, z czego 45 ma ponad 50 tys. haseł[2]. Wikipedie
polska
i
niemiecka
zostały również wydane na płycie
DVD-ROM
. Rozważa się też wydanie angielskiej Wikipedii na płycie
DVD
lub w wersji książkowej. Od początku istnienia Wikipedia zdobywa coraz większą popularność[3], a Fundacja nią zarządzająca uruchomiła też różne
projekty siostrzane
. Wikipedia jest jedną z najczęściej odwiedzanych stron internetowych[4][5], a wiele stron uruchomiło jej
mirrory
lub
forki
.
Współzałożyciel Wikipedii
Jimmy Wales
nazwał ją "próbą stworzenia i rozpowszechnienia wielojęzycznej wolnej encyklopedii o najwyższym możliwym poziomie dla każdej osoby na Ziemi w jej własnym języku[6]".
Kontrowersje budzi wiarygodność Wikipedii ze względu na możliwość wandalizowania treści haseł i brak weryfikacji kompetencji ich autorów, co skutkuje nierówną jakością haseł. Z drugiej strony możliwość swobodnej dystrybucji jej zawartości, ciągłe doskonalenie, duży zasięg i liczba edycji językowych spowodowały, że Wikipedia jest popularnym źródłem informacji.
Zasady i zalecenia
Proces tworzenia zawartości Wikipedii porządkowany jest zbiorem zaleceń i zasad dotyczących doboru oraz redagowania treści i tytułów haseł. Decyzje dotyczące zasad i zaleceń obowiązujących w Wikipedii podejmowane są w wyniku
dyskusji
i w gronie edytorów, a gdy jest to niemożliwe, przeprowadzane są głosowania. Umowne kryterium encyklopedyczności decyduje o dodawaniu lub usuwaniu haseł o odpowiedniej treści lub przenoszeniu ich do projektów siostrzanych (np.
Wikisłownik
,
Wikicytaty
,
Wikibooks
). Jedną z głównych zasad Wikipedii jest "". Zasada ta wymaga unikania jednostronnego przedstawiania zagadnień, zwłaszcza z natury dyskusyjnych. Artykuły powinny zawierać możliwie pełny i aktualny stan wiedzy i opinii na opisywany temat. Nie wolno wprowadzać czy informacji dotąd nieopublikowanych w żadnym źródle zewnętrznym. Wprowadzane informacje powinny być . W przypadku braku wskazania źródeł bibliograficznych dla wprowadzanych treści, liczyć się należy z ich usunięciem. Nad przestrzeganiem zasad i zaleceń Wikipedii czuwają sami edytorzy stale kontrolujący wprowadzane zmiany. Aktywni, zaufani i doświadczeni edytorzy mogą uzyskiwać uprawnienia , zwiększające techniczne możliwości ochrony i respektowania zasad oraz zaleceń edycyjnych.
Wolna treść
Do 15 czerwca 2009 Wikipedia była udostępniana w oparciu o
licencję
GNU Free Documentation License
, będącą jedną z wielu licencji
praw autorskich
typu
copyleft
, które pozwalają na dowolną redystrybucję, tworzenie prac pochodnych i komercyjne wykorzystanie zawartości. Teksty umieszczone w Wikipedii przed tą datą są wciąż dostępne na tych zasadach. Po 15 czerwca 2009 Wikipedia przeszła na licencję CC-BY-SA 3.0, opublikowaną przez
Creative Commons
. Obowiązująca licencja udziela zezwolenia na kopiowanie, rozpowszechnianie i modyfikowanie treści artykułów Wikipedii zgodnie z zasadami
Licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported lub dowolnej późniejszej jej wersji. Gdy użytkownik wprowadza własną treść do projektu, zachowuje prawo autorskie do tego tekstu, lecz jednocześnie zgadza się bezwarunkowo i na zawsze na udostępnienie własnej pracy na podanej licencji. Wikipedia może zawierać teksty i ich modyfikacje z innych źródeł, które używają tej samej licencji.
Pomimo tego, że cały tekst Wikipedii jest dostępny na wolnej licencji, pewien procent grafik i dźwięków w niektórych Wikipediach nie jest udostępniany w oparciu o wolne licencje. Przykładami są loga korporacji, próbki piosenek czy chronione prawem autorskim zdjęcia nowych wiadomości. Wszystkie "niewolne" materiały używane są zgodnie z amerykańskim prawem
dozwolonego użytku
(ang. fair use). Jednakże
Wikipedia polska
oraz m.in. niemiecka, portugalska i duńska zabraniają korzystania z materiałów, które nie są objęte wolnymi licencjami. W polskiej Wikipedii trwała debata czy nie pozwolić na umieszczanie grafik zgodnie z polskim prawem
dozwolonego użytku
, lecz po konsultacji z prawnikami okazało się to niemożliwe.
Zawartość Wikipedii była cytowana oraz kopiowana przez setki stron dzięki kopiom baz danych oraz używana na wykładach, w książkach i konferencjach. Treść Wikipedii wykorzystana była w sądzie amerykańskim[7] oraz na stronie internetowej
parlamentu Kanady
(na stronie o ustawie Civil Marriage Act w liście "więcej informacji" znajduje się link do artykułu w angielskiej Wikipedii, Same-sex marriage)[8]. Niektórzy użytkownicy Wikipedii, wikipedyści, tworzą ogólną listę takich użyć[9].
Prawo do udzielania licencji na użycie znaku towarowego Wikipedii na różnych towarach, na przykład książkach lub płytach
DVD
, ma formalnie tylko
Fundacja Wikimedia
[10], lecz Wikimedia Deutschland ma ograniczone prawo dysponowania tymi znakami na terenie
Niemiec
i planowane jest przekazanie takich praw także innym, lokalnym oddziałom Wikimedia.
Edytowanie
Edytorzy sprawdzają zmiany w artykułach poprzez porównywanie dwóch wersji danego artykułu. Różnice między tymi wersjami wyróżnione są kolorem czerwonym
Praktycznie wszyscy odwiedzający mogą edytować zawartość Wikipedii oraz tworzyć nowe artykuły, a ich zmiany są widoczne natychmiast po naciśnięciu przycisku Zapisz i zatwierdzeniu przez uprawnionego użytkownika – redaktora. Ostatni warunek wprowadzono w listopadzie 2008 roku, aby chronić czytelników przed skutkami działań wandali. Wikipedia zbudowana została na przekonaniu, że współpraca pomiędzy użytkownikami będzie prowadziła do stałej poprawy zawartości merytorycznej haseł, w sposób, w jaki udało się to osiągnąć w wielu projektach
otwartego oprogramowania
(ang. open-source). Niektórzy edytorzy Wikipedii opisali proces edycji artykułów jako "
ewolucyjny
proces
darwinizmu społecznego
"[11].
Wiele osób, wykorzystując możliwości edytowania Wikipedii, wprowadza do haseł nonsensowne zmiany lub usuwa z nich treść. Działania te nazywane są "wandalizmami". Ponieważ jednak każda edycja jest odnotowana w historii danego hasła, wszelkie próby jego niszczenia mogą być wykryte i usunięte. Model współpracy w czasie rzeczywistym pozwala edytorom na szybkie uzupełnianie istniejących tematów. Czasem jednak inne wizje na temat zawartości haseł prowadzą do tak zwanych "wojen edycyjnych", czyli stanu, w którym edytorzy zmieniają artykuły według własnych informacji, wycofując nawzajem swoje zmiany[12].
Strona "ostatnich zmian" pokazuje listę najnowszych edycji w polskiej Wikipedii. Ta strona służy użytkownikom usuwającym z haseł wandalizmy. Istnieje również kanał
IRC
, na którym można oglądać zmiany w artykułach "na żywo":
#pl.wikipedia @ irc.wikimedia.org
.
Hasła Wikipedii z założenia mogą być edytowane w każdej chwili. Możliwość edycji może być jednak czasowo zablokowana (lub ograniczona, na przykład do tylko zalogowanych użytkowników) ze względu na częste wandalizmy lub wojny edycyjne. Wikipedia nie deklaruje, że którekolwiek hasło jest "kompletne" lub "skończone", choć planowane jest stworzenie systemu tzw. wersji stabilnych[13]. Autorzy artykułów nie muszą mieć żadnych formalnych kwalifikacji w danej dziedzinie, aby edytować artykuły, ponadto są powiadamiani, że ich wkład może być "dowolnie edytowany i rozpowszechniany" przez każdego.
Aktywni edytorzy często tworzą własne "listy obserwowanych" haseł na interesujące ich tematy po to, by na bieżąco śledzić ich zmiany, wliczając w to uzupełnienia, dyskusje czy potencjalne wandalizmy. Także większość poprzednich wersji może być odczytana (i odtworzona), ponieważ zapisana jest w "historii edycji" danego hasła. Umożliwia to obejrzenie każdej wersji artykułu oraz ich porównywanie. Jedyne wyjątki to artykuły, które zostały usunięte. Edycje ich dotyczące są widoczne jedynie dla administratorów Wikipedii.
Edycje językowe
W styczniu 2010 r. Wikipedia miała 246 "aktywnych" edycji językowych (każda ponad 100 artykułów); w sumie wszystkich edycji jest 272[2]. Znaczna część haseł zredagowana jest w kilku największych edycjach językowych – co piąte hasło w Wikipedii zapisane jest w języku angielskim, a 2 na 3 hasła powstały w jednej z dwunastu najbardziej popularnych edycji językowych[2].
Każda edycja językowa działa w ramach bardzo szerokiej
autonomii
, ograniczonej fundamentalnymi i niepodlegającymi dyskusji zasadami, wspólnymi dla wszystkich wersji językowych, zwanymi "". Żadna z edycji językowych nie może być ograniczana hasłami z innej wersji językowej, a także żaden z artykułów o tym samym temacie nie musi - choć może być - tłumaczony z innych. Wszystkie edycje językowe muszą podporządkowywać się głównym zasadom, jak "neutralny punkt widzenia". Mniej fundamentalne normy przyjęte w różnych wersjach językowych Wikipedii mogą się różnić dość znacząco między sobą, lecz nie mogą one odbiegać od głównych założeń projektu. Łączność między artykułami i grafikami z różnych wersji językowych Wikipedii jest utrzymywana dzięki mechanizmowi specjalnych linków "", które umożliwiają szybkie przemieszczanie się z jednej wersji do drugiej. Oprócz tego istnieją też specjalne strony z . Grafiki na wolnych licencjach mogą być udostępniane poprzez wspólne dla wszystkich projektów Fundacji Wikimedia repozytorium mediów o nazwie
Wikimedia Commons
. Artykuły tłumaczone to jedynie niewielki odsetek ogólnej liczby artykułów w danej wersji językowej Wikipedii.
Liczba artykułów w Wikipediach
Poniżej znajduje się lista największych edycji językowych[14] posortowana według liczby artykułów (stan na 24 maja 2010). Liczba haseł z różnych powodów nie jest jednak prawidłowym wykładnikiem do porównywania edycji. W niektórych wersjach Wikipedii może być tak, że połowa artykułów to krótkie hasła stworzone przez
boty internetowe
[15]. Dodatkowo, wiele edycji z dużą liczbą artykułów ma stosunkowo małą liczbę użytkowników; Wikipedie: polska i włoska mają więcej artykułów niż hiszpańska, ale tworzy je mniejsza liczba stałych edytorów.
-
Anglojęzyczna
(3 301 760)
-
Niemiecka
(1 071 617)
-
Francuska
(951 391)
-
Polska
(702 528)
-
Włoska
(690 845)
-
Japońska
(678 191)
-
Niderlandzka
(603 731)
-
Hiszpańska
(600 446)
-
Portugalska
(581 883)
-
Rosyjska
(539 582)
-
Szwedzka
(357 149)
-
Chińska
(309 978)
-
Norweska
(260 061)
-
Katalońska
(243 790)
-
Fińska
(239 190)
-
Ukraińska
(208 455)
-
Czeska
(163 679)
-
Węgierska
(162 114)
-
Turecka
(144 716)
-
Rumuńska
(144 417)
-
Koreańska
(136 439)
-
Esperanto
(129 660)
-
Duńska
(129 310)
-
Arabska
(127 128)
-
Indonezyjska
(124 576)
-
Wietnamska
(121 744)
-
Volapük
(118 804)
-
Serbska
(114 765)
-
Słowacka
(114 625)
-
Litewska
(107 197)
-
Hebrajska
(104 614)
-
Bułgarska
(100 047)
Stan na: 24 maja 2010
Historia
Wikipedia powstała jako projekt uzupełniający dla
Nupedii
, darmowej encyklopedii internetowej, w której artykuły mogły być pisane przez każdego, ale miały być dokładnie sprawdzane i recenzowane przez grupę wybranych ekspertów, podobnie jak to się dzieje w przypadku edycji encyklopedii tradycyjnych (książkowych). Nupedia została założona 9 marca 2000 przez firmę
Bomis, Inc
, która prowadziła portal internetowy. Głównymi osobami w firmie byli:
Jimmy Wales
,
CEO
Bomisa i
Larry Sanger
,
redaktor naczelny
Nupedii, a następnie Wikipedii. Nupedia była opisywana przez Sangera jako różniąca się od reszty encyklopedii tym, że udostępniana jest na
wolnej dokumentacji
, nie ma ograniczeń co do wielkości artykułów oraz nie jest stronnicza[16]. Nupedia miała siedmiostopniowy proces recenzji przez wykwalifikowanych ekspertów danej dziedziny, lecz później okazało się, że jest to zbyt wolny proces potwierdzania wiarygodności artykułów. Koszty początkowo pokrywane przez Bomis, miały się zwrócić poprzez sprzedaż miejsca na reklamy[16]. Na początku Nupedia funkcjonowała w oparciu o własną licencję o nazwie Nupedia Open Content License, później przeszła na licencję
GNU FDL
na życzenie
Richarda Stallmana
.
10 stycznia 2001 Larry Sanger na
liście dyskusyjnej
Nupedii zaproponował zbudowanie obok Nupedii projektu opartego na oprogramowaniu wiki. Pod tematem "Zróbmy sobie wiki", napisał:
|
Nie, nie jest to propozycja nieprzemyślana. Jest to idea dodania małej funkcji do Nupedii. Jimmy Wales myśli, że wiele osób może być nieprzychylnych tej idei, ale ja tak nie uważam. (…) Co do użycia przez Nupedię wiki: jest to OSTATECZNY "otwarty" i prosty format tworzenia zawartości. Okazyjnie odeszliśmy od pierwotnych założeń na rzecz prostszych rozwiązań, które mogą stać się zarówno zamiennikiem, jak i uzupełnieniem Nupedii. Jak dla mnie moduł wiki może zostać wdrożony natychmiast, gdyż wymaga bardzo małego utrzymania i ogólnie jest niegroźny. Jest to również potencjalne wielkie źródło informacji [17]. |
Wales i Sanger przypisują pomysł użycia wiki
Wardowi Cunninghamowi
i jego WikiWikiWeb lub
Portland Pattern Repository
. Wales wspomniał, że usłyszał o tym pomyśle od Jeremy'ego Rosenfelda, pracownika Bomis, który pokazał mu tę samą wiki[18], ale było to po tym, jak Sanger usłyszał o jej istnieniu od Bena Kovitza, znającego wiki[19], który zaproponował Walesowi stworzenie wiki dla Nupedii. Na podobnym pomyśle wolnego dostępu, nie opartym jednak na wiki, istniał projekt
GNUPedia
. Projekt jednak przestał być aktywny, a jego autor,
Richard Stallman
, użyczył swojego wsparcia dla Wikipedii[20].
Wikipedia formalnie została założona 15 stycznia 2001 jako jedna anglojęzyczna edycja pod adresem
http://www.wikipedia.com
, a jej start został ogłoszony przez Sangera na liście dyskusyjnej Nupedii[21]. Początkowo stanowiła dodatek do Nupedii, w którym wszyscy mogli pisać artykuły, a wybrane po recenzji artykuły trafiały do Nupedii. Wikipedia stała się samodzielnym przedsięwzięciem po tym, jak uczestnicy projektu Nupedii odrzucili taki model tworzenia artykułów[19]. Jej zasada "neutralnego punktu widzenia" została skodyfikowana w pierwszych miesiącach istnienia i była podobna do nupediowskiej zasady "niestronniczości". Z czasem do Wikipedii przenieśli się początkowi edytorzy Nupedii. Do końca pierwszego roku istnienia Wikipedia urosła do około 20 000 artykułów w 18 edycjach językowych. Pod koniec roku 2002 roku miała już 26 edycji językowych, 46 pod koniec 2003 i 161 pod koniec 2004. Nupedia i Wikipedia istniały równocześnie do 2003 roku, gdy wyłączono na zawsze serwery Nupedii, a jej zawartość została przeniesiona do Wikipedii.
Polska Wikipedia
została założona 26 września 2001 roku przez lekarza internistę
Krzysztofa Jasiutowicza
oraz fizyka
Pawła Jochyma
[22]. Początkowo, jako samodzielny projekt
PWES
, umieszczona była pod adresem
wiki.rozeta.com.pl
. 12 stycznia 2002, zgodnie z sugestią twórców wersji angielskiej, została przyłączona do przedsięwzięcia międzynarodowego i przeniosła się na
http://pl.wikipedia.com
. Od 22 listopada 2002 na
http://pl.wikipedia.org
. 23 listopada 2002 polską Wikipedię umieszczono na
serwerze
z nową wersją
oprogramowania
(z
Perla
na
PHP
).
Angielska edycja Wikipedii 30 marca 2001, dwa i pół miesiąca po jej założeniu
Obawiający się reklamowania i braku kontroli w anglocentrycznej Wikipedii, uczestnicy projektu
hiszpańskiej Wikipedii
stworzyli fork Wikipedii, Enciclopedia Libre w lutym 2002. Później w tym samym roku Wales ogłosił, że Wikipedia nie będzie wyświetlała reklam, a projekt został przeniesiony pod adres wikipedia.org. Później powstało wiele wiki, które zostały zapoczątkowane przez przeniesienie wszystkich lub części zawartości Wikipedii, z powodów niezgodności ich poglądów z zasadami Wikipedii. Przykładem może być Wikinfo, które porzuciło zasadę "neutralnego punktu widzenia" na rzecz "sympatyzującego punktu widzenia".
20 czerwca 2003 roku założyciele Wikipedii i Nupedii postanowili powołać do życia
Fundację Wikimedia
[23]. Wikipedia i jej siostrzane projekty funkcjonują pod szyldem tej
organizacji non-profit
.
17 września 2004 Fundacja Wikimedia złożyła wniosek do amerykańskiego urzędu patentowego, aby zarejestrować słowo Wikipedia oraz jej
logo
jako
znaki towarowe
. Znak został zarejestrowany w USA 10 stycznia 2005. Ochrona znaku towarowego przyznana została 16 grudnia 2004 w
Japonii
oraz 20 stycznia 2005 w części krajów
Unii Europejskiej
. Dozwolony zakres użycia znaku, to: "rozprowadzanie
informacji
w zakresie wiedzy encyklopedycznej poprzez
Internet
".
W 2006
tygodnik Time
nazwał Wikipedię "kosmicznym kompendium" internetowej encyklopedii i uznał za wzorową
społeczność internetową
(wspólnie z
MySpace
oraz
YouTube
) nadając tytuł "Człowieka Roku 2006"[24].
Stopień rozwoju Wikipedii można śledzić analizując wzrost liczby artykułów. W pierwszych dwóch latach istnienia zawartość Wikipedii zwiększała się w tempie kilkuset artykułów na dobę. W 2004 r. dzienna liczba tworzonych artykułów po raz pierwszy przekroczyła 1 000, a w szczycie ich liczba dochodziła do 3 000 licząc wszystkie edycje językowe. 22 stycznia 2003 angielska Wikipedia przekroczyła 100 000 artykułów. 20 września 2004 powstało milionowe hasło Wikipedii licząc wszystkie edycje istniejące w tamtym czasie[25], a 18 marca 2005 powstało 500 000 hasło edycji angielskiej. Niecały rok później 1 marca 2006 angielska Wikipedia miała już milion artykułów[26]. Milionowe konto użytkownika zostało założone dwa dni wcześniej[27]. 17 sierpnia 2009 w anglojęzycznej Wikipedii powstało trzymilionowe hasło[28].
Oprogramowanie i sprzęt
Wikipedia wysyła ponad 50 000 odpowiedzi na żądania wyświetlenia stron na sekundę. By obsłużyć taki ruch, zainstalowano ponad 344 serwerów
[29].
Wikipedia działa w oparciu o
Wolne Oprogramowanie
MediaWiki
, które technicznie jest aplikacją
PHP
współpracującą z
MySQL
. Ruch i zapisywanie zmian Wikipedii jest obsługiwane przez kilkaset serwerów, znajdujących się na
Florydzie
i w czterech innych miejscach na świecie. Aktualna wersja MediaWiki jest nazywana jej "Fazą III". Początkowo Wikipedia działała w oparciu o aplikację
CGI
UseModWiki
autorstwa
Clifforda Adamsa
. Ta wersja oprogramowania nazywana jest obecnie "Fazą I". Wersja ta wymagała użycia systemu
CamelCase
dla linków, później możliwe stało się użycie podwójnych nawiasów. W styczniu 2002 Wikipedia zaczęła działać na silniku PHP z bazą danych MySQL. To oprogramowanie (Faza II) napisane zostało specjalnie dla projektu Wikipedia przez Magnusa Manske. W odpowiedzi na wzrost zapotrzebowania oprogramowanie przeszło kilka serii modyfikacji, aby poprawić jego działanie. Ostatecznie zostało napisane od nowa, tym razem przez Lee Daniela Crockera. Wprowadzone do użytku w lipcu 2002 oprogramowanie Fazy III nazwane zostało
MediaWiki
. Oparte zostało na licencji
GNU General Public License
i wykorzystane we wszystkich projektach Fundacji Wikimedia.
Fotografia części serwerów Fundacji Wikimedia
Wikipedia była obsługiwana przez jeden serwer do 2003, gdy instalacja serwerów została rozbudowana do
architektury wielowarstwowej
. W styczniu 2005 projekt uruchomiony był na 39 serwerach dedykowanych, znajdujących się na Florydzie. Ta konfiguracja zawierała jeden główny serwer bazy MySQL, kilka serwerów zależnych, 21 serwerów sieci Web z serwerem
Apache
oraz siedem serwerów cache
Squid
. We wrześniu 2005 liczba serwerów wzrosła do około 100. Są one zgromadzone w czterech miejscach na świecie.
Żądania wyświetlenia stron są wykonywane najpierw przez serwery pamięci podręcznej
Squid
. Żądania, które nie mogą zostać przez nie wykonane wysyłane są do dwóch serwerów z oprogramowaniem Perlbal, które wysyłają żądanie do serwera Apache o zapytanie do bazy danych o dany artykuł. Serwery sieci Web wysyłają strony na żądanie dla wszystkich edycji językowych Wikipedii. Aby jeszcze bardziej przyspieszyć wyświetlanie stron, strony wyświetlane przez anonimowych użytkowników zapisywane są w plikach pamięci podręcznej, aby nie było potrzeby ciągłego generowania danej strony. Fundacja Wikimedia rozpoczęła budowanie globalnej sieci serwerów pamięci podręcznej. Trzy takie serwery znajdują się we
Francji
oraz jeden w
Holandii
i jeden w
Korei Południowej
. Dzięki temu ładowanie stron Wikipedii nie przekracza zwykle 15 sekund. Aktualny status Wikipedii jest raportowany przez użytkowników na stronie
Wikipedia's Status
(do września 2007 funkcjonowała też strona "Wikipedia Status" w serwisie "OpenFacts, the Open Source Knowledge Database"[30]).
Fundusze
Wikipedia utrzymywana jest z pieniędzy gromadzonych przez Fundację Wikimedia. Na początku istnienia Wikipedii, zanim powstała Fundacja, ważną rolę w zakresie finansowania i udostępniania własnej infrastruktury odegrała firma
Bomis
.
Inne encyklopedie internetowe
Pomimo tego, że istnieją (bądź istniały) inne
projekty internetowych encyklopedii
, żaden z nich nie osiągnął wielkości i popularności Wikipedii. Wiele encyklopedii internetowych, na przykład Stanford Encyclopedia of Philosophy, h2g2, Everything2 i nie istniejąca już
Nupedia
różnią się od Wikipedii tym, że ich mechanizm wymusza pisanie artykułów przez jedną osobę, a później recenzowanie przez rady redakcyjne. W projektach, takich jak: Wikipedia, Susning.nu, Enciclopedia Libre,
WikiZnanie
artykuły mogą być pisane przez wielu autorów, a wynik ich pracy jest widoczny od razu, bez czekania na formalny proces recenzji artykułów. Wikipedia stała się największą encyklopedyczną wiki zarówno według liczby artykułów, jak i zawartych w nich wyrazów. W przeciwieństwie do większości encyklopedii jej treść udostępniana jest na
wolnej licencji
.
Projekty siostrzane
Pierwszym siostrzanym projektem Wikipedii był "In Memoriam: September 11 Wiki", który został stworzony w październiku 2002 w celu uszczegółowienia haseł na temat
zamachu na World Trade Center
[31]. 12 grudnia 2002 r. uruchomiony został projekt słownika –
Wikisłownik
. Od 10 lipca 2003 r. tworzona jest kolekcja cytatów –
Wikicytaty
oraz zbiór dostępnych za darmo poradników, podręczników i innych opracowań edukacyjnych (
Wikibooks
). 24 listopada 2003 stworzona została wolna baza tekstów źródłowych –
Wikiźródła
. 7 września 2004 r. powstało
Wikimedia Commons
–
repozytorium
ilustracji, zdjęć i plików multimedialnych dla wszystkich wersji językowych Wikipedii i projektów Fundacji Wikimedia. 13 września 2004 r. zaczęło się tworzenie
Wikispecies
– bazy danych o organizmach żywych. Od 3 grudnia 2004 działa
Wikinews
będący serwisem informacyjnym obywatelskiego
dziennikarstwa
. Najmłodszym projektem siostrzanym jest
Wikiversity
wyodrębniony 15 sierpnia 2006 r. z Wikibooks dla tworzenia, gromadzenia i używania wolnych materiałów do nauki i ćwiczeń oraz prowadzenia projektów dydaktycznych.
Przypisy
- ↑ Po wprowadzeniu haseł zmiany wprowadzone przez użytkowników niezalogowanych i początkujących są widoczne w "wersji roboczej" hasła, do czasu ich akceptacji przez użytkownika z uprawnieniami . Po zaakceptowaniu zmian są one widoczne dla każdego.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "
List of Wikipedias
(
ang.
).
Meta-Wiki
. [dostęp 8 stycznia 2010].
- ↑
Statystyki Wikipedii. Wizyty dziennie
. [dostęp 1 stycznia 2006].
- ↑ Danny Sullivan:
Wikipedia Enters Top Ten Most Visited Sites
(
ang.
). [dostęp 25 kwietnia 2008].
- ↑
Alexa
:
Company Info for wikipedia.org
. [dostęp 25 kwietnia 2008].
- ↑
Jimmy Wales
:
Wikipedia is an encyclopedia
. [dostęp 8 marca 2005].
- ↑
Bourgeois et al v. Peters et al.
- ↑ "
C-38
", LEGISINFO (28 marca 2005)
- ↑
- ↑ Vipin Nair:
Growing on volunteer power
. Business Line, 5 grudnia 2005.
- ↑ "
Wikipedia sociology
",
Meta-Wiki
, 23:30 24 marca 2005 (
ang.
)
- ↑ "", Wikipedia (26 marca 2005)
- ↑
- ↑ Lista obejmuje wersje, które mają ponad 100 tysięcy artykułów.
- ↑ "
Complete list of language Wikipedias available
",
Meta-Wiki
, 2 marca 2008 (
ang.
)
- ↑ 16,0 16,1
Larry Sanger
, "
Q & A about Nupedia
",
Nupedia
, marzec 2000
- ↑
Larry Sanger
:
Let's make a wiki
. Internet Archive, 10 stycznia 2001.
- ↑
Jimmy Wales
, "
Re: Sanger's memoirs
", 20 kwietnia 2005, <wikipedia-l@wikipedia.org>
- ↑ 19,0 19,1
Larry Sanger
: .
Slashdot
, 18 kwietnia 2005.
- ↑
Richard Stallman
:
The Free Encyclopedia Project
.
Free Software Foundation
, 1999.
- ↑
Larry Sanger
:
Wikipedia is up!
. Internet Archive, 17 stycznia 2001.
- ↑ Obaj założyciele otrzymali nagrodę
Internetowy Obywatel Roku 2004
przyznawaną przez Stowarzyszenie Internet Obywatelski.
- ↑ Jimmy Wales: "
Announcing Wikimedia Foundation
", 20 czerwca 2003, <wikipedia-l@wikipedia.org>
- ↑
Człowiekiem roku 2006 jesteś Ty (RMF.FM)
- ↑ "
Wikipedia Reaches One Million Articles
",
Wikimedia Foundation
, 20 października 2004
- ↑ "",
Wikimedia Foundation
, 2 marca 2006
- ↑ Ta liczba to ogólna liczba użytkowników, również tych zablokowanych, pacynek, kont nieużywanych, itp. Liczba używanych kont jest zdecydowanie niższa.
- ↑ Krzysztof Sokołowski: (
pol.
). Heise Online, 2009. [dostęp 2009-09-04].
- ↑
- ↑
Wikipedia Status
(
ang.
). OpenFacts. [dostęp 2009-09-23].
- ↑ Strona "In Memoriam: September 11". W 2006 r. projekt ten został przeniesiony z serwerów Wikimedia na serwery
Wikii
i nie jest uważany za "siostrzany projekt". "
Propozycje zamknięcia projektów
" (
ang.
), strona projektu
Wikimedia Meta-Wiki
, zawiera dyskusję na ten temat.
Zobacz też
Linki zewnętrzne