Niecierpek pospolity
Niecierpek pospolity | Gatunek trujący |
Niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere) –
gatunek
roślin należący do rodziny
niecierpkowatych
. Występuje w stanie dzikim w Azji, Ameryce Północnej i prawie całej
Europie
[2]. W
Polsce
dość pospolity. Morfologia-
Łodyga
- Szkliście prześwitująca, w węzłach zgrubiała, naga, dorasta od 30 – 100 cm. Pokryta jest cienką warstewką wosku, dołem bezlistna, u góry rozgałęziona.
-
Liście
- Skrętoległe,
jajowate
, tępo ząbkowane, do 10 cm długości.
-
Kwiaty
- Cytrynowo- lub złotożółte, w gardzieli czerwono nakrapiane, w 2 – 4
kwiatowych
gronach
wyrastających w kątach liści. Poszczególne kwiaty mają długość 3 – 4 cm. Charakterystyczna, zagięta na końcu
ostroga
wytworzyła się z przekształcenia działki
kielicha
. Dwie pozostałe działki małe i niepozorne.
Korona kwiatu
posiada pięć płatków – cztery zrośnięte parami, jeden wolny. W środku słupek z pięciołatkowym znamieniem i 5 sercowatych, zrośniętych pręcików.
-
Owoce
- Lancetowatego kształtu, pękające
torebki
o długości 15 – 25 mm, nagie.
EkologiaPorasta cieniste miejsca w wilgotnych
lasach liściastych
i
iglastych
, łęgi, lasy zboczowe, zarośla, brzegi strumieni. Preferuje
gleby
bagienne, bogate w próchnicę, w bliskości źródlisk i ruchomych wód gruntowych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla O.
Fagetalia
[3]. Biologia
Roślina jednoroczna
. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty posiadają mechanizm utrudniający
samozapylenie
– w młodych kwiatach pręciki zasłaniają znamię, tak, że przylatujące do kwiatów
trzmiele
tylko obsypują się pyłkiem. Później pręciki odchylając się odsłaniają znamię słupka umożliwiając
zapylenie krzyżowe
. Owoce pękają przy dotknięciu lub potrząsaniu, pod wpływem
naprężeń
panujących w zewnętrznych warstwach ścianek torebki. Ścianki skręcają się spiralnie i wyrzucają nasiona na znaczną odległość (do 2 m[4]).
Roślina trująca
: Zawiera słabo trującą substancję goryczową. Powoduje wymioty i zawroty głowy. NazewnictwoNoli-tangere znaczy po
łacinie
nie dotykaj, bowiem przy dotknięciu dojrzałe owoce pękają, eksplodując
nasionami
na odległość kilku metrów (zobacz też
Noli me tangere
). Zastosowanie- Dawniej używano
odwaru
z niecierpka jako środka moczopędnego i przeczyszczającego.
- Ziela używano do farbowania wełny na żółto.
Przypisy Bibliografia- František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. .
- Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
- Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
Inne hasła zawierające informacje o "Niecierpek pospolity":
Gatunek chroniony
...
Jarząb pospolity
...
Chojnik (Karkonosze)
...
Bór świeży
...
Orzysz (jezioro)
...
Mazurski Park Krajobrazowy
...
Bóbr europejski
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Szkocja
...
Hieronim ze Strydonu
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Niecierpek pospolity":
Lasy i leśnictwo w Polsce (plansza 13)
...
Rośliny użytkowe (plansza 18)
...
Rośliny użytkowe (plansza 4)
...
|