Bajka
BajkaStrona tytułowa drugiego tomu Fables choisies La Fontaine'a, wyd. 1692 Bajka – krótki utwór literacki, zawierający
morał
(pouczenie), może być wierszowany i żartobliwy. Morał może znajdować się na początku lub na końcu utworu albo wynikać z jego treści. Istotną cechą bajki jest
alegoryczność
. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta i przedmioty, które uosabiają typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska[1]. Gatunek powstał w
starożytnej Grecji
– motywy zwierzęce pojawiały się tam już w VIII/VII w. p.n.e. w twórczości
Hezjoda
i Stesichora[2]. Jednak powstanie i rozwój gatunku wiąże się przede wszystkim z żyjącym w VI w. p.n.e. niewolnikiem
Ezopem
, który miał skomponować zbiór pisanych prozą bajek zwierzęcych[3]. W V w. p.n.e. pojawiło się określenie "bajki ezopowe", obejmujące zarówno zbiór bajek pisanych przez Ezopa, jak i utwory autorów wcześniejszych i późniejszych[2]. W starożytności powstawały także zbiory bajek
Babriosa
,
Fedrusa
i Avianusa. Popularny był też anonimowy zbiór 98 bajek, nazywany bajkami Romulusa[2]. Bajki były też włączane do utworów m.in.
Enniusza
i
Horacego
. W średniowieczu tworzono początkowo łacińskie przeróbki bajek starożytnych; w językach narodowych pisano bajki dopiero od XII wieku (we Francji pojawił się wtedy przekład bajek
Marie de France
). Popularność bajki wzrosła w okresie renesansu, tworzyli wtedy m.in. Rimicjusz,
Erazm z Rotterdamu
[4]. W czasach późniejszych bajki pisali m.in.
Jean de La Fontaine
,
Gotthold Ephraim Lessing
oraz
Iwan Kryłow
[1]. W Polsce pierwsze bajki pojawiały się jako część większych utworów: kazań, kronik i listów. Pierwszy większy zbiór bajek zamieścił
Biernat z Lublina
w
Żywocie Ezopa Fryga
[4]. Bajki pisywali później:
Bartłomiej Paprocki
, Krzysztof Niemirycz,
Franciszek Dionizy Kniaźnin
,
Julian Ursyn Niemcewicz
,
Ignacy Krasicki
,
Adam Mickiewicz
,
Aleksander Fredro
oraz
Stanisław Jachowicz
[5]. Rozróżnia się dwa rodzaje bajek: bajki narracyjne i bajki epigramatyczne. Bajka narracyjna jest zbliżona do
noweli
, posiada krótką, łatwą do przyswojenia
fabułę
. Starożytnym twórcą bajek narracyjnych jest np.
Babrios
, nowożytnym
La Fontaine
. Bajka epigramatyczna jest natomiast zbliżona do
epigramatu
, krótsza, pozbawiona fabuły i wszelkich cech epickich. Teoretyczne uzasadnienie dał bajce epigramatycznej
Gotthold Ephraim Lessing
, nawiązując do starożytnej tradycji
Fedrusa
[1]. Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 55. .
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Hanna Dziechcińska Bajka. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 76. .
- ↑ Zbigniew Goliński Bajka. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Teresa Kostkiewiczowa (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 22. .
- ↑ 4,0 4,1 Hanna Dziechcińska Bajka. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 77. .
- ↑ Józef Bachórz Bajka. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku. Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, ss. 66–68. .
Bibliografia- Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000. .
- Hanna Dziechcińska Bajka. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. .
- Zbigniew Goliński Bajka. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Teresa Kostkiewiczowa (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. .
- Józef Bachórz Bajka. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku. Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. .
Inne hasła zawierające informacje o "Bajka":
Boris Blacher
premiera radiowa, 1947 premiera sceniczna)Die Nachtschwalbe, (Nocna jaskółka) Nokturn dramatyczny (1948)Preußisches Märchen. (Bajka pruska) Ballet-Opera (1949)Abstrakte Oper Nr. 1 (Opera abstrakcyjna) (1953/57)Rosamunde Floris. Opera ...
Stanisław Moniuszko
Mickiewicza) ok. 1852Sonety krymskie (tekst - wybrane 8 sonetów Adama Mickiewicza) 1867MszeUwertury koncertowe:BajkaKainUwertura wojennaPieśni:Ojcze z niebios, Boże PanieDziad i babaPieśń wieczornaZnaszli ten kraj (2 ...
Bajkał
Jezioro BajkałMapa Jeziora BajkałMapa Jeziora Bajkał
Państwo
Rosja
Powierzchnia
31 500
km²
Wymiary663 × 79Głębokość• średnia• maksymalna730
m
1642 (1637 - ...
Adam Mickiewicz
...
Rosyjska kolonizacja Azji
Carstwo Rosyjskie
(
1547
-
1721
) i
Imperium Rosyjskie
(
1721
-
1917
).Spis treści1 Syberia i Daleki Wschód1.1 Bajkał, Irkuck2 Azja Środkowa3 Kaukaz4 Zobacz też Syberia i Daleki WschódKozacy pod ...
Prace i dni
sprzeczność pomiędzy próżniaczą i źle rządzącą
arystokracją
a uciskanym
ludem
. Obrazuje to Bajka o jastrzębiu i słowiku. W dziele Hezjoda zawarte są inne ideały ...
Bajka
Strona tytułowa drugiego tomu Fables choisies La Fontaine'a, wyd. 1692Bajka – krótki utwór literacki, zawierający
morał
(pouczenie), może być wierszowany i ...
Alegoria
...
Aleksander Fredro
...
Literatura dla dzieci i młodzieży
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Bajka":
Jak pisać o miłości? (plansza 15)
...
Bajka też prawdę Ci powie (plansza 18)
...
Bajka też prawdę Ci powie (plansza 9)
...
|