Brzana (Barbus barbus) –
gatunek
słodkowodnej
ryby
z
rodziny
karpiowatych
.
Występowanie
Występuje w
dorzeczach
Loary
,
Rodanu
,
Renu
,
Dunaju
,
Łaby
,
Odry
,
Wisły
,
Tamizy
,
Niemna
,
Dniestru
i
Dniepru
oraz na
Półwyspie Iberyjskim
.
Introdukowana
we
Włoszech
i
Maroku
. Bywa hodowana w
akwariach
.
Ryba typowo rzeczna. Przebywa zazwyczaj w miejscach o twardym, kamienistym lub kamienisto-żwirowym dnie i szybkim nurcie. Osobniki młode najczęściej przebywają bliżej brzegu, starsze zaś w głównym nurcie, w głębszej wodzie. Młode brzany są wrażliwe na spadek zawartości
tlenu
w wodzie.
Cechy morfologiczne
Osiąga przeciętnie około 70 cm, maksymalnie 120 cm długości i 12 kg masy ciała. Rekord Polski wynosi 85 cm (2003). Ciało długie, niskie i walcowate. Otwór gębowy dolny, wysuwany, zaopatrzony w dwie pary
wąsików
.
oczy
skierowane nieco ku górze.
Płetwa
ogonowa głęboko wcięta. Ostatni promień płetwy grzbietowej jest twardy i gruby, na tylnej krawędzi ząbkowany.
Grzbiet oliwkowozielony lub ciemnoszary, boki jaśniejsze, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa szare z ciemniejszym obrzeżeniem, pozostałe płetwy czerwonawe. Wydaje dźwięki podobne do świstu lub syku.
Odżywianie
Głównym pokarmem są
larwy
owadów
wodnych (
muchówki
,
chruściki
,
widelnice
,
jętki
) oraz
kiełże
,
mięczaki
i
skąposzczety
, rzadziej małe ryby.
Rozród
Samce dojrzewają płciowo w 2 lub 3 roku życia, samice w wieku 4-5 lat.
Tarło
odbywa się etapami od V do VIII, w temperaturze 15-18
°C
, na piaszczystym lub kamienistym podłożu w płytkiej wodzie. U samca na grzbiecie i głowie występuje wysypka tarłowa. Ikra jest przyklejana do kamieni lub piasku. Wylęg następuje po 6-8 dniach. Młode brzany mają około 9 mm długości zaraz po wykluciu, a po 3 tygodniach osiągają długość 3 cm. Po roku brzana ma około 12 cm. W następnych latach przyrost wynosi około 5 cm. W wieku 13 lat długość wynosi około 50 cm.
Znaczenie gospodarcze
Na niektórych obszarach brzana ma duże znaczenie gospodarcze. Chętnie łowiona na wędkę na
grunt
,
spławik
oraz
spinning
. Ze względu na wrażliwość na spadek zawartości
tlenu
w wodzie, wykorzystuje się je jako
bioindykatory
w procesach uzdatniania wody.
Ikra
brzany jest trująca. W okresie tarła trujące mogą być również mięśnie jamy brzusznej. Zatrucie u człowieka objawia się biegunką i wymiotami.
Ochrona
Przypisy
Bibliografia
- Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. .
- Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. .
-
Barbus barbus.
(
ang.
) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 7 czerwca 2009]
Zobacz też