Siewierz –
miasto
w
Zagłębiu Dąbrowskim
, w
woj. śląskim
, w
powiecie będzińskim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Siewierz
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. katowickiego
.
Leży na
Garbie Tarnogórskim
nad rzeką
Czarną Przemszą
.
Według danych z
31 grudnia
2004
miasto miało 5560 mieszkańców.
Historia
Ruiny zamku biskupów krakowskich
Już w
XII
wieku Siewierz był osadą targową, a od początku XIII w. siedzibą
kasztelanii
. Początkowo ośrodek grodowy znajdował się na południowy zachód od dzisiejszego miasta i zlokalizowany był wokół
romańskiego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela
. Prawdopodobnie po najazdach mongolskich został przeniesiony w miejsce łatwiejsze do obrony. W
1276
Siewierz uzyskał prawa miejskie. Wytyczono wówczas Rynek będący do dziś głównym centrum miasta. W
XIV
wieku książęta bytomscy wznieśli lub zainicjowali budowę murowanego zamku. (patrz:
zamek biskupi w Siewierzu
)
26 lutego
1289
doszło pod miastem do
krwawej bitwy
między wojskami sprzymierzonych z
Henrykiem IV Probusem
książąt śląskich a koalicją
Władysława Łokietka
, wówczas księcia kujawskiego, i książąt mazowieckich. Wcześniejsze wtargnięcie wojsk Probusa na teren księstwa bytomskiego, w granicach którego leżała wówczas kasztelania siewierska, spowodowało złożenie przez zagrożonego
Kazimierza
hołdu lennego królowi Czech,
Wacławowi II
. Był to pierwszy z czeskich hołdów lennych na
Śląsku
.
30 grudnia
1443
biskup krakowski,
Zbigniew Oleśnicki
wykupił księstwo siewierskie wraz z zamkiem od zadłużonego księcia cieszyńskiego,
Wacława I
. Miasto stało się stolicą świeckiego księstwa feudalnego, rządzonego przez biskupów krakowskich (patrz:
księstwo siewierskie
). Od
1484
biskup krakowski
Jan Rzeszowski
zaczął używać tytułu księcia siewierskiego (Dominus et Princeps Ducatus Severiensis)[2].
Kościół św. Barbary i Walentego
Izba Tradycji i Kultury Dawnej w Siewierzu
W XVI w. biskupi rozbudowali gotycki zamek dążąc do przekształcenia go w renesansową rezydencję.
W czasie
potopu szwedzkiego
księstwo nominalnie pozostawało neutralne, jednak na zamku przebywały oddziały hetmana
Stefana Czarnieckiego
, co skłoniło Szwedów do jego zajęcia. Wojska szwedzkie obłożyły też Siewierz kontrybucją w naturze - trzykrotnie większą niż pozostałe miasta Księstwa Siewierskiego[3].
W
1790
Sejm Wielki
zlikwidował Księstwo Siewierskie wcielając je do Rzeczypospolitej. W tym samym roku książę – biskup Feliks Paweł Turski opuścił oficjalnie zamek w Siewierzu. W następstwie
III rozbioru Polski
(1795) Siewierz wszedł w skład pruskiego
Nowego Śląska
. W
1807
Napoleon Bonaparte
restytuował księstwo siewierskie i oddał je swemu marszałkowi
Jean Lannes
, księciu Montebello. Po
kongresie wiedeńskim
Siewierz znalazł się w granicach
Królestwa Kongresowego
. W
1870
Siewierz utracił prawa miejskie, aby odzyskać je w
1962
. Wcześniej przez 4 lata posiadał status osiedla. 4 września 1939 r. niemiecki
Freikorps
zamordował w Siewierzu 10 Polaków. W
1943
do obozu zagłady w
Auschwitz-Birkenau
wywieziona została cała ludność żydowska (w
1939
229 osób).
Dzisiaj stanowi ośrodek turystyczny, leżący w zapleczu aglomeracji górnośląskiej. Zachowane zabytki to barokowe kościoły datowane od
XVI
do
XVIII
wieku, a zwłaszcza ruiny gotyckiego zamku książąt śląskich, a następnie biskupów krakowskich – książąt siewierskich powstałego od
XIV
do
XVI
. Pod miastem zachował się romański
Kościół św. Jana Chrzciciela w Siewierzu
z I poł.
XII
wieku (według Jana Długosza datowany na 1144 r.). Ruch wypoczynkowy obsługuje także
zbiornik Przeczyce
, zalew powstały w wyniku spiętrzenia wód Czarnej Przemszy. Od lutego 2005 r. funkcjonuje Izba Tradycji i Kultury Dawnej obejmująca ekspozycje dawnego rzemiosła, rzeźby i rękodzieła artystycznego oraz tematykę historyczną związaną z dziejami księstwa siewierskiego i jego zabytków (w tym zamku).
Tranzyt
Drogowy
Przez Siewierz biegnie
Droga krajowa nr 1
oraz trasa
E75
i
Droga krajowa nr 78
. Ponieważ skrzyżowanie tych dwóch dróg znajduje się w centrum miasta i jest ono jednopoziomowe, ze światłami drogowymi, powoduje to bardzo często korki na obydwóch trasach. Szansą dla miasta jest budowa
autostrady A1
na odcinku
Częstochowa
-
Pyrzowice
oraz budowa południowej obwodnicy Siewierza wzdłuż trasy DK78.
Oprócz tego kilka kilometrów na południe od Siewierza biegnie
droga ekspresowa S1
.
Lotniczy
Siewierz ma połączenia z
lotniskiem w Pyrzowicach
(przez S1 i DK78).
Ludzie związani z miastem
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne