Dymitr Samozwaniec I przysięga Zygmuntowi III Wazie wprowadzenie katolicyzmu w Rosji
Obrona Ławry Troicko-Siergijewskiej przed wojskami polskimi
Stanisław Żółkiewski przedstawia carów Szujskich na sejmie warszawskim 1611, obraz
Jana Matejki
Dymitriady – nazwa interwencji zbrojnych części polskiej
magnaterii
w wewnętrzne sprawy
Carstwa Rosyjskiego
w czasie
wielkiej smuty
w latach
1604
-
1610
, w celu osadzenia na tronie moskiewskim pretendentów podających się za syna
Iwana Groźnego
. Dymitriady były jedną z przyczyn wybuchu
wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618
.
I Dymitriada
Prowadzona była w latach
1604
-
1606
z inicjatywy kresowych magnatów polskich. Idea zbrojnej interwencji mającej na celu osadzenie na tronie carskim własnego kandydata zrodziła się w roku
1603
kiedy to w dobrach Adama Wiśniowieckiago pojawił się człowiek podający się za cudownie ocalonego
carewicza Dymitra
, syna
Iwana IV Groźnego
. Carewicz Dymitr zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w roku
1591
w Ugliczu, prawdopodobnie zamordowany z inicjatywy doradcy
Fiodora I
, jednego z braci Dymitra, który po jego śmierci w
1598
przejął władzę w Rosji. Druga wersja dotycząca śmierci młodego carewicza mówi o tym, że (chorujący na padaczkę) chłopczyk podczas zabawy "mieczykiem" (lub "nożykiem") dostał ataku padaczki podczas którego przeciął sobie tętnicę szyjną[1]. Człowiekiem, który pojawił się w Polsce w
1603
był moskiewski mnich
Grzegorz Otriepiew
. Nikt nie wierzył w jego rewelacje, jednak magnaci uznali, że jego obecność jest doskonałą okazją do przejęcia władzy w targanej konfliktami Rosji.
Wojewoda sandomierski
Jerzy Mniszech
w zamian za poślubienie przez Dymitra Samozwańca swej córki
Maryny Mniszchówny
zgodził się poprzeć wyprawę na Rosję.
Sejm
w
1605
opowiedział się jednogłośnie przeciwko oficjalnemu angażowaniu sił
Rzeczypospolitej
w tę wyprawę.
Hetman wielki koronny
Jan Zamoyski
nazwał projekt osadzenia Mniszchówny jako carowej za godny komedii
Plauta
lub
Terencjusza
. Również król
Zygmunt III Waza
przychylając się do opinii większości nie poparł jawnie tego przedsięwzięcia, pozwolił jednak w tajemnicy stworzyć zaciężną armię
kozaków
mającą pomóc w obaleniu
Borysa Godunowa
.
I Dymitriada ruszyła w sierpniu
1604
. Nadworne poczty polskich magnatów, wspierane przez rzesze drobnej szlachty, szukającej łatwego zysku wyruszyły w stronę
Czernihowszczyzny
. Na ich czele stanęli Jerzy Mniszech,
Roman Rożyński
,
Konstanty Wiśniowiecki
i
Mikołaj Struś
.
31 stycznia
1605
wojska Dymitra, uszczuplone odejściem większości posiłkujących go oddziałów polskich zostały rozbite przez wojska carskie w bitwie pod Dobryniczmi nieopodal Siewska.
23 kwietnia
umarł jednak car
Borys Godunow
. Ludność rosyjska masowo przechodziła na stronę Dymitra. W zaistniałej sytuacji
28 maja
1605
bojarzy
złożyli z tronu nowego cara
Fiodora Godunowa
, który niewiele później został zamordowany.
30 czerwca
1605
Dymitr Samozwaniec I
triumfalnie wkroczył do
Moskwy
, i
31 lipca
1605
został koronowany na cara.
17 maja
1606
poślubił oficjalnie Marynę Mniszchównę.
Otoczywszy się grupą polskich doradców ściągnął na siebie niechęć
bojarstwa
rosyjskiego, które inspirowane przez Szujskich w maju
1606
wywołało bunt.
17 maja
1606
Dymitr Samozwaniec I został zamordowany, wraz z nim 500 Polaków, którzy przybyli na jego wesele z Maryną Mniszchówną. Pozostawionych przy życiu Polaków internowano jako zakładników w różnych stronach państwa rosyjskiego.
29 maja
Duma bojarska
obwołała carem
Wasyla Szujskiego
, koronownego
1 czerwca
. Ten musiał radzić sobie z powstaniami wywoływanymi w
1606
i
1607
przez niezadowolone chłopstwo, którego pozycja została odbudowana podczas krótkich rządów Dymitra Samozwańca I. Na
Siewierszczyźnie
wybuchło
powstanie Bołotnikowa
.
II Dymitriada
Prowadzona była w latach
1608
-
1613
i związana była z pojawieniem się na kresach Rzeczypospolitej
Dymitra Samozwańca II
. Zyskał on poparcie wielu byłych
rokoszan Zebrzydowskiego
, w tym
lisowczyków
Aleksandra Lisowskiego
. W sierpniu
1607
zebrał 3000 żołnierzy w
Starodubie
, na czele których wkroczył w granice Rosji. Wojska Dymitra pobiły wojska carskie dowodzone przez brata cara
Dymitra Szujskiego
w dwudniowej bitwie pod Bołchowem (
10
-
11 maja
1608
) i
24 czerwca
podeszły pod Moskwę. Rozpoczęły blokadę rosyjskiej stolicy, rozłożywszy obóz w miejscowości
Tuszyno
(Dymitra Samozwańca II nazywano stąd złodziejem z Tuszyno- jęz. ros. тушинский вор).
27 lipca
posłowie polscy zawarli z Wasylem Szujskim rozejm na 4 lata, w myśl jego postanowień mieli być uwolnieni polscy zakładnicy z
1606
. Ci eskortowani do granic polskich, zostali jednak odbici przez wojska Dymitra. Wśród nich była Maryna Mniszchówna, która bez większych oporów uznała za swojego zmarłego męża pierwszy raz na oczy oglądanego Dymitra Samozwańca II. Latem
1608
do obozu w Tuszynie dotarły kilkutysięczne polskie posiłki. Dymitr zgromadził tam ok. 18 000 piechoty i 2 000 jazdy, zasilanej przez
kozaków zaporoskich
i
kozaków dońskich
. Jednocześnie od wiosny
1607
operowało już w okolicach Moskwy 10. tysięczne zgrupowanie wojsk polsko-litewskich
starosty
uświackiego
Jana Piotra Sapiehy
, który za zgodą Zygmunta III miał czuwać, by rozwój sytuacji w państwie rosyjskim nie obrócił się przeciwko
Rzeczypospolitej
. W październiku wojska te rozpoczęły oblężenie
Ławry Troicko-Siergijewskiej
w
Siergijew Posad
, jednego z najważniejszych ośrodków
prawosławia
w państwie moskiewskim. Po ponad rocznym oblężeniu wojska polskie zmuszone zostały do zwinięcia oblężenia przez wojska Michaiła Skopina-Szujskiego.
Zobacz też
Wojna polsko-rosyjska 1609-1618
Chronologia militarna Dymitriad
- I Dymitriada 1604-1606
- bitwa pod Nowogrodem Siewierskim 1604
- bitwa pod Dobryniczami 1605
- Powstanie Bołotnikowa 1606
- II Dymitriada 1607-1608
- bitwa pod Kozielskiem 1607
- bitwa pod Bołchowem 1608
- bitwa nad Chodynką 1608
- bitwa pod Zarajskiem 1608
- bitwa przy Niedźwiedzim Brodzie 1608
- bitwa pod Rachmancewem 1608
- ↑ Andrzej Andrusiewicz, Wielkiej Smuty
Bibliografia
- Andrzej Andrusiewicz, Dzieje Dymitriad 1602- 1614, t. I, II,
Warszawa
1990
- Andrzej Andrusiewicz, Dzieje Wielkiej Smuty,
-
Wojciech Polak
, O Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607-1612
Toruń
1995
-
Henryk Wisner
, Król i car. Rzeczpospolita i Moskwa w XVI i XVII.,
Warszawa
1995
- Andrzej Grzegorz Przepiórka, Od Staroduba do Moskwy. Działania wojsk Dymitra II Samozwańca w latach 1607-1608, Zabrze 2007.
-
Stanisław Żółkiewski
, Początek i progres Wojny Moskiewskiej, wyd. Ossolineum, ISBN: 83-04-04657-1
- Samuel Maskiewicz, Dyjariusz roku 1594
- Moskwa w rękach Polaków. Pamiętniki dowódców i oficerów garnizonu w Moskwie. wybór i opracowanie Marek Kubala i Tomasz Ściężor. Kraków: Platan, 2005. .