Władcy Polski
Władcy PolskiWładcy Polski – lista obejmuje
książąt
i
królów
Polski
[1]. Pierwszą
dynastią
panującą w Polsce byli
Piastowie
. Rządzili od powstania państwa polskiego (około
900
roku) do
1370
, z krótką przerwą na panowanie
Przemyślidów
(
1291
-
1305
). W latach
1138
-
1320
miało miejsce tzw.
rozbicie dzielnicowe
, kiedy władza nad ziemiami polskimi należała równocześcnie do wielu niezależnych książąt piastowskich. Od 1370 do
1399
roku panowali dwaj monarchowie z węgierskiej linii
Andegawenów
, zaś od
1386
do
1572
roku przedstawiciele dynastii
Jagiellonów
, jednej z linii litewskich
Giedyminowiczów
. Od
1573
roku do upadku państwa polskiego w
1795
(
III rozbiór Polski
) roku władcy byli wybierani w drodze
wolnej elekcji
. Po
kongresie wiedeńskim
tytuł królów Polski nosili
cesarze rosyjscy
z dynastii
Romanowów
(
25 stycznia
1831
r.
sejm zdetronizował Mikołaja I
, choć ten nie uznał tej decyzji, bo konstytucja nie przewidywała możliwości detronizowania króla). Legendarni władcy PolskiW najważniejszych polskich kronikach średniowiecznych wspominano władców, którzy poprzedzali pierwszego historycznie potwierdzonego księcia Polski – Mieszka I. Byli to między innymi:
Lech
,
Krak
,
Popiel
,
Piast
.
Piastowie – książęta PolanTrzej bezpośredni poprzednicy
Mieszka I
są znani jedynie z relacji
Anonima zwanego Gallem
. Ich historyczność jest dyskusyjna, jednak obecnie literatura skłania się do uznania listy władców przekazanej przez Galla za zgodną z rzeczywistością[2]. Nie zalicza się ich do władców Polski. Sam termin "Polska" nie jest poświadczony w tych wczesnych czasach, a ziemie, którymi władali stanowiły prawdopodobnie tylko część późniejszej Polski. Piastowie – książęta i królowie Polski (do 1138)Pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez współczesne źródła był
Mieszko I
. Z władców Polski z dynastii
Piastów
panujących między około
960
a
1138
rokiem trzech dostąpiło koronacji: w
1025
roku
Bolesław I Chrobry
, w tym samym roku
Mieszko II Lambert
i w
1076
roku
Bolesław II Szczodry
. Według relacji
Kosmasa z Pragi
w
1085
roku cesarz
Henryk IV
nadał
Wratysławowi II
, ówczesnemu władcy Czech, tytuł
króla Polski
; informacja ta jest jednak odrzucana przez większość badaczy[3]. Okres panowania | Imię władcy | Portret władcy | Rodzice | Data urodzin | Data śmierci | Informacje dodatkowe |
---|
ok.
960
-
992
|
Mieszko I
| |
Siemomysł
| ok.
930
-
935
|
25 maja
992
| Pierwszy władca Polski potwierdzony przez współczesne źródła. |
992
-
1025
|
Bolesław I Chrobry
| |
Mieszko I
,
Dobrawa czeska
|
967
|
17 czerwca
1025
| Pierwszy król Polski (koronowany w
1025
), książę Czech
1003
-
1004
. |
1025
-
1031
|
Mieszko II Lambert
| |
Bolesław I Chrobry
,
Emnilda słowiańska
|
990
|
10 maja
1034
| Drugi król Polski (koronowany w 1025). |
1031
-
1032
|
Bezprym
| |
Bolesław I Chrobry
, nieznana Węgierka |
986
lub
987
| wiosna
1032
| W
1001
przebywał w
Rawennie
we wspólnocie
Romualda z Camaldoli
. Książę Polski od 1031 do 1032. |
1032
-
1033
|
Mieszko II Lambert
,
Otto
i
Dytryk
| | | | | Źródła niemieckie podają, że Mieszko II Lambert zrzekł się korony w 1032 roku. W polskich źródłach do śmierci był tytułowany królem. Otto zmarł w 1033 śmiercią naturalną lub skrytobójczo zamordowany przez swego drużynnika. Natomiast Dytryk prawdopodobnie został wygnany z kraju w roku 1033. |
1033
-
1034
|
Mieszko II Lambert
| |
Bolesław I Chrobry
,
Emnilda słowiańska
|
990
|
10 maja
1034
| Po śmierci Ottona i wygnaniu brata stryjecznego, Dytryka, Mieszko II Lambert zjednoczył w swym ręku pełnie władzy w Polsce. |
1034
-
1038
lub
1039
|
Bolesław Zapomniany
| |
Mieszko II Lambert
,
Rycheza Lotaryńska
| przed 1016 |
1038
lub
1039
| Półlegendarny, historyczność sporna. Brak zgodności źródeł pisanych co do okresu 1034-1039 |
1038
lub
1039
-
1058
|
Kazimierz I Odnowiciel
| |
Mieszko II Lambert
,
Rycheza Lotaryńska
|
25 lipca
1016
|
28 listopada
1058
| Najprawdopodobniej objął władzę już w latach 1034-ok. 1037. Musiał jednak opuścić kraj. W 1039 ponowne panowanie aż do śmierci. |
1058
-
1079
|
Bolesław II Szczodry
| |
Kazimierz I Odnowiciel
,
Maria Dobroniega
| ok. 1042 |
2
lub
3 kwietnia
1081
lub
1082
| Trzeci król Polski (koronowany w 1076). Znany również jako Bolesław II Śmiały. |
1079
-
1086
|
Władysław I Herman
| |
Kazimierz I Odnowiciel
,
Maria Dobroniega
| ok. 1043 |
4 czerwca
1102
| Po śmierci Kazimierza Odnowiciela panował na Mazowszu jako lennik Bolesława II Szczodrego. |
1086
-
1089
|
Władysław I Herman
i
Mieszko Bolesławowic
| | | | | W 1086 roku zawarto kompromis polityczny pomiędzy Władysławem I Świętym (królem Węgier) a Władysławem Hermanem, na mocy którego Mieszko Bolesławic otrzymał dzielnicę małopolską a Władysław I Herman zatrzymał władzę zwierzchnią. W 1089 roku z inicjatywy Sieciecha i Judyty Marii otruto Mieszka Bolesławowica i wysłano pierwszego syna Hermana (Zbigniewa) do klasztoru w Saksonii, umożliwiając Bolesławowi Krzywoustemu przyszłe objęcie tronu po ojcu. |
1089
-
1098
|
Władysław I Herman
| |
Kazimierz I Odnowiciel
,
Maria Dobroniega
| ok. 1043 |
4 czerwca
1102
| W 1089 roku, po otruciu Mieszka Bolesławowica, Władysław I Herman staje się na powrót jedynowładcą Polski |
1098
-
1102
|
Władysław I Herman
,
Zbigniew
i
Bolesław III Krzywousty
| | | | | W roku 1098 synowie Władysława (Zbigniew i Bolesław III Krzywousty), przy poparciu możnych, obalili Sieciecha i wymogli na ojcu podział państwa na dzielnice. Zbigniew otrzymał Wielkopolskę, Kujawy i ziemię sieradzko-łęczycką, a Bolesław Małopolskę i Śląsk, zaś Władysław zatrzymał dla siebie Mazowsze wraz z władzą zwierzchnią nad wszystkimi księstwami. |
1102
-
1107
|
Zbigniew
| |
Władysław I Herman
, nieznana Polka | ok. 1070 | 8 lipca 1113? | Książę wielkopolski, mazowiecki i kujawski w latach 1102-1107. |
1107
-
1138
|
Bolesław III Krzywousty
| |
Władysław I Herman
,
Judyta czeska
|
20 sierpnia
1086
|
28 października
1138
| Książę małopolski, śląski i sandomierski w latach 1102-1107, książę Polski w latach 1107-1138. |
Okres rozbicia dzielnicowego
Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego
zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejszym z książąt miał być władca dzielnicy senioralnej (w jej granicach znajdowała się
stolica
państwa –
Kraków
), będący zarazem – zgodnie z zasadą
senioratu
– najstarszym z rodu. Zasada ta została podważona już w
1146
roku wraz z wypędzeniem
Władysława II Wygnańca
, załamała się w wyniku decyzji
zjazdu łęczyckiego
w
1180
roku, chociaż jeszcze w XIII wieku część pretendentów do dzielnicy krakowskiej powoływała się na swoje prawa z racji bycia najstarszym w rodzie. Piastowie – książęta krakowscyOkres panowania | Imię władcy | Portret władcy | Rodzice | Data urodzin | Data śmierci | Informacje dodatkowe |
---|
1138-1146 |
Władysław II Wygnaniec
| | Bolesław III Krzywousty,
Zbysława Kijowska
| 1105 | 30 maja 1159 | Książę śląski 1138-1146. | 1146-1173 |
Bolesław IV Kędzierzawy
| | Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
| ok. 1121/1122 | 5 stycznia 1173 | Książę mazowiecki 1138-1173, śląski 1146-1163. | 1173-1177 |
Mieszko III Stary
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1138-1179, 1182-1202. | 1177-1191 |
Kazimierz II Sprawiedliwy
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1138 | 4 maja 1194 | Po raz pierwszy. Książę wiślicki 1166-1173, sandomierski 1173-1194, mazowiecki 1186-1194. | 1191 |
Mieszko III Stary
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz drugi. | 1191-1194 |
Kazimierz II Sprawiedliwy
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1138 | 4 maja 1194 | Po raz drugi. | 1194-1198 |
Leszek Biały
| | Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
| ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz pierwszy. | 1198-1199 |
Mieszko III Stary
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz trzeci. | 1199 |
Leszek Biały
| | Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
| ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz drugi. | 1199-1202 |
Mieszko III Stary
| | Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu | 1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz czwarty. | 1202[4] |
Władysław III Laskonogi
| | Mieszko III Stary,
Eudoksja kijowska
| 1161/1167 | 3 listopada 1231 | Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1202-1220. | 1202-1210 |
Leszek Biały
| | Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska | ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz trzeci. | 1210-1211 |
Mieszko IV Plątonogi
| | Władysław II Wygnaniec,
Agnieszka austriacka
| 1131-1146 | 1211 | Książę raciborski 1173-1211, opolski 1202-1211 jako Mieszko I | 1211-1225 |
Leszek Biały
| | Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska | ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz czwarty. W 1224 roku wojska małopolskie zostały rozgromione przez Prusów, a do klęski przyczyniła się ucieczka członków małopolskiego rodu Gryfitów. Leszek Biały zaczął karać członków rodu. | 1225 |
Henryk I Brodaty
| |
Bolesław I Wysoki
,
Krystyna
| 1165-1170 | 19 marca 1238 | Gdy Leszek Biały zastosował represje wobec członków rodu Gryfitów, ci w odpowiedzi na to w 1225 roku (pod nieobecność księcia Leszka Białego w Krakowie), przywołali na tron krakowski Henryka I Brodatego. Książę śląski od 1201. | 1225-1227 |
Leszek Biały
| | Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska | ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz piąty. Krótkotrwały konflikt z Henrykiem I Brodatym zakończono zawarciem pokoju, wycofaniem się księcia śląskiego z Krakowa a zarazem wygnaniem Gryfitów z Małopolski. | 1227-1229 |
Władysław III Laskonogi
| | Mieszko III Stary, Eudoksja kijowska | 1161/1167 | 3 listopada 1231 | Po raz drugi. W latach 1228-1229 w jego zastępstwie rządy w dzielnicy senioralnej sprawował
Henryk I Brodaty
[5]. | 1229-1232 |
Konrad I mazowiecki
| | Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska | ok. 1187 | 31 sierpnia 1247 | Po raz pierwszy. Tytuł księcia krakowskiego przyjął dopiero po śmierci Władysława Laskonogiego[6]. Książę mazowiecki od 1202[7]. | 1232-1238 |
Henryk I Brodaty
| |
Bolesław I Wysoki
,
Krystyna
| 1165-1170 | 19 marca 1238 | Książę śląski od 1201. | 1238-1241 |
Henryk II Pobożny
| | Henryk I Brodaty,
Jadwiga z Andechs
| 1196-1207 | 9 kwietnia 1241 | Książę śląski od 1238. | 1241 |
Bolesław V Rogatka
| | Henryk II Pobożny,
Anna Przemyślidka
| ok. 1220/1225 | 26 grudnia 1278 | Książę śląski jako Bolesław II | 1241-1243 |
Konrad I mazowiecki
| | Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska | ok. 1187 | 31 sierpnia 1247 | Po raz drugi. | 1243-1279 |
Bolesław VI Wstydliwy
| | Leszek Biały,
Grzymisława
| 21 czerwca 1226 | 7 grudnia 1279 | Książę sandomierski jako Bolesław V | 1279-1288 |
Leszek Czarny
| |
Kazimierz I kujawski
,
Konstancja śląska
| ok. 1240-1243 | 30 września 1288 | Książę sieradzki i łęczycki. | 1288 |
Bolesław VII Siemowitowicz
| |
Siemowit I
, Perejesława halicka | ok. 1251 | 20 kwietnia 1313 | Książę mazowiecki jako Bolesław II i sandomierski. Wezwany na tron krakowski przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa oraz możnych małopolskich. Jeszcze w tym samym roku został wyparty z Krakowa przez Henryka IV Probusa. | 1288-1289 |
Henryk III Prawy
| |
Henryk III Biały
, Judyta mazowiecka | 1257/1258 | 23 czerwca 1290 | Książę wrocławski od 1270 jako Henryk IV. Po opanowaniu Krakowa w 1288 roku powrócił na Śląsk. Książę mazowiecki Bolesław II nie zrezygnował jednak z Krakowa. 26 lutego 1289 roku wojska Henryka IV Probusa zostały pokonane przez siły Bolesława II i jego sojuszników. Kraków przejął ponownie Bolesław VII Siemowitowicz. | 1289 |
Bolesław VII Siemowitowicz
| |
Siemowit I
, Perejesława halicka | ok. 1251 | 20 kwietnia 1313 | Po raz drugi. Bolesław II mazowiecki po pokonaniu Henryka IV Probusa pod Siewierzem zajął Kraków. Latem 1289 roku zawarł układ z bratem, Konradem II czerskim, oddając mu w zamian za pomoc zbrojną Sandomierz. Krok ten wywołał oburzenie możnych małopolskich, którzy wygnali Bolesława a na tron przywołali Władysława Łokietka. | 1289 |
Władysław I Łokietek
| |
Kazimierz I kujawski
,
Eufrozyna opolska
| 1260 | 2 marca 1333 | Możni małopolscy niezadowoleni z rządów Bolesława II mazowieckiego, powołali na tron Władysława IV Łokietka, który zajął Kraków, ale już w sierpniu 1289 roku został z niego wyparty przez Henryka IV Probusa. Według legendy Władysław Łokietek zbiegł z miasta w mnisim przebraniu i dzięki pomocy krakowskich franciszkanów w chwili wkraczania do miasta wojsk księcia wrocławskiego. | 1289-1290 |
Henryk III Prawy
| |
Henryk III Biały
, Judyta mazowiecka | 1257/1258 | 23 czerwca 1290 | Po raz drugi. Henryk IV Probus odzyskał władzę w Krakowie. Popierającego Władysława Łokietka biskupa krakowskiego, Pawła z Przemankowa, książę wrocławski nakazał uwięzić. Władysław Łokietek zdołał utrzymać się na tronie książęcym w Sandomierzu. | 1290-1291 |
Przemysł II
| |
Przemysł I
,
Elżbieta wrocławska
| 14 października 1257 | 8 lutego 1296 | Czwarty król Polski (1295-1296). Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294. |
Przemyślidzi – książęta krakowscyW
1291
roku księstwo krakowskie znalazło się w rękach czeskiego króla
Wacława II
. W
1292
roku zajął on księstwo sandomierskie, a w
1299
roku także Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. W
1300
roku został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego
Jakuba Świnkę
. Wacław II zmarł
21 czerwca
1305
roku i rządy po nim objął jego syn
Wacław III
.
4 sierpnia
1306
roku został on jednak zamordowany w trakcie przygotowań do wyprawy do Polski. We wrześniu tego samego roku
Kraków
znalazł się w rękach
Władysława I Łokietka
. Następcy Wacława III na tronie czeskim –
Rudolf III Habsburg
,
Henryk Karyncki
i
Jan Luksemburski
– zgłaszali pretensje do polskiego tronu. Ostatecznie w listopadzie
1335
roku na zjeździe wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzekł się roszczeń do polskiej korony w zamian za 20 tysięcy kóp groszy praskich. Piastowie – książęta krakowscyW
1306
roku księciem krakowskim został
Władysław I Łokietek
z
kujawskiej linii
Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W
1314
roku zajął Wielkopolskę.
20 stycznia
1320
roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego. Pozostali książętaNa terenie Polski w dobie rozbicia dzielnicowego powstało szereg księstw. Z nich księstwa wielkopolskie, kujawskie, a później także mazowieckie po wymarciu poszczególnych linii Piastów powróciły pod władzę królów Polski. Księstwa śląskie w XIV wieku stały się czeskim lennym, jednak w niektórych aż do XVII wieku rządzili Piastowie (najdłużej w księstwie brzesko-legnickim do 1675 roku). Część księstw śląskich po wymarciu miejscowych Piastów zostało bezpośrednio wcielonych do Korony Czeskiej, w niektórych jako czescy lennicy rządzili przedstawiciele innych dynastii (najdłużej w księstwie cieszyńskim do 1918 roku). Władcami księstw powstałych w Polsce, obok księstwa krakowskiego, w okresie rozbicia dzielnicowego byli: Piastowie – królowie PolskiW
1306
roku księciem krakowskim został
Władysław I Łokietek
z
kujawskiej linii
Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W
1314
roku zajął Wielkopolskę.
20 stycznia
1320
roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego. Andegawenowie – królowie PolskiW
1370
roku zmarł
Kazimierz III Wielki
, król Polski, nie pozostawiając legalnego męskiego potomstwa. Na mocy wcześniejszych umów kolejnym władcą został siostrzeniec zmarłego –
Ludwik Węgierski
. Ludwik zmarł w
1382
roku, nie pozostawiając męskiego potomstwa. Zgodnie z wcześniejszymi umowami polski tron miał przypaść jednej z jego córek. Ostatecznie w
1384
roku władcą została najmłodsza,
Jadwiga
. JagiellonowieJesienią
1384
Jadwiga Andegaweńska
przybyła z
Węgier
do Polski[8], gdzie
16 października
tego roku w
Krakowie
została koronowana przez
arcybiskupa gnieźnieńskiego
Bodzantę
na KRÓLA POLSKI. Wobec jej małoletności ster rządów w państwie dzierżyli możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej matką Elżbietą Bośniaczką, jednakże nie powołano regenta, ponieważ, jak pisze
Jan Długosz
, wszystko co mówiła lub czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę. W
1386
roku królem Polski został
Władysław II Jagiełło
, wielki książę litewski. Założona przez niego dynastia
Jagiellonów
panowała w Polsce do
1572
roku. Przez znaczną część rządów tej dynastii Polskę i Litwę łączyła unia personalna, przekształcona w
1569
roku w unię realną. W latach
1444
-
1447
Polska nie miała króla. Początkowo liczono się z możliwością powrotu
Władysława III Warneńczyka
, później jego brat
Kazimierz IV Jagiellończyk
przez dwa lata toczył pertraktacje z polskimi panami, głównie odnośnie charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagiellończyk
25 czerwca
1447 roku został koronowany na króla Polski. Popularność tej dynastii sprawiła, że
13 grudnia
1575
roku królem Polski obrano
Annę Jagiellonkę
, siostrę
Zygmunta II Augusta
. Dwa dni później na jej męża wybrano
Stefana Batorego
[9]; Anna pozostawała na uboczu polityki, pozwalając mężowi na samodzielne rządy. Okres panowania | Imię władcy | Portret władcy | Rodzice | Data urodzin | Data śmierci | Informacje dodatkowe |
---|
1386-1434 |
Władysław II Jagiełło
| |
Olgierd Giedyminowic
,
Julianna twerska
| ok. 1362(?) | 1 czerwca 1434 | Najwyższy książę litewski 1386-1434, wielki książę litewski 1377-1392. W latach 1386-1399 współrządził ze swoją żoną Jadwigą. | 1434-1444 |
Władysław III Warneńczyk
| | Władysław II Jagiełło,
Zofia Holszańska
| 31 października 1424 | 10 listopada 1444 | Król Węgier 1440-1444, najwyższy książę litewski 1434-1440 (tytularny do 1444). | 1447-1492 |
Kazimierz IV Jagiellończyk
| | Władysław II Jagiełło, Zofia Holszańska | 30 listopada 1427 | 7 czerwca 1492 | Wielki książę litewski 1440-1492. | 1492-1501 |
Jan I Olbracht
| | Kazimierz IV Jagiellończyk,
Elżbieta Rakuszanka
| 27 grudnia 1459 | 17 czerwca 1501 | | 1501-1506 |
Aleksander Jagiellończyk
| | Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka | 5 sierpnia 1461 | 19 sierpnia 1506 | Wielki książę litewski 1492-1506. | 1506-1548 |
Zygmunt I Stary
| | Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka | 1 stycznia 1467 | 1 kwietnia 1548 | Wielki książę litewski 1506-1548. | 1548-1572 |
Zygmunt II August
| | Zygmunt I Stary,
Bona Sforza
| 1 sierpnia 1520 | 7 lipca 1572 | Wielki książę litewski. Na tron litewski został wyniesiony w 1529 roku. Na króla Polski został koronowany w 1530 roku (
vivente rege
), objął tron po śmierci Zygmunta I Starego w 1548 roku. |
Władcy elekcyjni Rzeczypospolitej Obojga NarodówW latach
1573
-
1795
Polską (Koroną), tworzącą wraz z Litwą
Rzeczpospolitą Obojga Narodów
, rządzili królowie wybierani w drodze
wolnej elekcji
.
Anna Jagiellonka
13 grudnia
1575
roku na Rynku Starego Miasta w Warszawie została wybrana w wolnej elekcji królem Polski i wielkim księciem Litwy, ostatecznie dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem
Jana Zamoyskiego
uznało ją za króla "Piasta", "przydając jej na małżonka" księcia siedmiogrodzkiego
Stefana Batorego
[10]. Kilkakrotnie dochodziło do podwójnych elekcji.
12 grudnia
1575 roku stronnictwo habsburskie obrało królem cesarza
Maksymiliana II Habsburga
, lecz ostatecznie królem wybrano jego kontrkandydata – Stefana Batorego. Sam Maksymilian zmarł niedługo potem – 12 października
1576
roku.
19 sierpnia
1587
roku większość poparła
Zygmunta III Wazę
, lecz trzy dni później Jakub Woroniecki, biskup kijowski, popierany przez grupę magnatów ogłosił królem
Maksymiliana III Habsburga
. Ten
27 września
tego samego roku zaprzysiągł
pacta conventa
. Pokonany w
bitwie pod Byczyną
, na mocy
traktatu bytomsko-będzińskiego
9 marca
1589
roku miał zrzec się tytuł króla Polski.
27 czerwca
1697
roku prymas
Michał Stefan Radziejowski
ogłosił królem Polski
Franciszka Ludwika księcia Conti
, z kolei uzurpujący sobie prawa interrexa, biskup kujawski,
Stanisław Dąmbski
–
Augusta II Mocnego
. Ostatecznie władcą został August, zaś zwolennicy Contiego uznali go królem
21 maja
1698
roku na mocy ugody łowickiej. Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti są pomijani w zestawieniach polskich władców[11]. Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy Europy w wyniku
rozbiorów
dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię. Ostatni traktat rozbiorowy podpisano
24 października
1795
roku. Miesiąc później,
25 listopada
, w
Grodnie
abdykował ostatni król Polski –
Stanisław August Poniatowski
. Okres panowania | Imię władcy | Portret władcy | Rodzice | Data urodzin | Data śmierci | Informacje dodatkowe |
---|
1573–1575 |
Henryk Walezy
| |
Henryk II Walezjusz
,
Katarzyna Medycejska
| 19 września 1551 | 2 sierpnia 1589 | Król Francji 1574-1589. | 1575–1586 |
Anna Jagiellonka
| |
Zygmunt I Stary
,
Bona Sforza
| 18 października 1523 | 9 września 1596 | Współrządziła z mężem (Stefanem Batorym), po jego śmierci i koronacji jej siostrzeńca (Zygmunta III) wpływała na politykę państwa. | 1576–1586 |
Stefan Batory
| |
Stefan Batory
,
Katarzyna Telegdi
| 27 września 1533 | 12 grudnia 1586 | Książę Siedmiogrodu 1571-1576. | 19 VIII 1587–1632 |
Zygmunt III Waza
| |
Jan III Waza
,
Katarzyna Jagiellonka
| 20 czerwca 1566 | 30 kwietnia 1632 | Król Szwecji 1592-1599. | 1632–1648 |
Władysław IV Waza
| | Zygmunt III Waza,
Anna Habsburżanka
| 9 czerwca 1595 | 20 maja 1648 | Tytularny król Szwecji 1632-1648, wybrany carem Rosji w 1610, tytularny car Rosji do 1634. | 1648–1668 |
Jan II Kazimierz
| | Zygmunt III Waza,
Konstancja Habsburżanka
| 22 marca 1609 | 16 grudnia 1672 | Abdykował 16 września 1668; tytularny król Szwecji 1648-1660. | 1669–1673 |
Michał Korybut Wiśniowiecki
| |
Jeremi Wiśniowiecki
,
Gryzelda Zamoyska
| 31 lipca 1640 | 10 listopada 1673 | | 1674–1696 |
Jan III Sobieski
| |
Jakub Sobieski
,
Zofia Teofila Daniłowiczówna
| 17 sierpnia 1629 | 17 czerwca 1696 | | 1697–1706 |
August II Mocny
| |
Jan Jerzy III
,
Anna Zofia duńska
| 12 maja 1670 | 1 lutego 1733 | Elektor Saksonii 1694-1733. | 1706–1709 |
Stanisław Leszczyński
| |
Rafał Leszczyński
,
Anna Jabłonowska
| 20 października 1677 | 23 lutego 1766 | | 1709–1733 |
August II Mocny
| | Jan Jerzy III, Anna Zofia duńska | 12 maja 1670 | 1 lutego 1733 | | 1733–1736 |
Stanisław Leszczyński
| | Rafał Leszczyński, Anna Jabłonowska | 20 października 1677 | 23 lutego 1766 | | 1733–1763 |
August III Sas
| | August II Mocny,
Krystyna Eberhardyna
| 17 października 1696 | 5 października 1763 | Elektor Saksonii 1733-1763. | 1764–1795 |
Stanisław August Poniatowski
| |
Stanisław Poniatowski
,
Konstancja Czartoryska
| 17 stycznia 1732 | 12 lutego 1798 | Abdykował w 1795 roku na rzecz Rosji[12]. |
Władcy ziem polskich w okresie zaborów
W
1795
roku Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy politycznej Europy, podzielona między
Imperium Rosyjskie
,
Królestwo Prus
i
Arcyksięstwo Austriackie
. Dwa pierwsze traktaty rozbiorowe, podbnie jak kazdy traktat o zmianie granic, zostały zatwierdzone przez polski Sejm; trzeci rozbiór, wobec likwidacji państwa, nie mógł być przez stronę polską zatwierdzony. Żadne z państw zaborczych nie usiłowało się przedstawić jako następca prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jednak król Stanisław II August Poniatowski abdykował na rzecz Rosji. Władcy państw zaborczych dodawali do swojej tradycyjnej tytulatury określenia związane z ziemiami znajdującymi się w granicach dawnej Rzeczypospolitej: W latach
1807
-1815 istniało
Księstwo Warszawskie
, którego jedynym władcą był
Fryderyk August I
, król saski, wnuk polskiego króla
Augusta III
. Księstwo również nie było kontynuacją Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po
kongresie wiedeńskim
(1815) utworzono
Królestwo Polskie
(zwane Kongresówką), które aż do ogłoszenia przez Polskę niepodległości
7 października
1916
roku nie zostało formalnie zlikwidowane. Było ono w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Na rzecz władców tego cesarstwa abdykował Stanisław August Poniatowski w 1795 roku. Legalności władzy Romanowów w Polsce nie podważało żadne europejskie państwo. W
1831
Sejm zdetronizował Mikołaja, ale nie jest jasne czy miał do tego prawo, ponieważ nie przewidywała tego polska konstytucja. Po pokonaniu Polski w wojnie trwającej po powstaniu listopadowym carowie dalej używali tytułu króla Polski. W czasie I wojny światowej ziemie polskie były okupowane przez wojska niemieckie.
25 grudnia
1916
roku Mikołaj II złożył rezygnację z tytułu króla Polski. Utworzono wówczas Królestwo Polskie, którego władcą miał być wybrany po wojnie monarcha. Od
12 września
1917
roku monarchę zastępowała Rada Regencyjna. Po
14 listopada
1918
roku Rada Regencyjna zaprzestała działania, oddając swoje prerogatywy na rzecz
Józefa Piłsudskiego
, który wprowadził
22 listopada
ustrój republikański. Głową państwa od
1921
roku byli
prezydenci Polski
. Zobacz teżPrzypisy- ↑
Tytuły Królów polskich
- ↑ K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław-Warszawa 1992, s. 46
- ↑ A. Gąsiorowski, Wratysław II, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 6 cz. 2, s. 599.
- ↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 177-178.
- ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 280-281.
- ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 306.
- ↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 179.
- ↑ Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215.
- ↑ M. Duczmal, Jagiellonowie..., s. 92.
- ↑
Wacław Sobieski
,
Kazimierz Lepszy
Anna Jagiellonka w:
PSB
t. I.
Warszawa
1935
s. 129
- ↑ Por. J.E. Morby, Dynastie świata..., s. 262-263; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, s. 659; S. Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy..., s. 407.
- ↑
ROZBIORY POLSKI
Bibliografia-
Duczmal M.
, Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
- Dybkowska A.,
Żaryn J.
, Żaryn M., Polskie dzieje. Od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. 2, Warszawa 1995.
-
Gierowski J. A.
, Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763), Kraków 2001.
-
Grodziski S.
, Polska w czasach przełomu (1764-1815), Kraków 2001.
- Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998.
-
Grzybowski S.
, Dzieje Polski i Litwy (1506-1648), Kraków 2000.
- Morby J. E., Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995, s. 261-263.
-
Wyrozumski J.
, Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370), Kraków 1999.
-
Zientara B.
, Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Warszawa 1997.
Inne hasła zawierające informacje o "Władcy Polski":
Dziady (zwyczaj)
...
Pęcice
...
Rodzimy Kościół Polski
...
Dzień Zmarłych
...
Biskup
...
Mieszko II Lambert
księcia Turowa, księcia
nowogródzkiego
(
1052
-
1054
), wielkiego
księcia kijowskiego
(
1054
-
1068
,
1069
-
1073
,
1077
-
1078
) Zobacz też
Piastowie
Władcy Polski
Historia Polski (do 1138)
Reakcja pogańska
Architektura wczesnopiastowska
Bolesław Zapomniany
Przypisy↑ Według R. Grodeckiego, Mieszko ...
Wincenty Okołowicz
...
Grenoble
...
Linköping
...
Tampere
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Władcy Polski":
010c. Rzym (plansza 13)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 9)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 10)
...
|