Zaćmienie Słońca
Zaćmienie SłońcaZaćmienie Słońca powstaje, gdy
Księżyc
znajdzie się pomiędzy
Słońcem
a
Ziemią
i tym samym przesłoni światło słoneczne. Rodzaje zaćmień Słońca- zaćmienie częściowe – występuje, gdy obserwator nie znajduje się wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu.
- zaćmienie całkowite – występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się
korona słoneczna
. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony słonecznej. Na kilka chwil przed całkowitym przesłonięciem Słońca przez Księżyc powstaje przepiękne zjawisko nazywane poetycko "
pierścień z diamentem
".
- zaćmienie obrączkowe – zwane również zaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu
apogeum
swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi.
- zaćmienie hybrydowe – zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5% wszystkich zaćmień jest hybrydowych.
W przypadku zaćmienia centralnego (całkowite, obrączkowe lub hybrydowe) obserwator nie znajdujący się w centrum, czyli nie w cieniu, ale w półcieniu obserwuje jedynie zaćmienie częściowe. częściowe | całkowite | obrączkowe | hybrydowe |
---|
35,2% | 26,9% | 33,2% | 4,8% |
W ciągu roku występują (gdzieś na kuli ziemskiej) co najmniej dwa zaćmienia Słońca, ale nie więcej niż pięć (z tych najwyżej trzy są całkowite). I tak np.
1993
był rokiem z dwoma zaćmieniami,
1935
z pięcioma. Statystycznie rzecz biorąc, całkowite zaćmienie Słońca zdarza się na danym obszarze co 370 lat. Zdarza się oczywiście, że w danym regionie możemy takie zjawisko obserwować częściej (np.
Brisbane
w Australii (
5 kwietnia
1856
i
25 marca
1857
), czy wybrzeże
Angoli
(
21 czerwca
2001
i
4 grudnia
2002
). Ostatnie zaćmienie Słońca obserwowane w Polsce nastąpiło
15 stycznia
2010
roku. Najbliższe częściowe zaćmienia Słońca widoczne z terenów Polski nastąpią
4 stycznia
2011
(głębokie zaćmienie częściowe widoczne w całym kraju w godzinach rannych) oraz
20 marca
2015
roku (dość głębokie zaćmienie częściowe widoczne w całym kraju w godzinach przedpołudniowych). Najbliższe obrączkowe zaćmienie widoczne w Polsce nastąpi
13 lipca
2075 roku, zaś najbliższe całkowite zaćmienie widoczne z terenów Polski dopiero
7 października
2135 roku. Z powodu
ruchów pływowych
występujących na Ziemi, Księżyc stopniowo oddala się od naszej planety. Tempo tego ruchu to około 4 cm rocznie. Za mniej więcej 600 mln lat średnica kątowa tarczy Księżyca stanie się na tyle mała, że całkowite zaćmienia Słońca przestaną występować. Obserwować będzie można jedynie zaćmienia częściowe i obrączkowe. Wybrane zaćmienia SłońcaData zaćmienia | Typ | Czas trwania (maks.) | Trasa zaćmienia[1] | Uwagi |
---|
1 czerwca
1639
| obrączkowe | 00:26,9 min |
Ameryka Północna
,
Europa
| Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Prusach Wschodnich, terenach Białorusi, Kazachstanu. |
12 sierpnia
1654
| całkowite | 02:16 min |
Europa
,
Azja
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
Zobacz więcej
|
23 września
1699
| hybrydowe | 00:08,2 min obrączkowe 00:53,4 min całkowite |
Europa
,
Azja
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. |
12 maja
1706
| całkowite | 04:10,3 min |
Europa
,
Azja
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. |
13 maja
1733
| całkowite | 04:09,8 min |
Ameryka Północna
, Północna
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. |
25 lipca
1748
| obrączkowe | 05:07,4 min |
Ameryka Północna
,
Ocean Atlantycki
,
Europa
,
Azja Mniejsza
, | Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Polsce. |
5 września
1793
| obrączkowe | 05:57,5 min | Środkowa
Europa
,
Azja
, | Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Polsce. |
11 lutego
1804
| hybrydowe | 00:45,0 min obrączkowe 00:04,8 min całkowite | środkowy
Atlantyk
,
Maghreb
,
Włochy
,
Europa Środkowa
,
Rosja
| Hybrydowe zaćmienie Słońca, w obecnych granicach Polski widoczne jedynie jako obrączkowe. |
19 listopada
1816
| całkowite | 02:03,6 min | południowa
Skandynawia
,
Europa Środkowa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (południowa część). |
15 maja
1836
| obrączkowe | 04:47 min |
Ameryka Środkowa
,
Karaiby
,
Atlantyk
,
Europa Środkowa
| Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (północna część).
Zobacz więcej
|
8 lipca
1842
| całkowite | 04:09,6 min |
Europa Środkowa
i Południowa,
Rosja
,
Azja Wschodnia
, zachodni
Pacyfik
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (południowe i południowo-wschodnie tereny). |
28 lipca
1851
| całkowite | 03:44,7 min |
Ameryka Północna
,
Grenlandia
,
Skandynawia
,
Europa Środkowa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski. |
19 sierpnia
1887
| całkowite | 03:53,9 min |
Europa Środkowa
,
Syberia
,
Mandżuria
,
Japonia
| Przedostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. To zaćmienie zainspirowało
Bolesława Prusa
przy pisaniu
Faraona
. |
17 kwietnia
1912
| hybrydowe (obrączkowo-całkowite) | 00:06,0 min (całkowite) 00:42,6 min (obrączkowe) |
Ameryka Południowa
,
Atlantyk
,
Europa
| Zaćmienie Słońca całkowite: w Hiszpanii, na wschodnim Oceanie Atlantyckim, w zachodniej Francji, obrączkowe: Ameryka Południowa, zachodni Atlantyk, Francja, Niemcy, Morze Bałtyckie, (obecna) Łotwa, Rosja. |
21 sierpnia
1914
| całkowite | 02:18,1 min |
Grenlandia
, północna i Wschodnia
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne na terenach polskich np. w Wilnie. |
29 maja
1919
| całkowite | 06:55,7 min |
Ameryka Południowa
, środkowy Atlantyk,
Afryka Zachodnia
,
Afryka Centralna
,
Afryka Wschodnia
| Sfotografowane przez
Arthura Eddingtona
w celu weryfikacji
ogólnej teorii względności
|
30 czerwca
1954
| całkowite | 02:39,0 min |
Stany Zjednoczone
,
Labrador
, południowa
Grenlandia
,
Skandynawia
,
Europa Wschodnia
| Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce – dokładniej na samej granicy z Litwą (
Suwałki
,
Sejny
).
Zobacz więcej
|
30 czerwca
1992
| całkowite | | południowy
Urugwaj
, południowy
Atlantyk
| |
3 listopada
1994
| całkowite | | Ameryka Środkowa i Południowa oraz Afryka | |
11 sierpnia 1999
| całkowite | 02:23,0 min |
Wielka Brytania
, kraje Beneluksu,
Francja
,
Niemcy
,
Austria
,
Węgry
,
Rumunia
,
Bułgaria
. | Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca XX w., blisko granic Polski. W Polsce widoczne jako dość głębokie zaćmienie częściowe.
Zobacz więcej
|
21 czerwca
2001
| całkowite | 04:57 min |
Ameryka Południowa
, Afryka |
14 grudnia
2001
| obrączkowe | 03:53 min |
Północna
i
Środkowa Ameryka
|
10 czerwca
2002
| obrączkowe | 00:23 min |
Azja
,
Australia
, Ameryka Północna |
4 grudnia
2002
| całkowite | 02:04 min |
Afryka
Południowa,
Antarktyka
,
Indonezja
, Australia |
31 maja
2003
| obrączkowe | 03:37 min |
Europa
, Azja, Ameryka Północna |
23 listopada
2003
| całkowite | 01:57 min | Australia,
Nowa Zelandia
, Antarktyka, Ameryka Południowa |
8 kwietnia
2005
| hybrydowe | 00:42 min |
Pacyfik
, Ameryka Środkowa |
3 października
2005
| obrączkowe | 04:32 min |
Portugalia
,
Hiszpania
i północna Afryka |
[1]
Zobacz więcej
|
29 marca
2006
| całkowite | 04:07 min |
Brazylia
, zachodnia i północna Afryka,
Turcja
, centralna
Azja
,
Mongolia
|
[2]
Zobacz więcej
|
22 września
2006
| obrączkowe | 07:09 min | Ameryka Południowa, Zachodnia Afryka, Antarktyka |
7 lutego
2008
| obrączkowe | 02:12 min | Antarktyka, Australia, Nowa Zelandia |
1 sierpnia
2008
| całkowite | 02:27 min | Arktyka (
Archipelag Arktyczny
,
Grenlandia
,
Wyspa Biała
,
Ziemia Aleksandry
,
Nowa Ziemia
), Azja (
Syberia
,
Mongolia
,
Chiny
) | W Polsce widoczne jako częściowe zaćmienie.
[3]
Zobacz więcej
|
26 stycznia
2009
| obrączkowe | 07:54 min | Antarktyka, Ocean Indyjski, Sumatra, Borneo |
22 lipca
2009
| całkowite | 06:39 min |
Indie
,
Chiny
,
Pacyfik
. | Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca XXI wieku,
Zobacz więcej
|
15 stycznia
2010
| obrączkowe | 11:08 min | Afryka Środkowa, Afryka Wschodnia, Indie, Birma, Chiny | Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca XXI wieku,
Zobacz więcej
|
11 lipca
2010
| całkowite | 05:20 min | Południowy Pacyfik, Chile |
Zobacz więcej
|
4 stycznia
2011
| częściowe | - |
Europa
,
Afryka Północna
,
Bliski Wschód
,
Azja Środkowa
| Głębokie zaćmienie widzialne w Polsce,
Zobacz więcej
|
1 czerwca
2011
| częściowe | - |
Islandia
,
Arktyka
, wschodnia
Syberia
,
Kamczatka
|
1 lipca
2011
| częściowe | - |
Antarktyka
|
25 listopada
2011
| częściowe | - |
Antarktyka
,
RPA
,
Nowa Zelandia
,
Tasmania
|
20 maja
2012
| obrączkowe | 05:46 min | południowo-wschodnie
Chiny
,
Japonia
,
Pacyfik
,
USA
|
13 listopada
2012
| całkowite | 04:02 min | północna
Australia
, południowy
Pacyfik
|
10 maja
2013
| obrączkowe | 06:03 min | Australia,
Papua-Nowa Gwinea
,
Wyspy Salomona
, Pacyfik |
3 listopada
2013
| hybrydowe | 01:40 min |
Atlantyk
,
Afryka Środkowa
|
29 kwietnia
2014
| obrączkowe | 00:00 min | Australia, Antarktyka, południowy
Ocean Indyjski
|
20 marca
2015
| całkowite | 02:47 min |
Atlantyk
,
Wyspy Owcze
,
Svalbard
,
Biegun północny
| W Polsce zaćmienie widoczne jako częściowe |
9 marca
2016
| całkowite | 04:09 min | Indonezja, Pacyfik |
1 września
2016
| obrączkowe | 03:06 min | Afryka Środkowa,
Madagaskar
,
Reunion
,
Ocean Indyjski
|
26 lutego
2017
| obrączkowe | 00:44 min | południowe
Chile
i
Argentyna
,
Atlantyk
,
Angola
|
21 sierpnia
2017
| całkowite | 02:40 min | Pacyfik,
Stany Zjednoczone
, Atlantyk |
15 lutego
2018
| częściowe | | Ameryka Południowa, Antarktyka |
13 lipca
2018
| częściowe | - | południowa Australia, Tasmania,
Ocean Południowy
|
11 sierpnia
2018
| częściowe | - | Arktyka, Syberia, Mongolia, Chiny, Skandynawia |
6 stycznia
2019
| częściowe | - | Mongolia, Chiny, Japonia, Kamczatka, Alaska |
2 lipca
2019
| całkowite | 04:33 min | południowy Pacyfik, Chile, Argentyna |
26 grudnia
2019
| obrączkowe | 03:39 min |
Katar
,
Zjednoczone Emiraty Arabskie
,
Oman
,
Indie
,
Sri Lanka
,
Indonezja
|
21 czerwca
2020
| obrączkowe | 00:38 min | Afryka Środkowa, Półwysep Arabski, Pakistan, Indie, Tybet, Chiny, Tajwan |
14 grudnia
2020
| całkowite | 02:10 min | południowy Pacyfik, Chile, Argentyna, południowy Atlantyk |
12 sierpnia
2026
| całkowite | 02:21,5 min |
Hiszpania
,
Islandia
,
Grenlandia
,
Półwysep Tajmyr
| Następne całkowite zaćmienie Słońca widoczne w kontynentalnej Europie |
2 sierpnia
2027
| całkowite | 06:23,0 min |
Gibraltar
,
Maroko
,
Libia
,
Tunezja
,
Egipt
,
Arabia Saudyjska
,
Jemen
,
Somalia
| |
13 lipca
2075 | obrączkowe | 04:40,6 min | Europa Środkowa, Wschodnia, Azja | Następne obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Kraków
,
Rzeszów
). |
23 lipca
2093 | obrączkowe | 05:07,1 min | Ameryka Północna, Europa Środkowa, Wschodnia, Azja | Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Zielona Góra
,
Wrocław
,
Kraków
). |
7 października
2135 | całkowite | 04:42,9 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Wrocław
,
Katowice
,
Kraków
). |
25 maja
2142 | całkowite | 03:21,4 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Pomorze). |
10 lutego
2195 | obrączkowe | 06:47,7 min | Wschodnia
Europa
| Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Suwałki
,
Białystok
,
Warszawa
,
Lublin
,
Kielce
,
Rzeszów
). |
14 kwietnia
2200 | całkowite | 01:27,1 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. |
16 maja
2227 | całkowite | 01:03,1 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Katowice
,
Warszawa
,
Białystok
). |
21 sierpnia
2305 | obrączkowe | 03:18,1 min | Wschodnia
Europa
| Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Suwałki
). |
19 marca
2379 | całkowite | 03:11,4 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Katowice
,
Kraków
,
Kielce
,
Warszawa
,
Białystok
). |
22 lipca
2381 | całkowite | 05:36,8 min | Środkowa
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Zielona Góra
,
Wałbrzych
,
Wrocław
,
Katowice
,
Kraków
). |
2 września
2426 | całkowite | 05:18,4 min | Północna i Wschodnia
Europa
| Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (
Szczecin
,
Słupsk
,
Gdańsk
,
Bydgoszcz
,
Olsztyn
,
Warszawa
,
Białystok
). |
- ↑ W przypadku zaćmień częściowych, podano cały obszar, na którym zaćmienie było widoczne. Przy zaćmieniach centralnych, podano tylko pas centralny.
Lista najdłuższych zaćmień Słońca od 1 roku n.e. do 3000 r. n.e.Należy pamiętać, że obliczenia dotyczące zaćmień bardzo odległych czasowo obarczone są sporym ryzykiem błędu. Dlatego też różne źródła mogą podawać nieco odmienne wyniki obliczeń w zależności od przyjętej metody szacowania ruchu ciał niebieskich. Główne źródło błędu tkwi w braku danych co do nieregularności ruchów Ziemi i Księżyca. Dane te mogą być jedynie ekstrapolowane na podstawie obserwacji dotyczących stosunkowo krótkiego okresu. Całkowite zaćmienia SłońcaData | Długość |
---|
5 lipca 2168 | 7:26 min | 27 czerwca 363 | 7:24 min | 27 lipca 2204 | 7:22 min | 8 lipca 381 | 7:22 min | 9 czerwca 1062 | 7:20 min | 20 czerwca 1080 | 7:18 min | 16 czerwca 345 | 7:17 min | 3 czerwca 699 | 7:16 min | 13 czerwca 717 | 7:15 min | 1 czerwca 132 | 7:14 min | 24 czerwca 2150 | 7:14 min | 29 maja 1044 | 7:12 min | 25 czerwca 2522 | 7:12 min | 12 czerwca 150 | 7:12 min | 19 lipca 399 | 7:11 min | 3 lipca 2885 | 7:11 min | 14 czerwca 2504 | 7:10 min | 23 czerwca 2867 | 7:10 min | 23 maja 681 | 7:09 min | 20 czerwca 1955 | 7:08 min | 8 sierpnia 2222 | 7:06 min | 22 maja 114 | 7:05 min | 1 lipca 1098 | 7:05 min | 8 czerwca 1937 | 7:04 min | 30 czerwca 1973 | 7:04 min | 5 lipca 2540 | 7:04 min | 16 lipca 2903 | 7:04 min | 6 czerwca 327 | 7:03 min | 22 czerwca 168 | 7:02 min | 25 czerwca 735 | 7:02 min | 12 czerwca 2849 | 7:00 min |
Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca w
XXI wieku
miało miejsce
22 lipca
2009
a trwało 6 m 39 s. Całkowite zaćmienie Słońca może trwać (teoretycznie) do 7 m 32 s. Obrączkowe zaćmienia SłońcaData | Czas trwania |
---|
7 grudnia 150 | 12:24 min | 25 listopada 132 | 12:16 min | 17 grudnia 168 | 12:15 min | 14 grudnia 1955 | 12:09 min | 14 stycznia 3080 | 12:09 min | 24 stycznia 3098 | 12:05 min | 24 grudnia 1973 | 12:03 min | 25 grudnia 1628 | 12:02 min | 2 grudnia 1937 | 12:00 min |
Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w
XXI wieku
miało miejsce
15 stycznia
2010
i trwało 11:08 min. Całkowite zaćmienia Słońca widoczne z położenia dzisiejszej Warszawy – 21°00' E 52°15' NDane zgodnie z:
NASA World Atlas of Solar Eclipse Paths
Data |
---|
10.02.1286 p.n.e. | 29.04.1011 p.n.e. | 24.06.894 p.n.e. | 06.08.700 p.n.e. | 19.02.348 p.n.e. | 13.07.364 p.n.e. | 19.10.183 p.n.e. | 28.05.64 p.n.e. | 01.06.113 n.e. | 09.10.348 n.e. | 29.11.878 n.e. | 04.09.1187 n.e. | 07.06.1415 n.e. | 26.06.1424 n.e. | 28.07.1851 n.e. | 08.06.2681 n.e. | 15.08.2911 n.e. |
Uwaga: Dane dotyczące odległych czasowo zjawisk astronomicznych mogą być, jak wspomniano powyżej, niedokładne. Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Zaćmienie Słońca":
Adwentyzm
...
I wiek
...
1972
...
Kopiec Kościuszki
...
1986
...
Rezurekcja
...
Maciej Słomczyński
...
1977
...
Niepylak apollo
...
1908
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Zaćmienie Słońca":
Groza gór wysokich w poezji Kazimierza Przerwy - Tetmajera (plansza 10)
...
Układ Słoneczny (plansza 11)
...
023. Opis stanów atmosfery. Pogoda i klimat (plansza 12)
...
|