Mord profesorów lwowskich
Mord profesorów lwowskich
Lwów
– Wzgórza Wuleckie. Pomnik w miejscu kaźni Tablica z listą rozstrzelanych Pomnik przed Politechniką Wrocławską Pomnik przez Politechniką Wrocławską – fragment tablicy Sprofanowany pomnik upamiętniający śmierć polskich profesorów Mord profesorów lwowskich – egzekucja polskich naukowców, profesorów wyższych uczelni
Lwowa
dokonana w tym mieście przez
Niemców
[1] w pierwszych dniach hitlerowskiej okupacji Lwowa w lipcu
1941
. Chronologia wydarzeńKilka dni po wybuchu
wojny niemiecko-sowieckiej
Lwów
został zajęty przez
Wehrmacht
. Przed opuszczeniem miasta przez
Armię Czerwoną
i sowiecką administrację
NKWD
wymordowało kilka tysięcy więźniów politycznych
przetrzymywanych we lwowskich więzieniach:
Zamarstynów
,
Brygidki
, więzienie na ul. Łąckiego. Egzekucji uniknął wówczas, zbiegając
29 czerwca
(wraz z
o. Rafałem Kiernickim
) z więzienia Brygidki prof.
Roman Rencki
, zamordowany w kilka dni później przez Niemców w grupie profesorów.
30 czerwca
1941
o godz. 4.30 rano, siedem godzin przed zajęciem miasta przez
1 dywizję strzelców górskich
Wehrmachtu
, wkroczył do miasta ukraiński batalion
Nachtigall
, którego oficerem łącznikowym był
Theodor Oberländer
.
2 lipca
1941
przed południem w swoim gabinecie na terenie
Politechniki Lwowskiej
został aresztowany przez
Gestapo
prof.
Kazimierz Bartel
. W nocy z
3
na
4 lipca
1941
gestapo
dokonało brutalnego aresztowania dwudziestu dwóch profesorów uczelni
lwowskich
( głównie Wydziału Lekarskiego
Uniwersytetu Jana Kazimierza
i
Politechniki Lwowskiej
), członków ich rodzin i osób przebywających w ich mieszkaniach[2]. Kilku profesorów aresztowano z rodzinami i gośćmi. Z jednego domu wywleczono 82-letniego staruszka, profesora położnictwa w stanie spoczynku, Adama Sołowija wraz z 19-letnim wnukiem, Adamem Mięsowiczem. Z mieszkania prof. Ostrowskiego zabrano będących u niego gości – między innymi ordynatora szpitala żydowskiego, dra Stanisława Ruffa z całą rodziną i księdza Komornickiego. Tak samo uczyniono w domu profesora Jana Greka, zabierając gospodarza wraz z żoną i szwagrem, Tadeuszem Boy-Żeleńskim, którego nie było na
liście proskrypcyjnej
[3]. Lista profesorów Uniwersytetu, sporządzona prawdopodobnie przez ukraińskich studentów z Krakowa[4] związanych z
OUN
[5], była zdezaktualizowana, co stwarzało w tych tragicznych sytuacjach dodatkowe komplikacje: zdarzało się, że siepacze dopatrywali się ukrywania szukanego, kiedy nie znajdowali go pod wskazanym adresem (rzecz dotyczyła np. zmarłych przed
agresją III Rzeszy na ZSRR
profesorów: Romana Leszczyńskiego, Adama Bednarskiego[6] i dyrektora
Ossolineum
Ludwika Bernackiego
). Aresztowanych profesorów przewożono do Zakładu Wychowawczego im.
Abrahamowiczów
– w kompleksie akademików
Politechniki Lwowskiej
, gdzie po przesłuchaniach przez gestapo, rankiem 4 lipca 1941 zabrano ich na rozstrzelanie. Ogółem w nocy z 3 na 4 lipca aresztowanych zostało 22 uczonych. Z całej grupy uczonych ocalał jedynie prof.
Franciszek Groër
. Zbrodni tej towarzyszyły rabunki. Aresztowani i rozstrzelani profesorowie posiadali w swoich mieszkaniach dzieła sztuki i inne cenne przedmioty, zrabowane przez hitlerowców. W przypadku obrabowanych z udziałem Pietera Mentena mieszkań prof. Jana Greka i Tadeusza Ostrowskiego, gestapo przybyło dwukrotnie, za drugim razem aresztując pozostałych domowników. Aresztowane wówczas żony obu profesorów zostały również zamordowane. Aresztowanych uczonych oraz ich rodziny wymordowano o świcie
4 lipca
1941
na zboczu Kadeckiej Góry, koło ul. Wuleckiej. Egzekucje odbywały się pośpiesznie we wczesnych godzinach rannych, żeby zdążyć przed końcem godziny policyjnej. Egzekucji dokonali członkowie oddziału
Einsatzkommando zur besonderen Verwendung
, przy czym według wypowiedzi jednego świadka[7]oddział rozstrzeliwujący składał się z jednego SS-Führera i 5-6 policjantów pomocniczych, którzy jako Ukraińcy byli tłumaczami, odziani w niemieckie mundury[8]. Według dziennika
Felixa Landaua
[9] był on jednym z rozstrzeliwujących.
Walter Kutschmann
przyznał się
Karolinie Lanckorońskiej
do kierowania egzekucją i osobistego w niej udziału. Świadkami zbrodni byli mieszkańcy pobliskich domów, którzy obserwowali egzekucje z okien swoich mieszkań.
11 lipca
gestapo aresztowało dwóch profesorów
Akademii Handlu Zagranicznego
:
Henryka Korowicza
i
Stanisława Ruziewicza
, zostali rozstrzelani następnego dnia w nieznanym miejscu[10]. Kazimierz Bartel po pobycie w więzieniu Gestapo przy ul.Pełczyńskiej[11],
21 lipca
został przeniesiony do więzienia na Łąckiego a następnie rozstrzelany
26 lipca
na rozkaz
Heinricha Himmlera
. Zwłoki rozstrzelanych zostały w nocy z 7 na
8 października
1943
wydobyte przez specjalny oddział (Sonderkommando 1005, utworzone z młodych Żydów, pozostających w gettach, którego zadaniem było odkopywanie grobów ludzi rozstrzelanych w masowych egzekucjach, a następnie palenie ich zwłok) i spalone w Lasach Krzywczyckich. Odpowiedzialni za mord"Ogólne wytyczne przeprowadzania tego rodzaju akcji podjęto niewątpliwie na najwyższym szczeblu hierarchii Trzeciej Rzeszy[12]. Wiedział o niej na pewno generalny gubernator Frank, który pomny na kłopoty, jakie hitlerowcy mieli w związku z aresztowaniem w 1939 r. profesorów Wszechnicy Jagiellońskiej, w przemówieniu wygłoszonym w dniu 30 maja 1940 r. do kadry oficerskiej SS w Krakowie powiedział: "Nieprzyjemne kłopoty mieliśmy z profesorami krakowskimi. Gdybyśmy ich sprawę załatwili tutaj na miejscu, nie byłoby tego. Dlatego, moi panowie, proszę was stanowczo, nie wysyłajcie nikogo więcej do obozów koncentracyjnych w Rzeszy, lecz sprawę załatwiajcie tutaj na miejscu.(…) My mamy tutaj zupełnie inne metody, inne sposoby postępowania i te muszą być nadal praktykowane"[13]. Realizatorem zbrodniczej decyzji był dowódca
Sicherheitspolizei
i
Sicherheitsdienst
na
Generalne Gubernatorstwo
(
niem.
Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD)
SS-Brigadeführer
Eberhard Schöngarth
. W zbrodni współdziałali podlegli mu
gestapowcy
: Heinz Heim (szef sztabu Schöngartha),
Hans Krüger
,
Walter Kutschmann
,
Kurt Stawizki
,
Felix Landau
– członkowie zorganizowanego i dowodzonego przez Schöngartha
Einsatzkommando zur besonderen Verwendung
, oraz ich holenderski współpracownik
Pieter Nikolaas Menten
. Nie zostali oni nigdy osądzeni za tę zbrodnię[14].
25 lutego
2003
Komisja Oddziałowa ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w
Rzeszowie
(pion śledczy
IPN
) w związku z przekazaniem w r.
2001
przez
Władysława Żeleńskiego
zbioru archiwaliów dotyczących zbrodni do
Archiwum Akt Nowych
wznowiła zawieszone śledztwo w sprawie mordu profesorów lwowskich[15].
22 czerwca
2007
roku podjęte z umorzenia śledztwo zostało umorzone z powodu niewykrycia sprawców[16]. Wbrew upowszechnianej w latach 1959-89 wersji sowieckiej w egzekucji nie brali udziału żołnierze
Batalionu Nachtigall
, ani
Theodor Oberländer
[17][18].
KGB
przeprowadziło akcję
dezinformacyjną
w sprawie Oberländera i batalionu Nachtigall[19]. Dokument
KGB
dotyczący akcji dezinformacyjnej. Dokument
KGB
dotyczący akcji dezinformacyjnej. Stanisław Bogaczewicz z
IPN
twierdził, że żołnierze Nachtigall uczestniczyli w dokonaniu aresztowań (nie zaś w egzekucji), zaś "kwestią wymagającą dalszych badań" jest udział w całej sprawie Theodora Oberländera[20]. Żołnierze Nachtigall są wymieniani jako sprawcy w liście Związku Potomków Lwowskich Profesorów Zamordowanych przez Gestapo w Lipcu 1941 do prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki z kwietnia 2005[21]. Jednak śledztwo IPN w tej sprawie, prowadzone przez oddział w Rzeszowie, zostało zamknięte w czerwcu
2006
z powodu niewykrycia sprawców[22]. Upamiętnienie ofiarW r.
1954
z inicjatywy prof. dermatologii
Henryka Mierzeckiego
powstał we Wrocławiu Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki, którego celem było zebranie funduszów na budowę pomnika we Wrocławiu. Dzięki energii i staraniu członka tego Komitetu, prof. Wiktora Wiśniowskiego,
3 października
1964
r. przy
Placu Grunwaldzkim
b. rektor Uniwersytetu Lwowskiego[23], prof.
Stanisław Kulczyński
odsłonił Pomnik Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich, autorstwa
Borysa Michałowskiego
. Wskutek nakazu władz
PRL
na pomniku umieszczono napis, że został on wystawiony ku czci wszystkich polskich naukowców zabitych i zmarłych w czasie okupacji hitlerowskiej, zamiast imiennie ku czci pomordowanych profesorów lwowskich. Przemówienie prof. Kulczyńskiego było poświęcone natomiast wyłącznie profesorom lwowskim[18]. W r.
1966
w 25. rocznicę śmierci profesorów odsłonięto w
kościele O.O.Franciszkanów
w
Krakowie
pamiątkową tablicę.
29 czerwca
1981
odsłonięto dwie tablice z nazwiskami ofiar : w holu oddziału
Polskiej Akademii Nauk
we Wrocławiu i w korytarzu głównego gmachu
Uniwersytetu Wrocławskiego
.
14 listopada
1981
tablicę z nazwiskami profesorów odsłonięto przed pomnikiem przy Placu Grunwaldzkim wzniesionym w 1964 r. Tablicę ufundowały senaty uczelni Wrocławia. W ten sposób pomnik przestał być anonimowy i uzyskał kształt w pierwotnej intencji ofiarodawców[24]. Na miejscu zbrodni już w r.
1956
władze Lwowa rozpoczęły budować pomnik. Stanęły rusztowania, powstały kontury pomnika. Prac jednak wkrótce zaniechano i po kilku latach zniwelowano teren po zaczątkach budowy[25]. Dopiero po upadku
ZSRR
staraniem rodzin pomordowanych postawiono w latach 90. XX wieku na miejscu egzekucji skromny pomnik z dwujęzyczną (polską i ukraińską) listą ofiar tragedii. Tablica pamiątkowa znajduje się we Wrocławiu, na terenie
Politechniki Wrocławskiej
. Tablice pamiątkowe zostały wmurowane w
Lublinie
, w pobliżu Biblioteki
UMCS
, w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN przy ul. Pawińskiego w Warszawie (ufundowana w 2007 r. przez prof.
Wacława Szybalskiego
), a także w
katedrze łacińskiej we Lwowie
i w gmachu głównym Politechniki Lwowskiej. W maju
2009
r. lwowski pomnik profesorów został sprofanowany, pokryto go swastykami i napisami "Śmierć Lachom"[26].
Lista rozstrzelanych- Prof. dr
Antoni Cieszyński
, lat 59, kierownik Zakładu Stomatologii
Uniwersytetu Jana Kazimierza
, obrońca Lwowa w
1918
- Prof. dr
Władysław Dobrzaniecki
, lat 44, ordynator Oddziału Chirurgii Państwowego Szpitala Powszechnego, obrońca Lwowa w 1918.
- Prof. dr
Jan Grek
, lat 66, profesor w Klinice Chorób Wewnętrznych UJK;
- Maria Grekowa, lat 57, żona profesora Jana Greka;
- Doc. dr
Jerzy Grzędzielski
, lat 40., kierownik Kliniki Okulistycznej UJK;
- Prof. dr
Edward Hamerski
, lat 43, kierownik Katedry Chorób Zakaźnych Zwierząt Domowych
Akademii Medycyny Weterynaryjnej
, obrońca Lwowa w 1918.
- Prof. dr
Henryk Hilarowicz
, lat 51, profesor w Klinice Chirurgicznej UJK, obrońca Lwowa w 1918.
- Ks. dr Władysław Komornicki, lat 29, wykładowca nauk biblijnych w Wyższym Seminarium Duchownym we Lwowie;
- Eugeniusz Kostecki, lat 36, mistrz szewski, mąż gospodyni profesora Dobrzanieckiego;
- Prof. dr
Włodzimierz Krukowski
, lat 53, kierownik Katedry Pomiarów Elektrycznych
Politechniki Lwowskiej
;
- Prof. dr
Roman Longchamps de Bérier
, lat 56, kierownik Katedry Prawa Cywilnego UJK, prorektor UJK w latach
1938
-
1939
, obrońca Lwowa w 1918.
- Bronisław Longchamps de Bérier, lat 25, absolwent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
- Zygmunt Longchamps de Bérier, lat 23, absolwent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
- Kazimierz Longchamps de Bérier, lat 18, syn profesora;
- Prof. dr
Antoni Łomnicki
lat 60., kierownik Katedry Matematyki Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej;
- Adam Mięsowicz, lat 19, wnuk profesora Sołowija, zabrany ze swoim dziadkiem;
- Prof. dr
Witold Nowicki
, lat 63, kierownik Katedry Anatomii Patologicznej UJK, obrońca Lwowa w 1918.
- Dr med. Jerzy Nowicki, lat 27, asystent Zakładu Higieny UJK, syn profesora;
- Prof. dr
Tadeusz Ostrowski
, lat 60., kierownik Kliniki Chirurgii, dziekan Wydziału Lekarskiego 1937-1938, obrońca Lwowa w 1918;
- Jadwiga Ostrowska, lat 59, żona profesora;
- Prof. dr
Stanisław Pilat
, lat 60., kierownik Katedr Technologii Nafty i Gazów Ziemnych Politechniki Lwowskiej;
- Prof. dr
Stanisław Progulski
, lat 67, profesor w Klinice Pediatrii UJK;
- Inż. Andrzej Progulski, lat 29, syn profesora;
- Prof. honor.
Roman Rencki
, lat 74, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych UJK;
- Maria Reymanowa, lat 40., pielęgniarka Ubezpieczalni Społecznej, zabrana z mieszkania profesora Ostrowskiego;
- Dr med.
Stanisław Ruff
, lat 69, ordynator Oddziału Chirurgii Szpitala
Żydowskiego
, zabrany z mieszkania profesora Ostrowskiego;
- Anna Ruffowa, lat 55, żona dr. Ruffa;
- Inż. Adam Ruff, lat 30., syn dr. Ruffa;
- Prof. dr
Włodzimierz Sieradzki
, lat 70., kierownik Katedry Medycyny Sądowej UJK, rektor UJK w latach 1924-1925, obrońca Lwowa w 1918 roku,
- Prof. dr
Adam Sołowij
, lat 82, emerytowany ordynator Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Powszechnego;
- Prof. dr
Włodzimierz Stożek
, lat 57, kierownik Katedry Matematyki Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej
- Inż. Eustachy Stożek, lat 29, asystent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
- Inż. Emanuel Stożek, absolwent Wydziału Chemii Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
- Dr praw Tadeusz Tapkowski, lat 44, zabrany z mieszkania profesora Dobrzanieckiego;
- Prof. dr
Kazimierz Vetulani
, lat 61, kierownik Katedry Mechaniki Ogólnej Politechniki Lwowskiej;
- Prof. dr
Kasper Weigel
, kierownik Katedry Miernictwa Politechniki Lwowskiej;
- Mgr praw Józef Weigel, lat 33, syn profesora;
- Prof. dr
Roman Witkiewicz
, lat 55, kierownik Katedry Pomiarów Maszynowych Politechniki Lwowskiej;
- Walisch, lat 40-45, właściciel magazynu konfekcyjnego Beier i S-ka, zabrany z mieszkania profesora Sieradzkiego;
- Dr
Tadeusz Boy-Żeleński
, lat 66, lekarz, publicysta, krytyk literacki, tłumacz literatury francuskiej, podczas okupacji sowieckiej Lwowa, w latach
1939
-
1941
, kierownik Katedry Literatury Francuskiej Uniwersytetu Lwowskiego, zabrany z mieszkania szwagra – profesora Jana Greka.
Ponadto
5 lipca
1941
rozstrzelani zostali: - Katarzyna (Kathy) Demko, lat 34, nauczycielka języka angielskiego, zabrana z mieszkania profesora Ostrowskiego;
- Doc. dr
Stanisław Mączewski
, lat 49, ordynator Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Powszechnego.
12 lipca
1941
zamordowani zostali:
26 lipca
1941
rozstrzelany został: - Prof. dr
Kazimierz Bartel
, lat 59, kierownik Katedry Geometrii Wykreślnej Politechniki Lwowskiej, pięciokrotny premier rządu RP.
Przypisy- ↑ Bezpośrednia odpowiedzialność za kaźń na profesorach lwowskich spada na
SS-Brigadeführera
dr.
Eberharda Schöngartha
– wsławionego aresztowaniem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w listopadzie 1939 r. – który jako dowódca Sonderkommando przebywał we Lwowie już 2 lipca, oraz Hauptsturmführera Hansa Krügera dowodzącego oddziałem Geheime Feldpolizei.
Biuletyn IPN
– Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku] w ramach polityki unicestwienia polskiej inteligencji (por.
Sonderaktion Krakau
).
- ↑
Zygmunt Albert
: "Nocą z 3 na 4 lipca 1941 r. między godziną 22 a 2 kilka oddziałów złożonych z członków SS, policji i polowej żandarmerii pod dowództwem oficerów SS rozjechało się po mieście i przeprowadziło aresztowania profesorów wyższych uczelni we Lwowie."
[1]
- ↑ Według relacji świadków został aresztowany wstawiając się w obronie Jana Greka
- ↑
Karolina Lanckorońska
Wspomnienia wojenne wyd. Społeczny Instytut Wydawniczy
Znak
2002, s.184.
- ↑ Prawdopodobnie w oparciu o lwowską książkę telefoniczną. Poszukiwano osób zmarłych nawet jeszcze we wrześniu 1939 – oznacza to,że nikt nie dokonał aktualizacji i weryfikacji danych we Lwowie. Por. też: Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 180-181
- ↑ Wdowa po profesorze w czasie najścia gestapo została zapytana o następcę profesora. Nieświadoma celu indagacji wymieniła nazwisko doc.
Jerzego Grzędzielskiego
, który w ten sposób, nie znajdując się pierwotnie na liście proskrypcyjnej, został aresztowany i znalazł się wśród ofiar mordu.
- ↑ przytoczonej przez Prokuraturę RFN w piśmie z 2.05.1966 do Heleny Krukowskiej (wdowy po prof.
Włodzimierzu Krukowskim
, która wystąpiła jako oskarżyciel prywatny- pokrzywdzony w sprawie) – Zygmunt Albert – "Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta", Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ISBN 83-229-0351 s. 303-307.
- ↑
niem.
Nach der Aussage eines Augenzeugen bestand das Erschiessungkomando aus einem SS-Führer und 5-6 Hilfspolizisten, die als Ukrainer Dolmetscherdienste leisteten. Tamże. Ekipom Gestapo towarzyszyli przy niektórych aresztowaniach ukraińscy tłumacze Gestapo.
- ↑ W aktach sprawy przeciwko Felixowi Landau przed sądem w Stuttgarcie. Por. Władysław Żeleński.
- ↑ Prawdopodobnie na tzw. "Janowskich piaskach".
- ↑ Zbieg ulic: Pełczyńskiej, Kadeckiej, Wuleckiej, Lenartowicza i Kopernika. Przed
II wojną światową
siedziba zarządu elektrowni lwowskiej, od września 1939 siedziba
NKWD
, następnie
Gestapo
, po lipcu 1944 ponownie NKWD.
- ↑ Nuncjusz papieski
Orsenigo
, akredytowany w Berlinie otrzymał we wrześniu 1941 polecenie wstawienia się za aresztowanymi profesorami. Z pisemnego raportu wysłanego
27 czerwca
1942
do kardynała Maglione wynika,że Orsenigo zasięgał informacji o aresztowanych profesorach u sekretarza stanu
Ernsta von Weizsäckera
. Z treści tego raportu wynika,że Stolica Apostolska wówczas, tj. w połowie 1942 r. była przekonana o tym, że aresztowani są nadal przy życiu. Weizsäcker, który wiedział o rozstrzelaniu aresztowanych profesorów, ale wiadomość tę otrzymał jako ściśle tajną z bezwzględnym zakazem przekazywania jej komukolwiek, udzielił pytającemu nuncjuszowi wymijającej odpowiedzi. Nadmienił jednak mimochodem, że decyzję w sprawie losu profesorów podejmował sam
Hitler
." Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s.178-179
- ↑ Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 181-182. Inne tłumaczenie mowy
Hansa Franka
: Nie da się opisać, ileśmy mieli zawracania głowy z krakowskimi profesorami. Gdybyśmy sprawę tę załatwili na miejscu, miałaby ona całkiem inny przebieg. Proszę więc Panów usilnie, by nie kierowali już Panowie nikogo więcej do obozów koncentracyjnych w Rzeszy, lecz podejmowali likwidację na miejscu lub wyznaczali zgodną z przepisami karę. Każdy inny sposób postępowania stanowi obciążenie dla Rzeszy i dodatkowe utrudnienie dla nas. Posługujemy się tutaj całkiem innymi metodami i musimy je stosować nadal. (Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka, t. I: 1939-1942, Warszawa 1970, s. 217-218.
- ↑ Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 177-185.
- ↑ Asumpt do czynienia ustaleń w tym zakresie stanowiło złożenie przez Władysława Żeleńskiego w Archiwum Akt Nowych w Warszawie materiałów dotyczących zabójstwa profesorów lwowskich. Ponadto powstał Związek Potomków Lwowskich Profesorów Zamordowanych przez Gestapo w Lipcu 1941 Roku grupujący osoby, które winny występować w sprawie w charakterze pokrzywdzonych podczas gdy dotychczas nie zostały ujawnione i przesłuchane w charakterze świadków. Materiały złożone przez Władysława Żeleńskiego zawierają w dużej części kopie dokumentów procesowych zagranicznych organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach, w którym wątkiem był mord lwowski. Materiały te stanowią nowe nie znane dotychczasowemu śledztwu dowody, które mogą stworzyć podstawę czynienia dalszych ustaleń faktycznych.
[2]
Sygnatura akt S 5/03/Zn.
- ↑ Mimo dowodów niewątpliwie obciążających niektórych z ustalonych funkcjonariuszy państwa niemieckiego, zabrakło wystarczających dowodów do egzemplifikacji winy określonym osobom, co skutkowało umorzeniem śledztwa wobec niewykrycia sprawców z datą 22 czerwca 2006r.
Informacja OKBZPNP w Rzeszowie
- ↑ Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 181-182.
- ↑ 18,0 18,1 Zygmunt Albert
Mord profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku
w: Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, , s.65 .
- ↑ Ukraińskie stowarzyszenie "Memoriał" opublikowało na swojej stronie internetowej odtajnione przez
SBU
dokumenty
KGB
dotyczące operacji dezinformacyjnej KGB. Fragment dokumentu : "С целью компрометации Оберлендера и украинских националистов, собранные УКГБ материалы широко использовались в местной и центральной прессе, кинохронике,а также на пресс-конференции в Москве. Кроме этого, были выявлены и соответственно подготовлены свидетели, выступавшие по данному делу на пресс-конференции в Москве и на суде в Берлине.С учетом достигнутых положительных результатов в проведении специальных мероприятий по Оберлендеру, прошу Вас наградитъ нагрудным знаком «Почетный сотрудник Госбезопасности». Объявить благодарность и наградить ценным подарком."
[3]
.(ГДА СБУ фонд 1, опис 4 за 1964 рік, порядковий номер 3, том 5, аркуш 195 Розсекречено: 24/376 від 05.02.2008 р. – oryginalna sygnatura dokumentu). Inny dokument: "Из Москвы тов. Щербак №33988 от 13 ноября 1958 года вх.№15107 копией во Львов сообщил, что установленных очевидцев злодеяний батальона «Нахтигаль» следует подготовить для допроса работниками прокуратуры, о чем будут даны указания прокуратурой СССР. При подготовке к допросам свидетелей следует использовать опубликованные в прессе статьи о преступлениях «Нахтигаля». Работу по установлению других очевидцев злодеяний, их документации и добыче дополнительных материалов продолжить."
[4]
. ГДА СБУ фонд 1, опис 4 за 1964 рік, порядковий номер 3, том 5, аркуш 86 Розсекречено: 24/376 від 05.02.2008 р. -oryginalna sygnatura dokumentu]
- ↑ Kwestią wymagającą dalszych badañ jest odpowiedzialność za tę zbrodnię Theodora Oberländera, będącego komendantem ukraiñskiego batalionu Nachtigall, którego żołnierze uczestniczyli w dokonywaniu aresztowań
Biuletyn IPN
– Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku]
- ↑
List Związku do prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki
- ↑ Śledztwo podjęte z umorzenia 25 lutego 2003 r. w sprawie zbrodni nazistowskiej (sygn. akt S 5/03/Zn)
- ↑ Ówcześnie (1964) wiceprzewodniczący
Rady Państwa (PRL)
.
- ↑ Zygmunt Albert Mord...
- ↑ tamże.
- ↑ Lipiński:
Profanacja pomnika profesorów
(
pol.
). [dostęp 25 marca 2009].
Bibliografia-
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
wersja elektroniczna artykułu podsumowującego
-
Włodzimierz Bonusiak
Kto zabił Profesorów Lwowskich? wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza Rzeszów 1989, , Wydanie I.
-
Karolina Lanckorońska
Wspomnienia wojenne wyd. Społeczny Instytut Wydawniczy
Znak
2002,
-
Dieter Schenk
Der Lemberger Professorenmord und der Holocaust in Ostgalizien, Bonn 2007,
- Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w :
Zygmunt Albert
Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s.178-179
-
Jerzy Węgierski
Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941 , Editions Spotkania, Warszawa 1991, , fragment dotyczący czerwca-lipca 1941 w wersji elektronicznej
[5]
-
Władysław Żeleński
Odpowiedzialność za mord profesorów lwowskich
Wiadomości
, nr 17 (1466) Londyn 1974 s.1;
- Władysław Żeleński
By skończyć ze zmową milczenia
Wiadomości, nr 18 (1467), Londyn 1974 s. 2;
- Władysław Żeleński
Czy mord profesorów lwowskich będzie wyjaśniony
Wiadomości, nr 42 (1491), Londyn 1974 s.3;
- Władysław Żeleński
Podróże lwowskich profesorów do Moskwy w r. 1940
Wiadomości nr 23 (1523), Londyn 1975 s 4.;
- Władysław Żeleński
Cuda i dziwy w sprawie o mord profesorów
Wiadomości nr 49 (1549), Londyn 1975 s.2.
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Mord profesorów lwowskich":
Wittenberga
...
Orlęta Lwowskie
...
Uniwersytet
...
1976
...
Kaplica Szafrańców na Wawelu
...
1971
...
Tadeusz Kościuszko
...
Stefan Wyszyński
...
1978
...
Jerzy Jochimek
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Mord profesorów lwowskich":
039 Kryzys kościoła łacińskiego w późnym średniowieczu (plansza 15)
...
044. Brema (plansza 17)
...
Kresy Adama Mickiewicza (plansza 13)
...
|